Jezioro Północnoaralskie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Julo (dyskusja | edycje)
 
Julo (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
Linia 2:
'''Jezioro Północnoaralskie''', nazywane też Małym Jeziorem - północna część słonego [[Jezioro Aralskie|Jeziora Aralskiego]], w okolicy ujścia rzeki [[Syr-Daria]].
[[Image:Survey of the Sea of Aral 1853.jpg|thumb|190px|left|"Małe Jezioro" (''The Little Sea'') na mapie Jeziora Aralskiego z 1853]]
Już w czasie wypraw europejskich podróżników i kartografów stosowano umowny podział Jeziora Aralskiego na część północną, zwaną Małym Jeziorem i znacznie większą część południową, zwaną Wielkim Jeziorem. Rozgraniczenie między obu częściami nie było ścisłe, przebiegało mniej więcej wzdłuż [[równoleżnik]]a 45°30' tak, że wyspa<ref>dziś w wyniku obniżenia się lustra wody w Jeziorze Aralskim cały teren wyspy znajduje się w głębi lądu stałego</ref> ''[[Barsa KilmessKilmes]]'' leżała na pograniczu obu części.
 
W wyniku rabunkowej gospodarki wodnej w czasach [[ZSRR]] od [[lata 60. XX wieku|od lat 60. XX wieku]] woda w Jeziorze Aralskim wysycha w katastrofalnym tempie. Obniżenie się lustra wody spowodowało między innymi, że południowa część Jeziora Małego pomiędzy byłą wyspą ''Barsa KilmessKilmes'' a dawnym wschodnim brzegiem jeziora zamieniła się w suchy półpustynny [[step]], a resztki jeziora pozostają jeszcze na północ od dawnej wyspy, a później półwyspu ''Kokaral'' (albo ''Kok-Aral'')<ref>na mapie z 1853 jest to wyspa ''Kug Aral'')</ref>. Obecnie ta część dawnego Jeziora Małego nazywana jest Jeziorem Północnoaralskim.
 
Pod koniec [[XX]] wieku podjąto ambitną próbę uratowania Jeziora Północnoaralskiego przed dalszym wysychaniem. Trzykrotnie podejmowano próby budowy tamy, niedopuszczającej do ucieczki wód dostarczanych przez Syr-Darię do jeziora na południe, gdzie bezpowrotnie wsiąkała i parowała. Pierwsza tama zbudowana w [[1992]] za pieniądze miejscowej społeczności z najłatwiej dostępnego na miejscu piasku rozmyta została po 9 miesiącach przez przybierające przez ten czas wody jeziora. Druga, zbudowana nieco solidniej, ale także bez dostatecznych umocnień, wytrzymała napór wód od jesieni [[1996]] do wiosny [[1999]], kiedy została rozmyta na długości około pięciu kilometrów. Trzecia [[tama Kokaral]], sfinansowana częściowo przez rząd [[Kazachstan]]u, a częściowo przez [[Bank Światowy]] została w zasadniczej części ukończona w sierpniu [[2005]]. Oczekuje się, że ta zbudowana w oparciu o betonowe umocnienia budowla będzie trwała i nie ulegnie katastrofie podobnej do dwóch poprzednich.