Wersja z 13:43, 10 cze 2018 edytuj Paweł Ziemian BOT (dyskusja \| edycje) Boty 1 384 060 edycji m Tworzę Szablon:Cytuj ← poprzednia edycja		Wersja z 16:59, 7 kwi 2019 edytuj anuluj edycję Kelvin (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 39 206 edycji drobne redakcyjne, poprawa linków następna edycja →
Linia 23: }} [[Plik:Idioma kurdo1.png\|thumb\|250px\|Zasięg geograficzny języka kurdyjskiego]] '''Język kurdyjski''' – [[język (mowa)\|język]] należący do rodziny [[języki indoeuropejskie\|języków indoeuropejskich]]. Językiem tym posługują się [[Kurdowie]] na obszarach wschodniej [[Turcja\|Turcji]], północnego i północno-wschodniego [[Irak]]u i [[Syria\|Syrii]], a także w [[Iran]]ie na [[Kaukaz (~~kraina historyczna~~region)\|Kaukazie]] i [[Armenia\|Armenii]] (zob. też [[Kurdystan]]). Ocenia się, że jest on językiem ojczystym ok. 22–31 mln osób. Język kurdyjski wraz z językami staroperskim, [[język perski\|nowoperskim]], [[język paszto\|pasztuńskim]] (błędnie zwanym afgańskim), [[język beludżi\|beludżi]] oraz wymarłymi dialektami średniowiecznymi należy do grupy [[języki indoirańskie\|języków indoirańskich]], którymi posługuje się ponad miliard ludzi na terytorium rozciągającym się od wschodniej Turcji po [[Bangladesz]] i wschodnią część [[Indie\|Indii]]. Linia 34: Blisko spokrewniony język ''[[język gurani\|gurani]]'' używany w okolicach [[Kermanszah (miasto)\|Kermanszahu]] w [[Iran]]ie i mający własną literaturę, uważany jest zazwyczaj za oddzielny język, a używającą go społeczność za odrębny naród. Podobnie wygląda sytuacja z językiem ''[[język zazaki\|zazaki]]''. Pierwsza gramatyka języka kurdyjskiego została opublikowana w 1787<ref>{{Cytuj książkę \| autor= Giedz, Maria \| tytuł= Węzeł kurdyjski \| data=2002 \| wydawca=Dialog \| miejsce=Warszawa \| isbn=83-88938-23-1 \| strony=14}}</ref>. Pewną rolę w rozwoju literackiego języka kurdyjskiego odegrały misje chrześcijańskie, przeważnie ewangelickie, i sporządzane na ich potrzeby przekłady ksiąg Pisma Świętego<ref name="Kraków">{{Cytuj książkę \| nazwisko = Rzepka \| imię = Marcin \| tytuł = Konfesyjność przekładu Kulturowa historia kurdyjskich tłumaczeń Biblii \| wydawca = Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Wydawnictwo Naukowe \| miejsce = Kraków \| data = 2013 \| isbn = 978-83-7438-363-9}}</ref>. Istnieją co najmniej dwa warianty literackie – ''kurmandżi'' (w [[Turcja\|Turcji]], zapisywany [[alfabet łaciński\|alfabetem łacińskim]] w wariancie [[język turecki\|tureckim]]), oraz ''sorani'' (w [[Irak]]u) i dialekt ''sine'' (w [[Iran]]ie – używa zaadaptowanego [[~~alfabet~~Alfabet arabski\|pisma arabskiego]] w wariancie [[~~język~~Alfabet perski\|perskim]]). Początki literatury kurdyjskiej sięgają XI w. == System pisma == Linia 50: Przed sierpniem 2002 rząd [[Turcja\|turecki]] karał za używanie języka kurdyjskiego. Zakazane było nauczanie w języku kurdyjskim oraz posługiwanie się nim w mediach<ref>{{cytuj stronę\| url = http://www.amnestyusa.org/amnesty-magazine/fall-2003/defiance-under-fire-leyla-zana-prisoner-of-conscience/page.do?id=1105152\| tytuł = Defiance Under Fire; Leyla Zana: Prisoner of Conscience\| autor = Amnesty International USA\| język = en\| data dostępu = 19 lutego 2009}}</ref><ref>{{cytuj stronę\| url = http://www.freemuse.org/sw6195.asp\| tytuł = Kurdish performers banned; Appeal from International PEN\| autor = Freemuse\| język = en\| data dostępu = 19 lutego 2009}}</ref> W 1991 [[Leyla Zana]] (pierwsza Kurdyjka, która uzyskała mandat do [[Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji\|Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji]]) wywołała skandal, posługując się w parlamencie językiem kurdyjskim, którego publiczne używanie było w Turcji przestępstwem (na posługiwanie się nim zezwolono dopiero w grudniu 1990/kwietniu 1991 roku<ref>{{Cytuj książkę \| nazwisko= Giedz \| imię=Maria \| tytuł= Węzeł kurdyjski \| data=2002 \| wydawca=Dialog \| miejsce=Warszawa \| isbn=83-88938-23-1 \| strony=16}}</ref>). Kończąc swoją przemowę zaznaczyła: <blockquote>Przysięgam na mój honor i godność przed wielkim narodem tureckim strzec integralności i niepodległości kraju, niepodzielnej jedności narodu i ojczyzny oraz niekwestionowanej i bezwarunkowej suwerenności narodu. Przyrzekam dochować wierności konstytucji. Składam tę przysięgę za braterstwo pomiędzy Turkami a Kurdami<ref>{{cytuj stronę\| url = http://www.democracynow.org/2004/6/10/kurdish_political_prisoner_leyla_zana_released\| tytuł = Kurdish Political Prisoner Leyla Zana Released After a Decade in Jail\| autor =\| język = en \| data dostępu = 12 lipca 2008}}</ref>.</blockquote> Tylko ostatnie zdanie – ''Składam tę przysięgę za braterstwo pomiędzy Turkami a Kurdami'' – wypowiedziała w języku kurdyjskim. Zgodnie z brzmieniem art. 42 [[Konstytucja Turcji\|Konstytucji Turcji]] „Żaden język poza językiem tureckim nie powinien być nauczany jako język ojczysty obywateli Turcji w żadnej instytucji zajmującej się szkoleniem lub edukacją”<ref>Article 42 Constitution of Turkey: ''No language other than Turkish shall be taught as a mother tongue to Turkish citizens at any institutions of training or education''. Źródło: {{cytuj stronę\| url = http://www.byegm.gov.tr/mevzuat/anayasa/anayasa-ing.htm\| tytuł = Konstytucja Turcji\| autor =\| język = en \| ~~data dostępu = 16 lutego 2009 \|~~ archiwum = http://web.archive.org/web/20090415202108/http://www.byegm.gov.tr:80/mevzuat/anayasa/anayasa-ing.htm \| zarchiwizowano = 15 kwietnia 2009 \|data dostępu = 16 lutego 2009}}</ref>. W marcu 2006 Turcja zezwoliła prywatnym kanałom telewizyjnym rozpocząć nadawanie programów kurdyjskojęzycznych. Jednakże rząd turecki zaznaczył, że należy unikać pokazywania dzieciom filmów animowanych lub programów edukacyjnych, uczących języka kurdyjskiego, zaś sama emisja w języku kurdyjskim miała być ograniczona do 45 minut dziennie oraz 4 godzin tygodniowo. Programy musiały posiadać tureckojęzyczne napisy<ref>{{cytuj stronę\| url = http://english.aljazeera.net/archive/2006/03/200841014342656873.html\| tytuł = Turkey to get Kurdish television\| autor =\| język = en \| data dostępu = 19 lutego 2009}}</ref>. 1 stycznia 2009 swoją emisję rozpoczął pierwszy kurdyjskojęzyczny, 24-godzinny program telewizyjny TRT-6. Mottem stacji są słowa „żyjemy pod tym samym niebem”. Program nadawany jest głównie w dialekcie kurmandżi<ref>{{cytuj stronę\| url = http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=15316\| tytuł = Kurdish TV starts broadcasting in Turkey\| autor = Mutlu Civiroglu (KurdishMedia.com)\| język = en\| data dostępu = 19 lutego 2009}}</ref>. Biorący udział w inauguracji działania stacji premier Turcji [[Recep Tayyip Erdoğan]] na końcu swojego przemówienia życzył kurdyjskojęzycznej stacji „powodzenia” w języku kurdyjskim<ref>{{cytuj stronę\| url = http://www.arabia.pl/content/view/292114/107/\| tytuł = TRT-6, kurdyjski kanał telewizyjny w Turcji\| autor = Joanna Bocheńska\| język = pl\| data dostępu = 19 lutego 2009}}</ref>. Jednak emisja programu de jure narusza tureckie prawo – nadal obowiązujący, niezmieniony artykuł 42 tureckiej konstytucji. Linia 67: == Zobacz też == * [[Wikipedia#Edycje językowe ~~Wikipedii~~\|Kurdyjska Wikipedia]] == Przypisy == Linia 73: == Bibliografia == * {{Cytuj\|autor = Alfred Franciszek Majewicz \|tytuł = Języki świata i ich klasyfikowanie \|data = 1989 \|isbn = 83-01-08163-5 \|miejsce = Warszawa \|wydawca = PWN \|oclc = 749247655 }} == Linki zewnętrzne ==

Język kurdyjski: Różnice pomiędzy wersjami