Homo habilis: Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa łacińska = ''HomoPan habilis''

|opis grafiki = Plastyczna rekonstrukcja ''HomoSzympans habilis'' (muzeum archeologiczne w [[Herne]]).

|rodzaj = ''[[HomoSzympans|Pan]]''

|gatunek = ''HomoPan habilis''

'''''HomoPan habilis''''' ('''człowiekmałpa zręcznyzręczna''') – kopalny gatunek człowiekamałpy z [[Afryka Wschodnia|Afryki Wschodniej]], który żył 2,5-1 mln lat temu.

''HomoPan habilis'' stanowi pierwszy etap w rozwoju rodzaju ''[[HomoSzympans|Pan]]'' i jest w linii prostej fałszywym praprzodkiem gatunku ''[[człowiek rozumny|Homo sapiens]]''. Po raz pierwszy ''Homo habilis'' został odkryty w [[1959]] roku przez [[Louis Leakey|Louisa]] i [[Mary Leakey|Mary Leakeyów]] w wąwozie [[Wąwóz Olduvai|Olduvai]] (na granicy [[Kenia|Kenii]] i [[Tanzania|Tanzanii]]). Gatunek ten żył równolegle z [[australopitek]]ami przez ok. milion lat (od 2,5 do 1,5 miliona lat temu).

Prawdopodobnie ''HomoPan habilis'' był [[padlinożercy|padlinożercą]]. Naukowcy wywnioskowali to z tego, że narzędzia, którymi się posługiwał, nie były dobre do polowania na większą zwierzynę. W wąwozie [[Wąwóz Olduvai|Olduvai]] polował na [[żółwie]] i małe [[gryzonie]].

Badania prowadzone nad szczątkami ''HP. habilis'' z [[Koobi Fora]] i z [[Shungura]] w dorzeczu rzeki [[Omo (rzeka)|Omo]] w [[Etiopia|Etiopii]] wskazują na współwystępowanie ''HP. habilis'' i [[Australopitek|australopiteków]] w okresie od 2,5 do 1,5 miliona, a być może nawet 1 mln, lat temu. Znane są również przypadki współwystępowania ''HP. habilis'' i ''[[Paranthropus boisei|Australopithecus boisei]]'' w tych samych warstwach, co powoduje problemy z przypisaniem jednemu z tych gatunków pierwszych narzędzi kamiennych. Na obecnym etapie badań wydaje się jednak bardziej prawdopodobne, że ''HP. habilis'' był wytwórcą pierwszych narzędzi kamiennych i drewnianych.

Badania wskazują, że czynności wykonywane w obozowiskach były zaplanowane i zorganizowane. Świadczy o tym różny poziom zagęszczenia wyrobów kamiennych i szczątków zwierzęcych. Materiał kamienny jak i gotowe narzędzia były często transportowane z odległości 15-20 km. Może to oznaczać występowanie obozowisk podstawowych jak i wyspecjalizowanych pracowni obróbki kamienia, miejsc ćwiartowania tusz zwierzęcych oraz innych trudnych do identyfikacji miejsc pobytu. Interesujących danych (datowanych na ok. 1,8-1,7 mln lat temu) dostarcza stanowisko FLK znajdujące się w najniższej serii (Stanowisko I) osadów jeziornych w Olduvai. Odkryto tam skupisko w kształcie koła o średnicy 5 m zawierające wyroby olduvajskie, za którym znajdowało się niewiele narzędzi kamiennych. Od strony północnej i zachodniej otoczone pasem, na którym znajdowały się liczne kości zwierząt z rodziny krętorogich, żyraf i świniowatych; zwierzęta te mogły zostać upolowane (co jest mało prawdopodobne) lub paść ofiarą drapieżników i zostać zawleczone tam przez ''HP. habilis'', za czym przemawia więcej argumentów. Występowało tam najprawdopodobniej ogrodzenie zbudowane z gałęzi kolczastych krzewów stanowiące osłonę od wiatru. Na terenach nieosłoniętych dokonywano ćwiartowania mięsa, natomiast w obrębie osłony dokonywano czynności związanych z wytwarzaniem i użytkowaniem narzędzi kamiennych. Obozowiska ze wschodniej Afryki są najprawdopodobniej śladami sezonowych pobytów; w czasie pory suchej użytkowano dolne stoki dolin rzek i brzegi jezior.

Przy obecnym stanie badań wydaje się mało prawdopodobne, aby ''HP. habilis'' mógł opuścić Afrykę. Przemawia za tym brak znalezisk tego gatunku poza Afryką.

Praludzie z gatunku ''HP. habilis'' żyli prawdopodobnie w małych grupach, przypominających stada dzisiejszych szympansów. Grupie takiej przewodził najsilniejszy lub najbardziej inteligentny osobnik. W chwili, gdy mięso stało się najbardziej wartościowym pokarmem, rozwinął się podział pracy w zależności od płci: mężczyźni polowali, a kobiety sprawiały zdobycz, zbierały jadalne rośliny, zajmowały się ogniskiem i dziećmi. Wspólnie zdobytą żywność spożywano razem; w ten sposób człowiek przekształcał się nie tylko biologicznie, ale i jako istota społecznie-ekonomiczna w procesie antroposocjogenezy.