Kinetoplastydy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
korekta
Linia 10:
|commons = Category:Kinetoplastea
}}
'''Kinetoplastydy''' (Kinetoplastida) – [[wiciowce]] zwierzęce z supergrupy eukariontów [[Excavata]] klasyfikowane w randze gromady lub rzędu w typie [[Euglenozoa]]<ref>{{Cytuj |autor = Michael A. Ruggiero, Dennis P. Gordon, Thomas M. Orrell, Nicolas Bailly, Thierry Bourgoin |redaktor = Erik V. Thuesen |tytuł = A Higher Level Classification of All Living Organisms |czasopismo = PLOS ONE |data = 2015-04-29 |data dostępu = 2019-06-06 |issn = 1932-6203 |wolumin = 10 |numer = 4 |s = e0119248 |doi = 10.1371/journal.pone.0119248 |url = https://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0119248 |język = en}}</ref>. Swoją nazwę zawdzięczają unikalnej organelli komórkowej, nazywanej kinetoplastem. [[Kinetoplast]] znajduje się u podstawy ich [[wić|wici]], jego budowa przypomina [[mitochondrium]], w którym znajduje się ciasno upakowane [[DNA]].
 
KinetoplastydyWiele zawierajągatunków kinetoplastydów prowadzi pasożytniczy styl życia, albo u jednego gospodarza, albo u dwóch różnych gospodarzy. Do kinetoplastydów należy kilka ważnych ludzkich patogenów, które są przenoszoneprzenoszonych przez owady ssące krew, np. [[Trypanosoma brucei|''Trypanosoma brucei'']], [[Trypanosoma cruzi|''Trypanosoma cruzi'']], [[Leishmania donovani|''Leishmania donovani'']], [[Leishmania major|''Leishmania major'']] i [[Leishmania tropica|''Leishmania tropica'']], a także przenoszone za pośrednictwem afrykańskich [[Tsetse-tse]] patogeny zwierzęce, które powodują [[nagana|naganę]]. Niektóre kinetoplastydy to pasożyty roślinne, np. [[Phytomonas]], przenoszone przez [[fitofagi]]. Podczas gdy te wolnożyjące patogennePatogenne kinetoplastydy mają duże znaczenie medyczne, weterynaryjne i ekonomiczne, wiele innych gatunków kinetoplastydów prowadzi również pasożytniczy styl. życia, albo u jednego gatunku gospodarza, albo u dwóch różnych gospodarzy.
 
Obok gatunków pasożytniczych występują również liczne wolno żyjące kinetoplastydy, takie jak ''Bodo'', które mają duże znaczenie ekologiczne jako [[Heterotrofizm|heterotrofy]] w środowiskach morskich i słodkowodnych.
Wszechobecne, wolno żyjące kinetoplastydy, takie jak ''Bodo'', mają duże znaczenie ekologiczne jako [[Heterotrofizm|heterotrofy]] w środowiskach morskich i słodkowodnych. Niektóre gatunki kinetoplastydów są popularnymi i znaczącymi modelami laboratoryjnymi do badań biochemicznych i biologii molekularnej. Jednym z nich jest ''[[Trypanosoma brucei]]'' znany ze swojej zdolności do przechodzenia zmian antygenowych, a infekcja ''[[Leishmania]]'' jest przykładem odpowiedzi immunologicznych komórek pomocniczych typu I i typu II. U niektórych kinetoplastydów może występować błonka podobna jak u [[Parabasalia]].<ref>{{Cytuj |autor = Wendy Gibson |redaktor = John M. Archibald, Alastair G.B. Simpson, Claudio H. Slamovits, Lynn Margulis, Michael Melkonian, David J. Chapman, John O. Corliss |tytuł = Kinetoplastea |data = 2016 |data dostępu = 2019-06-05 |isbn = 9783319326696 |miejsce = Cham |wydawca = Springer International Publishing |s = 1–50 |doi = 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |url = http://link.springer.com/10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |język = en}}</ref>
 
Niektóre gatunki kinetoplastydów są popularnymi i znaczącymi modelami laboratoryjnymi do badań biochemicznych i biologii molekularnej. Jednym z nich jest ''[[Trypanosoma brucei]]''; badana jest także odpowiedź immunologiczna komórek pomocniczych typu I i typu II na infekcję kinetoplastydami z rodzaju ''[[Leishmania]].''
 
== Budowa komórki ==
Klasa Kinetoplastea Cavalier-Smith 1981
Klasa Kinetoplastea Cavalier-Smith 1981 stanowi grupę małych bezbarwnych wiciowców z jedną lub dwiema wiciami, z których każda zazwyczaj ma pręcik parawiciowy. Zawierają pojedyńcze mitochondrium, zazwyczaj wydłużające długość ciała - liniowe, rozgałęzione, lub siateczkowate - zawierające znaczący kinetoplast DNA zwykle zlokalizowany blisko [[Kinetosom|kinetosomu]], które wychodzą z(lub są blisko) zewnętrznej błony mitochondrialnej. DNA kinetoplastu może także być rozproszone i zajmować całą lub dużą część mitochondrium. U w przypadku mutacji DNA kinetoplastu może on być nieobecny (dyskinetoplastyka). Mitochondrialne grzebienie są krążkowate lub rurkowate.Wielkość, kształt i położenie w komórce kinetoplastu są istotne taksonomicznie i ontogenetycznie. Cytoszkielet składa się z podtrzymujących mikrotubul błonkowych (macierze mikrotubularne związane są z błoną plazmatyczną). Pseudopodia są nieobecne. Istnieje pojedyńcze pęcherzykowate jądro z widocznym jąderkiem. Skondensowane chromosomy nie są widoczne. Brak plastydów, ale globulki lipidowe są powszechnie obecne. Aparat Golgiego jest zwykle w obszarze kieszeni wiciowej, ale nie jest podłączony do kinetostomów. Skurczowe wakuole, jeśli są obecne, opróżniają się do kieszeni wici. <ref>{{Cytuj |autor = Wendy Gibson |redaktor = John M. Archibald, Alastair G.B. Simpson, Claudio H. Slamovits, Lynn Margulis, Michael Melkonian, David J. Chapman, John O. Corliss |tytuł = Kinetoplastea |data = 2016 |data dostępu = 2019-06-05 |isbn = 9783319326696 |miejsce = Cham |wydawca = Springer International Publishing |s = 1–50 |doi = 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |url = http://link.springer.com/10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |język = en}}</ref>
 
Kinetoplastydy to małe bezbarwne wiciowce z jedną lub dwiema wiciami, z których każda posiada tzw. "pręcik przywiciowy" (''paraflagellar rod''). Posiadają jedno [[mitochondrium]], zazwyczaj długie, liniowe, rozgałęzione lub siateczkowate, zawierające znacznych rozmiarów [[kinetoplast]], zwykle zlokalizowany blisko [[Kinetosom|kinetosomu]]. Kinetoplast może być zlokalizowany w pobliżu zewnętrznej błony mitochondrialnej lub rozproszony i zajmować całą lub dużą część mitochondrium. W przypadku mutacji DNA kinetoplastu może on być nieobecny ("dyskinetoplastia"; ''dyskinetoplasty''). Grzebienie mitochondrialne są dyskoidalne (''discoidal'') lub rurkowate (''tubular''). Wielkość, kształt i położenie w komórce kinetoplastu są istotne taksonomicznie i ontogenetycznie.
 
Cytoszkielet składa się z [[Mikrotubula|mikrotubul]], z których część znajduje się bezpośrednio po błoną komórkową, nadając kształt komórce. Pseudopodia są nieobecne. Jądro jest pojedyncze, pęcherzykowate, z wyraźnie widocznym jąderkiem. Brak plastydów. Powszechnie występują globulki lipidowe. Aparat Golgiego jest zwykle zlokalizowany w obszarze kieszeni wiciowej (''flagellar pocket''), ale nie jest połączony z kinetosomem. [[Wodniczki tętniące]], jeśli są obecne, opróżniają się do kieszeni wici<ref>{{Cytuj |autor = Wendy Gibson |redaktor = John M. Archibald, Alastair G.B. Simpson, Claudio H. Slamovits, Lynn Margulis, Michael Melkonian, David J. Chapman, John O. Corliss |tytuł = Kinetoplastea |data = 2016 |data dostępu = 2019-06-05 |isbn = 9783319326696 |miejsce = Cham |wydawca = Springer International Publishing |s = 1–50 |doi = 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |url = http://link.springer.com/10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |język = en}}</ref>.
 
Wszechobecne, wolno żyjące kinetoplastydy, takie jak ''Bodo'', mają duże znaczenie ekologiczne jako [[Heterotrofizm|heterotrofy]] w środowiskach morskich i słodkowodnych. Niektóre gatunki kinetoplastydów są popularnymi i znaczącymi modelami laboratoryjnymi do badań biochemicznych i biologii molekularnej. Jednym z nich jest ''[[Trypanosoma brucei]]'' znany ze swojej zdolności do przechodzenia zmian antygenowych, a infekcja ''[[Leishmania]]'' jest przykładem odpowiedzi immunologicznych komórek pomocniczych typu I i typu II. U niektórych kinetoplastydów może występować błonka podobna jakdo tej obecnej u [[Parabasalia]].<ref>{{Cytuj |autor = Wendy Gibson |redaktor = John M. Archibald, Alastair G.B. Simpson, Claudio H. Slamovits, Lynn Margulis, Michael Melkonian, David J. Chapman, John O. Corliss |tytuł = Kinetoplastea |data = 2016 |data dostępu = 2019-06-05 |isbn = 9783319326696 |miejsce = Cham |wydawca = Springer International Publishing |s = 1–50 |doi = 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |url = http://link.springer.com/10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |język = en}}</ref>
 
== Środowisko i tryb życia ==
Większość wolno żyjących kinetoplastydów żywi się bakteriami, podczaspochłanianymi w trakcie pełzania po różnych powierzchniach. używającOrganizmy doporuszają tegosię i pożywiają dzięki swoichruchom wici. Przednia używana jest do poruszania się oraz kierowania żywności w kierunku [[Cytostom|cytostomu]], gdyzaś wić tylniatylna zapewnia kontakt z podłożem. Kinetoplastydy prowadzą wolny lub pasożytniczy tryb życia lub pasożytniczy. Powszechniejsze jest występowanie form wolno żyjących, rzadziej form pasożytniczych.

Organizmy te występują w obfitych w substancje organiczne środowiskach, ale wiele z nich ma surowe wymagania dotyczące tlenu oraz głębokości zanurzenia. Nie są one w stanie przeżyć w temperaturze ciała, dlatego większość z nich po ich spożyciu przez zwierzę tworzy cieńkościennecienkościenne cysty, zadzięki pomocą którychczemu potrafią przejść przez układ pokarmowy kręgowców, aby potemnastępnie wylęgać się naw wydalonym stolcu orazlub w moczu. Z tego powodu początkowo były mylone z pasożytami.

Niektóre z nichkinetoplastydy żyją na skrzelach i na skórze ryb, prowadząc różny tryb życia, niektóre na przykład żywiążywiąc się bakteriami i martwymi komórkami na śluzie skrzelowym. ReprodukcjaRozmnażanie odbywa sięjest zwykle przezbezpłciowe, rozszczepieniepoprzez binarne;[[Mitoza|mitotyczny]] wymianapodział genetycznakomórki. byłaU opisanenielicznych wgatunków garstceopisano gatunkówrozmnażanie płciowe, alechoć prawdopodobnie występuje szerokoono wrównież całeji grupie,u odkądinnych wprzedstawicieli genomietej zidentyfikowanogrupy - świadczą o tym powszechnie występujące geny białekkodujące białka specyficznych dla mejozy.<ref>{{Cytuj |autor = Wendy Gibson |redaktor = John M. Archibald, Alastair G.B. Simpson, Claudio H. Slamovits, Lynn Margulis, Michael Melkonian, David J. Chapman, John O. Corliss |tytuł = Kinetoplastea |data = 2016 |data dostępu = 2019-06-05 |isbn = 9783319326696 |miejsce = Cham |wydawca = Springer International Publishing |s = 1–50 |doi = 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |url = http://link.springer.com/10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |język = en}}</ref>
 
== Galeria ==