Rebelia nad Red River: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawy |
||
Linia 6:
|grafika = Louis Riel.jpg
|opis grafiki = Louis Riel
|czas =
|miejsce = rejon Red River
|terytorium = [[Kanada]]
Linia 28:
Przyłączenie tych obszarów do Kanady zaniepokoiło ich mieszkańców. Powodów było kilka. Po pierwsze francuskojęzyczna i [[katolicyzm|katolicka]] ludność obawiała się dominacji [[protestantyzm|protestanckiej]] i anglojęzycznej większości w Kanadzie. Innym powodem był fakt, że ziemie zajmowane przez część kolonistów, głównie [[Metys]]ów, nigdy nie zostały im oficjalnie nadane. Już w lecie w kolonii pojawili się kanadyjscy geodeci rozpoczynając pomiary i wytyczając granice działek. System podziału ziemi proponowany przez urzędników kanadyjskich (kwadratowe działki) nie spotkał się z przychylnym przyjęciem Metysów, którzy woleli stary i sprawdzony system wąskich i długich działek, z których każda miała dostęp do rzeki. [[11 października]] grupa Metysów pod wodzą [[Louis Riel|Louisa Riel]] zatrzymała mierniczych. Był to pierwszy akt oporu miejscowej ludności. Wkrótce sprawy poszły znacznie dalej. [[16 października]] Riel został wybrany sekretarzem Komitetu Narodowego – ''National Committee'', podczas gdy jego towarzysz John Bruce – prezydentem republiki. [[William McDougall]], mianowany pierwszym [[gubernator porucznik prowincji Kanady|gubernatorem porucznikiem]] Terytoriów Północno-Zachodnich, których częścią była Manitoba, wyruszył z Ottawy by objąć swój urząd. Gubernator, któremu towarzyszył oddział policji, został zatrzymany przez milicję Metysów i niedopuszczony do Fortu Garry. Z uczuciem poniżenia powrócił do Ottawy, pozostając zaciekłym przeciwnikiem jakichkolwiek koncesji na rzecz rebeliantów.
[[10 grudnia]] po ustąpieniu Bruce ze stanowiska prezydenta samozwańczej republiki, Riel objął tę funkcję, skupiając w swych rękach całą władzę. Przed końcem roku
W
Na wieść o niepowodzeniu misji, [[premier Kanady]] [[John A. Macdonald|John Macdonald]] poprosił [[Kompania Zatoki Hudsona|Kompanię Zatoki Hudsona]] o pomoc w mediacji. Kompania wydelegowała swego przedstawiciela, dobrze znanego rebeliantom [[Donald Smitha|Donalda Smitha]]. Misja jego zakończyła się połowicznym sukcesem. Jej wynikiem było sporządzenie drugiej wersji listy żądań i oddelegowanie negocjatorów do Ottawy.
[[Plik:ShootingThomasScott.jpg|thumb|left|
W okresie zimy
▲W okresie zimy [[1869]]–[[1870]] rebelia weszła w swą najtragiczniejszą fazę, która także była jej punktem zwrotnym. Odegrał w niej rolę [[John Cristian Schulz]], miejscowy przedsiębiorca. Nie jest jasne, czy działał on z własnych pobudek, czy jako rządowy agent. W początkach grudnia [[1869]] wraz z grupą ludzi, zabarykadował się w magazynach żywnościowych, by jak to określił, ochronić przed rabunkiem rządowe zapasy żywności. Po krótkim oblężeniu, [[7 grudnia]] wszyscy ludzie Schulza – 45 mężczyzn i 3 kobiety, zostało ujętych i uwięzionych. [[23 stycznia]] Schulzowi udało się zbiec z więzienia. W okolicznych parafiach szkockich zdołał zorganizować oddział zbrojny. Grupa dowodzona przez majora [[Charles Arkoll Boulton|Boultona]] wyruszyła w stronę Fortu, by uwolnić resztę więźniów. Po drodze ujęli samotnego Metysa [[Norbert Parisien|Norberta Parisena]]. Kolejnego dnia w czasie próby ucieczki zabił on jednego ze szkockich milicjantów [[Hough John Sutherland|Hougha Sutherlanda]], po czym sam został śmiertelnie ranny. W międzyczasie Riel nakazał uwolnienie wcześniej uwięzionych ludzi Schulza. Boulton, uznając, ze jego misja została spełniona rozwiązał swój oddział. Schulz początkowo zamierzał pozostać w Manitobie, lecz gdy otrzymał informacje, że jest poszukiwany przez Metysów, zdołał zbiec do Ontario. Mniej szczęścia miał jeden z jego towarzyszy [[Thomas Scott]]. Ujęty przez Metysów, został na rozkaz Riela, postawiony przed doraźnym sądem i skazany za zdradę na śmierć przez rozstrzelanie. Wyrok wykonano [[4 marca]]. Scott był trzecią znana, a zarazem ostatnią śmiertelną ofiarą rebelii.
Dokonując sądowego zabójstwa Scotta, Riel się przeliczył. Thomas Scott, [[Loża Oranżowa|oranżysta]] z Ontario, osoba niezbyt sympatyczna, z dnia na dzień stał się sławny, jako męczennik sprawy lojalnych Kanadyjczyków. Sprawa jego zabójstwa okazała się dewastująca dla prestiżu Riela. Rząd kanadyjski deklarował gotowość negocjacji i faktycznie je w tym czasie prowadził, lecz w zaistniałej sytuacji poczuł się zobowiązany do zaprowadzenia porządku w kolonii w celu zapobieżenia podobnym ekscesom. Do Manitoby został wysłany 1200 osobowy oddział pacyfikacyjny dowodzony przez pułkownika [[Garnet Wolsey|Garneta Wolsey]]. Po 96 dniach dramatycznego marszu przez pustkowia oddział dotarł do Fortu Garry. Wosley zastał go opuszczonym. Na kuchennym stole znaleziono jeszcze ciepłe, niedokończone śniadanie Louisa Riela, który obserwował krzątających się żołnierzy z grzbietu swego konia, ze skraju pobliskiego lasu. Riel opuścił kolonię i udał się na wygnanie do [[Stany Zjednoczone|USA]], gdzie spędził kolejne lata. Porządek został przywrócony.
[[Plik:FAH Red River Expedition.jpg|thumb|
W tym samym czasie, w końcu marca [[1870]] czterdziestoosobowa delegacja Metysów, z już trzecią wersją listy żądań przybyła do Ottawy. Rozszerzona lista zawierała kolejne postulaty, między innymi by Manitoba została przyłączona do Kanady na prawach [[prowincja (jednostka administracyjna Kanady)|prowincji]], a nie jak przedtem żądano na prawach [[terytorium (jednostka administracyjna Kanady)|terytorium]]. Domagano się także by przyszły [[gubernator porucznik prowincji Kanady|gubernator porucznik]] posługiwał się obydwoma oficjalnymi językami [[język angielski|angielskim]] i [[język francuski|francuskim]]. Pierwsza runda negocjacji, aczkolwiek zbliżała stanowiska, nie zakończyła się sukcesem.
Linia 46 ⟶ 45:
Rebelia została stłumiona, a negocjacje utknęły w martwym punkcie. Premier Macdonald był skłonny uznać sprawę za zamkniętą. Problem jednak trwał nadal. Rebelia nabrała olbrzymiego rozgłosu, wywołując wielkie emocje. Społeczeństwo kanadyjskie podzieliło się na zwolenników Metysów i ich przeciwników. Do zwolenników należeli katoliccy frankofonii z [[Quebec]]u, do jej przeciwników Ontaryjscy protestanci. Młode państwo nie mogło sobie pozwolić na narodowo-religijny konflikt. W szczególności nie mógł do niego dopuścić [[George-Étienne Cartier]], prawa ręka [[John A. Macdonald|Johna Macdonald]]. Znalazł się on między młotem anglosaskiej większości w Ottawie a kowadłem swego elektoratu w Quebecu. Ostatecznie pod jego naciskiem zdecydowano się powrócić do negocjacji.
W Manitobie przygotowano zaś czwartą i ostateczną listę postulatów, tym razem zredagowaną przez biskupa [[Alexandre-Antonin Tache|Alexandre-Antonina Tache]]. Ta wersja, zapewniająca [[Kościół katolicki|Kościołowi katolickiemu]] i społeczności [[Międzynarodowa Organizacja Frankofonii|frankofońskiej]] rozszerzone prawa, była wzorowana na konstytucji [[Quebec]]u. Na dalsze negocjacje do Ottawy zabrali ją [[John Black]], [[Joseph-Noël Ritchot]] i [[Alfred Scott]]. Po przybyciu do Ottawy, dwóch przyszłych negocjatorów zostało aresztowanych (zatrzymano ich w pałacu Biskupa Ottawy), po prywatnym oskarżeniu ich przez Hugh Scotta, brata zgładzonego Thomasa, w związku z ich domniemanym udziale w tym zabójstwie sądowym. Po krótkiej rozprawie oddalono oskarżenia wobec Blacka i Ritchota i przystąpiono do negocjacji. Rozpoczęły się one [[25 kwietnia]], a zakończyły [[2 maja]]
Członkowie delegacji zostali tak wybrani, by reprezentowała ona trzy główne grupy ludności zamieszkujące kolonię. Ritchot był rzecznikiem [[Metys]]ów, Black mieszkańców anglosaskich, a Scott mieszkańców pochodzących z [[Stany Zjednoczone|USA]]. W czasie negocjacji Scott, nie reprezentujący większej siły, był na ogół ignorowany. Black już na początku zadeklarował swe poparcie propozycjom rządowym. [[Plik:UpperFortGarryEarly1870s.jpg|thumb|left|
Jedynie Ritchot był twardym negocjatorem. W szczególności obstawał przy żądaniu przyznania amnestii wszystkim rebeliantom. Ritchot domagał się także gwarancji, że porozumienie zostanie dotrzymane, których nigdy nie otrzymał. [[Gubernator generalny Kanady]] [[John Young (polityk)|John Young]] dał mu ustne zapewnienie, zaręczając je słowem honoru, a przedstawiciele rządu [[premier Kanady]] [[John A. Macdonald|John Macdonald]] i jego bliski współpracownik [[George-Étienne Cartier]], zaledwie bardzo ogólną notkę. Po powrocie negocjatorów z Ottawy, napięcie w kolonii utrzymywała się jeszcze przez półtora miesiąca, kiedy to ostatecznie porozumienie zostało ratyfikowane. Jedynym odstępstwem od porozumienia był brak amnestii dla rebeliantów. Nie miało to jednak faktycznego znaczenia, gdyż rząd nie miał zamiaru ani możliwości ścigać rebeliantów.
| |||