Maria Chmieleńska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 2:
== Życie i działalność ==
Urodzona w Kijowie, córka generała armii rosyjskiej Antoniego ([[1835]]-[[1920]]) i Walerii z Brzostowskich ([[1838]]–[[1921]]). Dwaj bracia ojca, [[Ignacy Chmieleński|Ignacy]] i [[Zygmunt Chmieleński|Zygmunt]], byli uczestnikami powstania styczniowego. Jej młodszą siostrą była [[Helena Sujkowska]]. Uczyła się w gimnazjum żeńskim w Kijowie, gdzie uczestniczyła w pracach tajnego kółka samokształceniowego. Po ukończeniu szkoły pracowała jako prywatna nauczycielka w Kijowie, m.in. udzielała lekcji [[Anatolij Łunaczarski|Anatolijowi Łunaczarskiemu]]<ref>Alicja Pacholczykowa, M''aria Chmieleńska (1869-1945?),'' Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, t. 1, Warszawa 1978, s. 306</ref>. W 1897 przeniosła się do Warszawy, nadal pracując jako prywatna nauczycielka. Tam w 1898 wstąpiła do [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]]. Posługując się pseudonimem „Klara” brała udział w kolportażu nielegalnej prasy partyjnej. Uczestniczyła też w pracy oświatowej, wykładając język polski i historię w kółkach robotniczych<ref>Adam Próchnik, ''Kobieta w polskim ruchu socjalistycznym,'' Warszawa 1948, s. 23</ref>. Od 1899 kierowała pracą kół kobiecych i prowadziła koła metalowców w Warszawie. Aresztowana w marcu 1901 i przetrzymywana do 14 sierpnia w [[X Pawilon Cytadeli Warszawskiej|X Pawilonie]] Cytadeli<ref>Adam Próchnik, ''Kobieta w walce o niepodległość i socjalizm,'' Warszawa 1938, s. 15, [https://polona.pl/item/kobieta-w-walce-o-niepodleglosc-i-socjalizm-w-polsce,NzI1NTM2MTE/20/#info:metadata Biblioteka Polona - wersja elektroniczna]</ref>. Zwolniona za kaucją, została skazana w 1903 przez Warszawską Izbę Sądową na 3 lata zesłania do guberni wiackiej<ref>Alicja Pacholczykowa, M''aria Chmieleńska (1869-1945?) ...,'' s. 307</ref>. Po amnestii obniżono jej karę zesłania o rok. Po powrocie do Warszawy w styczniu 1905 jako członek Warszawskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego prowadziła tzw. biuro centralne PPS, później kolejno kierowała pracą dzielnic PPS Powiśle i Mokotów. W sierpniu 1905 ponownie aresztowana i osadzona na oddziale kobiecym tzw. ,,Serbia” więzienia na Pawiaku<ref>Maria Chmieleńska, ''Wrażenia z rewolucji 1905 r. w "Serbii",'' "Niepodległość" t. 8, 1933, s. 284-290 [https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/31094/edition/27922/content?ref=desc&format_id=2 Śląska Biblioteka Cyfrowa - wersja elektroniczna]</ref>. Zwolniona za kaucją 30 września 1905, wróciła do poprzedniej działalności. Następnie była członkiem OKR PPS kolejno w Kaliszu i Lublinie. Po rozłamie w PPS od września 1906 należała do [[Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna|Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcji Rewolucyjnej]]. W 1907 zagrożona aresztowaniem wyjechała do Rosji, przez pewien czas mieszkając u rodziny w Kijowie<ref>Alicja Pacholczykowa, M''aria Chmieleńska (1869-1945?) ...,'' s. 307</ref>.
Po wybuchu I wojny światowej mieszkając w Warszawie podjęła na nowo działalność w PPS-Frakcji odbudowując jej struktury wraz z Arturem Śliwińskim. Następnie działała w warszawskim OKR PPS. Brała także udział w pracach [[Polska Organizacja Wojskowa|Polskiej Organizacji Wojskowej]]. W listopadzie 1915 brała udział w założeniu Uniwersytetu Latającego, którego członkiem zarządu pozostała do 1924. Delegatka na XII i XIII Zjazd PPS, od stycznia 1916 kierowała pracami Centralnego Wydziału Oświatowego CKR PPS. W latach 1916–1918 współpracowała z tygodnikiem partyjnym „Jedność Robotnicza”. Z ramienia PPS członkini [[Centralny Komitet Narodowy w Warszawie|Centralnego Komitetu Narodowego]] od listopada 1916 do lutego 1917. Uczestniczyła w pracach Komisji Szkolnej CKN<ref>[[Jerzy Zbigniew Pająk|Jerzy Z. Pająk]], ''O rząd i armię. Centralny Komitet Narodowy (1915-1917),'' Kielce 2003, s, 140, 209, 245, 252, 258, 276 ISBN 83-7133-208-4</ref>. Jednocześnie uczestniczyła w pracach [[Liga Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego|Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego]], początkowo w kole warszawskim. Od 28 czerwca 1917 do 29 grudnia 1918 członkini Naczelnego Zarządu LKP PW – reprezentowała w nim okręg warszawski. Uważała wówczas, że Liga powinna się zajmować głównie działalnością oświatowo-kulturalną oraz polityczną. Uczestniczyła w zjeździe zjednoczeniowym Lig Galicji, Śląska i Królestwa (29–30 grudnia 1918 w Krakowie) – gdzie została wybrana do Naczelnego Zarządu LKP – reprezentowała w nim okręg warszawski<ref>Joanna Dufrat, ''Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919),'' Toruń 2001, s. 284, 288, 298, 300, 301, 304, 306, ISBN 83-7174-980-5</ref>. Brała także udział w pracach POW. Działaczka Centralnego Komitetu Równouprawnienia Kobiet (1918).
| |||