|
|commons =
}}
'''Pentazocyna''' – [[związekZwiązki organicznyorganiczne|organiczny związek chemiczny]], [[opioidOpioidy|opioidowy]]owy [[Analgetyki|lek przeciwbólowy]], pochodna [[benzomorfan]]u, stosowana w bólach o słabym i umiarkowanym nasileniu.<ref>Leki Współczesnej Terapii, J.K.{{r|Podlewski, A}}.Chwalibogowska-Podlewska, 2009 r. - str. 606 > Opis Pentazocyny > Działanie: cyt. "Pentazocynę stosuje się do analgezji w bólach o słabym i umiarkowanym nasileniu"</ref> Wykazuje działanie słabsze i krótsze od [[morfina|morfiny]].
W Polsce zarejestrowana i dostępna (2019) pod nazwą handlową ''Pentazocinum WZF'' 30 mg (roztwór do wstrzykiwań dożylnych, domięśniowych i podskórnych). Dawniej także był dostępny doustny preparat słoweńskiego producenta ''Fortral'' 50 mg (tabletki), który jest obecnie wyrejestrowany i niedostępny.
== Działanie ==
Pentazocyna może występować w postaci 2 [[IzomeryEnancjomery|izomerówenancjomerów]]: lewo- i prawoskrętnego. Tylko (-)-pentazocyna wykazuje działanie przeciwbólowe, aktywując [[receptory opioidowe]] kappa, delta (1/5 aktywności morfiny) oraz blokując receptory mi. Jest także [[Agonista|agonistą]] receptorów sigma, dlatego możliwymi skutkami ubocznymi są zaburzenia [[psychoza|psychozomimetyczne]] i [[dysforia]]. Wywołuje depresję ośrodka oddechowego, jednak w przeciwieństwie do morfiny działanie to jest ograniczone [[efekt pułapowy|efektem pułapowym]]. W odróżnieniu od klasycznych [[Opioidy|opioidów]] podnosi [[ciśnienie tętnicze]], nie zwęża [[źrenica|źrenic]] i ma mniejsze działanie kurczące mięśnie gładkie.
Pentazocyna wykazuje większe [[powinowactwo]] do receptorów opioidowych niż morfina, dlatego u osób przyjmujących inne narkotyczne leki przeciwbólowe może wywoływać zespół abstynencyjny.
Oprócz skutków ubocznych występujących przy leczeniu wszystkimi pochodnymi morfiny pentazocyna może powodować także zaburzenia nastroju, [[halucynacje]] i [[depersonalizacja|depersonalizację]]. Rzadko prowadzi do uzależnienia.
Pentazocyna opracowana została w 1962 r. przez ''Sterling Drug''.<ref>{{r|Römpp Chemie Lexikon, 10. Auflage, 1998, Georg Thieme Verlag, Stuttgart – New York}}.</ref> W tamtym czasie była nowoczesnym, przeciwbólowym lekiem opioidowym. Na przestrzeni lat straciła na znaczeniu – w terapii paliatywnej bólów nowotworowych jest niestosowana, a nawet niezalecana (nie występuje w standardach schematów drabiny analgetycznej).<ref>Leki Współczesnej Terapii, J.K.{{r|Podlewski, A}}.Chwalibogowska-Podlewska, 2009 r. - str. 606 > Opis Pentazocyny, cyt. "Nie powinna być stosowana w leczeniu bólu nowotworowego"</ref>
Ze względu na wiele niepożądanych objawów dysforycznych i krążeniowych, jak i fakt dostępności innych leków jest obecnie coraz rzadziej stosowana w lecznictwie, z tendencją wyraźnie spadkową.<ref>Leki Współczesnej Terapii, J.K.{{r|Podlewski, A.Chwalibogowska-Podlewska, 2009 r. - str. 606 > Opis Pentazocyny > Działanie , zastosowanie, objawy niepożądane}}.</ref> W wielu krajach została wycofana z lecznictwa (m.in. Niemcy 2006, Czechy 2013 ).
== Przypisy ==
{{Przypisy}}|
<ref name="Podlewski">{{cytuj|autor=J.K. Podlewski, A. Chwalibogowska-Podlewska|tytuł=Leki współczesnej terapii|wydanie=19|miejsce=Warszawa|wydawca=Wydawnictwo Medical Tribune Polska|data=2009|s=606|isbn=978-83-601355-1-8}}</ref>
<ref name="Römpp">Römpp Chemie Lexikon, 10. Auflage, 1998, Georg Thieme Verlag, Stuttgart – New York.</ref>
}}
{{Zastrzeżenia|Medycyna}}
| 