Barionyks: Różnice pomiędzy wersjami

'''Barionyks''' (''Baryonyx walkeri'') – dwunożny, mięsożerny [[Dinozaury|dinozaur]], [[Teropody|teropod]] z rodziny [[Spinozaury|spinozaurów]]<ref name=":3" /> żyjący w [[Okres (geologia)|okresie]] wczesnej [[kreda (okres)|kredy]]<ref name=":4" />130–125 milionów lat temu na terenach dzisiejszej [[Europa|Europy]].

Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]]<ref>{{Cytuj |autor = Mike |tytuł = Remembering January 1983 - The Discovery of Baryonyx |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = Everything Dinosaur Blog |url = https://blog.everythingdinosaur.co.uk/blog/_archives/2011/01/15/4727557.html |język = en}}</ref>. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Emily Osterloff |tytuł = How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? |data = 7 January 2019 |data dostępu = 2019-08-10 |wydawca = Natural History Museum of London |opublikowany = www.nhm.ac.uk |url = https://www.nhm.ac.uk/discover/how-did-baryonyx-change-what-we-knew-about-spinosaurs.html |język = en}}</ref><ref name=":43" />. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod przywództwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę<ref name=":1" /><ref name=":40">{{Cytuj |autor = Charig, A.J. & Milner, A.C. |tytuł = "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur" |czasopismo = Nature |data = 1986 |issn = |s = }}</ref>. Po pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w [[Portugalia|Portugalii]], jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z [[Portugalia|Portugalii]] nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u znaleziska z [[Anglia|Anglii.]]<ref>{{Cytuj |autor = Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. |tytuł = "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus |data = 2011 |data dostępu = 2019-08-10 |s = 54–68}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Arden, T.M.S.; Klein, C.G.; Zouhri, S. ; Longrich, N.R. |tytuł = “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” |czasopismo = Cretaceous Research |data = 2018 |doi = 10.1016/j.cretres.2018.06.013.}}</ref>

Barionyks oznacza z [[Łacina|łaciny]] "ciężki pazur" ({{grc|βαρύς}}/barys = "ciężki" + {{grc|ὄνυξ}}/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm<ref name=":3">Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.</ref> , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb<ref name=":3" /><ref name=":4" />. Epitet ''walkeri'' wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy - Williama Walkera.<ref name=":3" />

Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród [[Teropody|teropodów]] swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska [[Gawialowate|gawiala]]. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala<ref name=":4">{{Cytuj |autor = Marek Halczuk (tłum.) |redaktor = Martyna Maroń |tytuł = "Mini encyklopedia. Dinozaury" |data = 2007 |isbn = 83-7250-240-4 |wydawca = Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski |s = 30-31 |opis= Tytuł oryginału = "Pocket factfiles. Dinosaurs"}}</ref>. Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność<ref name=":3" />.

O rybożerności świadczą znalezione wraz z ze skamieniałościami rybie łuski oraz liczne małe, cienkie i spiczaste zęby, nadające się do chwytania śliskiej zdobyczy. Polował w sposób podobny do dzisiejszych [[Niedźwiedź brunatny|niedźwiedzi brunatnych]], łapiąc [[ryby]] w swoje potężne pazury.<ref name=":43" />. Dietę prawdopodobnie uzupełniał [[zwierzęta]]mi lądowymi, gdyż w okolicy żołądka znaleziono także kość należącą do młodego [[iguanodon]]a<ref name=":4" />. Nie jest jednak oczywiste czy sam polował na młode zwierzęta czy też odżywiał się padliną.<ref name=":40" />.