Konstytucja Jugosławii (1963): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m jęz.
powt.
Linia 1:
'''Konstytucja Jugosławii z 1963 roku''' – [[ustawa]] regulująca ustrój prawny [[Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugosławii|Socjalistycznej Federacyjnej Republika Jugosławii]] w latach 1963–1974.
 
Konstytucja z 1963 zastąpiła poprzednią [[Konstytucja Jugosławii (1953)|jugosłowiańską konstytucję z 1953]]. Przyczyną uchwalenia nowej ustawy zasadniczej była konieczność reformy systemu gospodarczego wobec kryzysu jugosłowiańskiej gospodarki na początku lat 60. XX wieku. Kluczowym aspektem konstytucji była liberalizacja ustroju i podkreślenie [[samorząd]]u zarówno w sferze gospodarki, jak i społecznej. W zakresie gospodarki w życie wprowadzono idee [[Socjalizm rynkowy|socjalizmu rynkowego]] (w kolejnym kroku, w 1965, przedsiębiorstwa otrzymały prawo zatrzymywania większości wypracowanych dochodów), państwowa kontrola nad gospodarką została znacznie osłabiona. Lokalne rady otrzymały otrzymały kompetencje w zakresie ekonomii, ale także kultury, oświaty, opieki społecznej i ochrony zdrowia. Parlament (Skupsztinę) podzielono na Izbę Federalną oraz cztery izby o określonych kompetencjach. Zabroniono łączenia funkcji partyjnych i państwowych (wyjątek czyniąc tylko dla przywódcy Jugosławii [[Josip Broz Tito|Josipa Broz Tity]]), wprowadzono rotacyjność na stanowiskach rządowych. Rozszerzono prawa obywatelskie. Państwo otrzymało też nową nazwę: Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii<ref>{{Cytuj książkę| inni = ed. Glenn E. Curtis| tytuł = Yugoslavia: A Country Study| url = http://cdn.loc.gov/master/frd/frdcstdy/yu/yugoslaviacountr00curt_0/yugoslaviacountr00curt_0.pdf| wydanie = III| wydawca = Federal Research Division| rok = 1992| strony = 50–51, 128–129, 174–175| seria = Country Studies| isbn = | data dostępu = 2017-05-14}}</ref>.
 
W następnych latach do konstytucji wprowadzano kolejne poprawki, które zwiększały rolę władz poszczególnych republik związkowych Jugosławii, a zmniejszały rolę organów centralnych. W efekcie wśród przedstawicieli elit politycznych Jugosławii (w tym u przywódcy kraju [[Josip Broz Tito|Josipa Broz Tity]]) pojawiły się obawy, czy państwo nie rozpadnie się w wyniku postępującej liberalizacji i decentralizacji. Konsekwencją decyzji Tity były zmiany ustrojowe, które zalegalizowała nowa [[Konstytucja Jugosławii (1974)|konstytucja z 1974]]<ref>{{Cytuj książkę| nazwisko = Tanty| imię = Mieczysław| autor link = Mieczysław Tanty| tytuł = Bałkany w XX wieku. Dzieje polityczne| wydawca = Wydawnictwo „Książka i Wiedza”| miejsce = Warszawa| rok = 2003| isbn = 83-05-13311-7| strony = 316–317}}</ref>.