Koźlak (gatunek piwa): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Potrzebne źródło Dolna fermentacja to jest koniec XIX wieku |
|||
Linia 5:
== Nazwa i historia ==
Polska nazwa '''koźlak''' to tłumaczenie niemieckiego słowa Bock – kozioł. Niemiecka nazwa ''Bock'' wywodzi się natomiast od [[hanza|hanzeatyckiego]] miasta [[Einbeck]] w [[Dolna Saksonia|Dolnej Saksonii]], gdzie od XIII w. warzono mocne piwo górnej [[fermentacja|fermentacji]]. Piwo to cieszyło się dużym zainteresowaniem nie tylko w rejonie [[Hamburg]]a, ale również na południu, we Włoszech i Bawarii. Konieczność długotrwałego transportu zmuszała piwowarów z Einbeck do dodatkowego zwiększenia trwałości piwa poprzez użycie większej niż zwykle zawartości ekstraktu oraz alkoholu. Efektem było mocne – jak na ówczesne czasy – piwo, które chętnie sprowadzała panująca w Bawarii dynastia [[Wittelsbachowie|Witelsbachów]]. Szczególnie przypadło ono do gustu [[Wilhelm V Pobożny|Wilhelmowi V]], który w 1591 r. założył w [[Monachium]] tzw. Brązowy Browar (w odróżnieniu od założonego w 1605 r. Białego Browaru dla piw pszenicznych) i zlecił warzenie piwa według receptury z Einbeck<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.bierundwir.de/sorten/bockbier.htm|tytuł=Bockbier bzw. Starkbier|opublikowany=Bier und Wir|data dostępu=2010-07-17}}</ref>. Piwo to jednak znacznie różniło się od swojego pierwowzoru. Postanowiono więc sprowadzić Eliasa Pichlera – piwowara z Einbeck, by pod jego okiem warzyć oryginalne ''Ainpöckisch Bier'' – jak mawiano wówczas w Bawarii. Z czasem nazwa przekształciła się w ''Ainpöck'', a następnie w krótkie ''Bock''. Zmianie uległa również sama technologia i receptura warzenia. Piwo z Einbeck warzone było przy udziale słodu pszenicznego<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.getraenke-essmann.de/esspertise/pdf/207.pdf|tytuł=Die Kraftpakete aus Einbeck. Bock und Doppelbock|opublikowany=ESSmann’s ESSpertise 3/08|strony=10-11|data dostępu=2010-07-17}}</ref>. W Bawarii natomiast obowiązywało wówczas [[Bawarskie Prawo Czystości]] zabraniające stosowania pszenicy do warzenia piwa. Dodatkową różnicą w stosunku do oryginału z Einbeck było zastosowanie metody dolnej fermentacji, którą piwowarzy bawarscy już wtedy znali{{fakt}}. Wszystkie te zmiany spowodowały powstanie nowego [[gatunki piw|gatunku piwa]].
Wśród piw, które łączy wspólna nazwa ''koźlak'' występuje również '''koźlak dubeltowy'''. Jego pochodzenie nie wywodzi się bezpośrednio od mieszczańsko-dworskiego piwa Einbeck, lecz wiąże się z [[Minimici|Zakonem Braci Najmniejszych]], któremu w 1627 r. książę bawarski Maksymilian I ufundował na przedmieściach Monachium klasztor. Sprowadzając mnichów z Włoch książę wpisał się w nurt reformy kościoła rzymskokatolickiego w duchu kontrreformacji, walczącego z coraz popularniejszym protestantyzmem. Zakon o zaostrzonej regule franciszkanów posiadał surowe zasady, do których należało m.in. spożywanie w okresie postu jedynie potraw płynnych. Dodatkowo włoskim mnichom nie służył surowy bawarski klimat. W okresie postu ratowali się więc piwem z Einbeck, które dostarczał im browar książęcy. Piwo to było mocne i niefiltrowane, zawierało więc dużo kalorii, było pożywne i działało wzmacniająco. Eremici św. Franciszka postanowili sami warzyć takie piwo i w 1629 r. otrzymali od księcia Maksymiliana stosowny przywilej. Ich piwo było jednakże jeszcze mocniejsze i tęższe niż piwo książęce. Późniejsza nazwa ''koźlak dubeltowy/podwójny'' wykorzystuje ten fakt. Mnisi warzyli piwo w okresie zimowo-wiosennym, a pierwsze w roku [[odszpuntowanie beczki]] następowało 2 kwietnia, w dniu śmierci założyciela zakonu św. [[Franciszek z Paoli|Franciszka z Paoli]]. Piwo to nazywano wówczas ''Herrenbier'' (Piwo Pana), ''des heiligen Franz Öl'' (Piwo św. Franciszka) lub ''Sankt-Vaters-Bier'' (Piwo Ojca Świętego). Z czasem mnisi rozpoczęli również wyszynk piwa. Budziło to sprzeciw bawarskich piwowarów i szynkarzy, gdyż klasztor nie posiadał uprawnień na sprzedaż piwa, a dwór książęcy przymykał na nią oko.
| |||