Idzi z Tuskulum: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m zbędne powtórzenie |
→Datowanie legacji: lit., drobne redakcyjne, wikizacja |
||
Linia 58:
=== Datowanie legacji ===
Dużo kontrowersji w literaturze przedmiotu wzbudzało datowanie legacji Idziego w Polsce. Proponuje się lata 1123-25 lub 1125-28<ref>[[Karol Maleczyński]], ''Studia nad dokumentem polskim'', Wrocław 1971, s. 150-169; Hüls, s. 142-143; Krzysztof Skwierczyński: ''Recepcja idei gregoriańskich w Polsce do początku XIII wieku'', Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2005, s. 284; Weiss, s. 93-94.</ref>. Spór wynika z faktu, że materiał źródłowy jest wyjątkowo skromny, a jego wiarygodość dyskusyjna. Ogółem zachowały się zaledwie trzy dokumenty dotyczące tej legacji:
* tzw. dokument tyniecki, w którym Idzi zatwierdził posiadłości benedyktyńskiego opactwa w Tyńcu. Kardynał tytułował się w nim jako legat Świętego Kościoła Rzymskiego i papieża [[Kalikst II|Kaliksta (II)]] na [[Węgry]] i Polskę (''S. R. E. et domini Calyxti pape per Ungariam et Poloniam legatus''). Dokument jest znany tylko z dwóch trzynastowiecznych odpisów, na dodatek [[Interpolacja (paleografia)|interpolowanych]]. Zaginiony oryginał prawdopodobnie nie zawierał daty, zachowane
* bulla Eugeniusza III dla biskupa włocławskiego Warnera z 4 kwietnia 1148. Wynika z niej, że kardynał Idzi, działając jako legat w Polsce za panowania Bolesława Krzywoustego (1102-1138), oznaczył granice diecezji włocławskiej;
* przywilej kardynała Idziego dla klasztoru w [[Arnoldstein]] w [[Karyntia|Karyntii]], datowany na rok 1126, a wystawiony prawdopodobnie podczas podróży z Rzymu do Polski i Węgier lub w drodze powrotnej; dokument ten zachowany jest jedynie w odpisie sporządzonym w 1471 r.
Z powyższego zestawienia wynika, że zachodzi sprzeczność pomiędzy dokumentem tynieckim a dokumentem z Arnoldstein co do czasu legacji, natomiast [[bulla]] z 1148 nie daje żadnych bliższych wskazówek chronologicznych. Analiza podpisów Idziego na dokumentach papieskich dowodzi, że jego pobyt w Polsce i na Węgrzech mógł przypadać jedynie pomiędzy 11 września 1123 a 7 marca 1125 lub pomiędzy 6 maja 1125 a 7 maja 1128. Na pierwszy okres wskazuje dokument tyniecki, który podaje, że Idzi był legatem zmarłego w grudniu 1124 papieża Kaliksta II, natomiast dokument z Arnoldstein jest wprost datowany na rok 1126. Problem polega jednak na tym, że oba znane są jedynie z kopii, przy czym dokument tyniecki zawiera na dodatek liczne interpolacje. Odpowiedzi historyków uzależnione są od tego, który z nich darzą większym zaufaniem.
[[Karol Maleczyński]]<ref>s. 150-169.</ref> argumentował na rzecz późniejszego datowania legacji Idziego, uznając, że tytulatura kardynała na dokumencie tynieckim jest nieautentyczna. Zwrócił on uwagę na fakt, że w I połowie XII wieku legaci papiescy w oficjalnych tytułowali się zawsze słowami ''legat Świętego Kościoła Rzymskiego'' lub ''legat Stolicy Apostolskiej'', ale nigdy jako legaci konkretnego, imiennie wskazanego papieża. Na tej podstawie przyjął, że słowa "...''et domini Calyxti pape''..." w tytulaturze Idziego na dokumencie tynieckim, są późniejszą interpolacją, opartą zapewne na jakiejś błędnej lub nieprecyzyjnej notatce annalistycznej<ref>Maleczyński, s. 159, podaje przykład Rocznika kapitulnego krakowskiego, gdzie pod rokiem 1104 odnotowano przybycie do Polski biskupa Gwalona w charakterze legata nieżyjącego od 1099 r. papieża Urbana II (w rzeczywistości wysłał go do Polski Paschalis II).</ref>.
Dokładna analiza materiału źródłowego wskazuje jednak na wątpliwą wartość argumentacji Maleczyńskiego. Kwestionowany przez niego sposób tytułowania legatów papieskich, choć istotnie bardzo rzadki, jest spotykany także w kilku innych autentycznych dokumentach z XII wieku<ref>Zob. Kehr, vol. V, s. 212 nr 19, s. 394 nr 4 i s. 422 nr 5 oraz vol. VI/1, s. 144 nr 4, s. 196 nr 8, s. 281 nr 7, s. 407 nr 1</ref>. Nie ma zatem dostatecznych podstaw do podważania autentyczności tej tytulatury, a hipoteza, że trzynastowieczny interpolator ingerujący w treść dokumentu tynieckiego dopisał błędne imię papieża w tytulaturze legata, jest o wiele mniej prawdopodobna niż omyłka piętnastowiecznego karynckiego kopisty przy przepisywaniu daty na dokumencie z Arnoldstein (''MCXXVI'' zamiast ''MCXXIV''). Z tego względu w literaturze dominuje pogląd, że legacja Idziego w Europie Środkowej przypadała na okres między końcem 1123 a początkiem 1125, a najprawdopodobniej miała miejsce w roku 1124<ref>Hüls, s. 143; por. Weiss, s. 93-94.</ref>.
| |||