I wojna bałkańska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Glovacki (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia linkowania prowadzące do Macedonia + dr, techn.
Linia 28:
W połowie XIV wieku Imperium Osmańskie najechało Bałkany<ref>Jan Palmowski ''Słownik najnowszej historii świata 1900–2007'', wydanie polskie 2008, tom 5., str. 81-82</ref>. Grecja uzyskała [[niepodległość]] w 1832 ([[wojna o niepodległość Grecji]]), Czarnogóra i Serbia w 1878 ([[Traktat berliński (1878)|traktat berliński]]), a Bułgaria w 1908 roku. Państwa bałkańskie, zachęcone łatwymi zwycięstwami [[Włochy|Włoch]] w [[Wojna włosko-turecka|wojnie włosko-tureckiej]] (1911–1912), wypowiedziały Turcji wojnę<ref>Chris Cook, John Stevenson, ''Leksykon historii Europy XX wieku. 1900–2004'', wyd. polskie 2004, s. 231.</ref>.
 
Konflikt poprzedził antyturecki sojusz państw bałkańskich, zapoczątkowany zawarciem (13 marca 1912) tajnego układu między Bułgarią i Serbią, zmierzającego do odebrania Turcji [[Macedonia (kraina historyczna)|Macedonii]]. W maju 1912, po wahaniach, zaakceptowano w sojuszu także Grecję, jako dysponującą silną i nowoczesną marynarką wojenną oraz niezbyt licznymi wojskami lądowymi – uważano, że niezdolnymi do szybkiego przełamania tureckich, ciężkich umocnień. W lipcu do koalicji dołączyła Czarnogóra. Umowa pomiędzy sojusznikami przewidywała, że każdy z nich zostanie wynagrodzony tym terytorium, które jego wojska zdołają wydrzeć Turcji.
 
[[Plik:Balkan troubles1.jpg|thumb|240px|Ilustracja satyryczna z roku 1912 lub 1913, stosowna do określania Bałkanów, jako wrzącego kotła]]
Linia 34:
8 października, wykorzystując jako pretekst odrzucenie przez Turcję postulatów przyznania szerokiej [[autonomia|autonomii]] prowincjom bałkańskim, Czarnogóra wypowiedziała Turcji wojnę. 19 października przyłączyły się do niej pozostałe państwa sojuszu bałkańskiego. Dysponująca dwukrotnie liczniejszymi siłami (ok. 630 tys. przeciwko ok. 350 tys. wojsk tureckich) koalicja do końca 1912 uzyskała zdecydowaną przewagę i duże korzyści terytorialne. Najcięższe walki toczyły wojska bułgarskie, spychając armię turecką w stronę [[Konstantynopol]]a. One też poniosły najwięcej ofiar. 3 listopada 1912 Turcja poprosiła o pomoc w zapewnieniu bezpieczeństwa miastom tureckim, przede wszystkim Konstantynopolowi, mocarstwa europejskie, które następnie wysłały tam swoje okręty<ref name=gozdawa>J. Gozdawa-Gołębiowski, op.cit., s. 448-454.</ref>. Mocarstwa były zaniepokojone rozwojem sytuacji i perspektywą klęski Turcji, toteż od listopada prowadziły konsultacje w [[Londyn]]ie w sprawie uzgodnienia stanowisk w sprawach bałkańskich, a także prowadzono rokowania rozejmowe{{r|gozdawa}}.
 
W międzyczasie, lekceważona przez Bułgarów grecka armia lądowa, podejmując wysokie ryzyko strategiczne<ref>Greckim dowódcą naczelnym był wtedy znany z zamiłowania do wysokiego ryzyka książę Konstantyn. Ta cecha jego charakteru, w 10 lat później, doprowadziła Greków do tzw. [[Wojnawojna grecko-turecka (1919–1922)|katastrofy małoazjatyckiej]], a Konstantyna do utraty tronu.</ref>, dysponując precyzyjnymi danymi wywiadowczymi i pomocą miejscowej ludności, przecinając łączność wroga i brawurowo, głównie nocą, atakując tereny szczególnie umocnione, wszędzie na swej drodze szybko pokonywała wojska tureckie, od [[Epir]]u po Macedonię i [[Tracja|Trację Zachodnią]]. Turecki garnizon [[Saloniki|Salonik]] zdecydował się na kapitulację przed głównymi siłami greckimi zaledwie na kilka godzin przed spodziewanym dotarciem na przedpola tego miasta także wojsk bułgarskich. Ponadto zgodnie z oczekiwaniami grecka marynarka wojenna szybko opanowała [[Morze Egejskie]], skutecznie atakując port w Salonikach, wypierając Turków ze wszystkich wysp, zadając nieprzyjacielskiej flocie duże straty i zmuszając ją do schronienia się w cieśniny. Następnie greckie okręty skutecznie wsparły uderzenia swych wojsk lądowych w Macedonii Wschodniej i w Tracji.
 
Tak szybkie i rozległe zdobycze Grecji wywołały rozgoryczenie strony bułgarskiej, mimo ustąpienia przez Greków z Macedonii Wschodniej (okręg miasta [[Kawala]]), na rzecz Bułgarii<ref>''„[[Emeis oi Ellines]]” – Historia wojen współczesnej Grecji'' – uniwersytecka praca zbiorowa.</ref>.