Lord namiestnik Irlandii: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia nazwę kategorii oraz wykonuje inne drobne zmiany
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne i wykonuje inne drobne zmiany.
Linia 1:
[[Plik:Flag of the Lord Lieutenant of Ireland.svg|thumb|Flaga Lordalorda Namiestnikanamiestnika Irlandii]]
'''Lord namiestnik Irlandii''' ([[język angielski|ang.]] ''Lord Lieutenant of Ireland'', [[język irlandzki|irl.]] ''Ard-Leifteanant na hÉireann'') – reprezentant Korony Brytyjskiej w [[Irlandia|Irlandii]], głowa Administracji Zamku Dublińskiego, często określany mianem '''wicekróla''' (ang. ''viceroy'') lub '''lorda zastępcy''' (ang. ''Lord Deputy''). Nieznana jest dokładna data powstania tego urzędu. Urząd został zniesiony po utworzeniu [[Wolne Państwo Irlandzkie|Wolnego Państwa Irlandzkiego]] w 1922 r. Jego kompetencje zostały podzielone między [[Gubernatorzy generalni Wolnego Państwa Irlandzkiego|gubernatora Wolnego Państwa Irlandzkiego]] i [[Gubernatorzy Irlandii Północnej|gubernatora Irlandii Północnej]].
 
== Kompetencje ==
Kompetencje Lordalorda Namiestnikanamiestnika Irlandii jako przedstawiciela Korony Brytyjskiej:
* reprezentowanie króla (lub królowej)
* głowa władzy wykonawczej w Irlandii (tzw. „Administracji Zamku Dublińskiego”)
Linia 11:
* był Wielkim Mistrzem Orderu Świętego Patryka
 
Przed aktem unii z 1800 r., który znosił m in. irlandzki parlament, rolą Lordalorda Namiestnikanamiestnika było wygłoszenie mowy tronowej w imieniu króla. Lord mógł również nadawać tytuły [[Par (tytuł brytyjski)|parowskie]]. Często służyło to do korumpowania deputowanych do Parlamentu. Jednego dnia w czerwcu 1777 r. wicekról [[John Hobart (2. hrabia Buckinghamshire)|John Hobart, 2. hrabia Buckinghamshire]], podniósł 5 wicehrabiów do rangi hrabiów, 7 baronów do rangi wicehrabiów i utworzył 18 nowych baronii.
 
== Struktura Administracji Zamku Dublińskiego ==
Ciałem doradczym Lordalorda Namiestnikanamiestnika była Irlandzka Tajna Rada (''Irish Privy Council''), w skład której wchodzili irlandzcy parowie i ludzie nominowani przez wicekróla. W rządzeniu Irlandią Lord Namiestnik miał następujących pomocników:
* [[Głównygłówny Sekretarzsekretarz Irlandii]] (''Chief Secretary for Ireland''), szef administracji, pod koniec XIX w. stał się kimś w rodzaju premiera Irlandii (podczas gdy Lord Namiestnik stał się jakby konstytucyjnym monarchą)
* [[Podsekretarz Irlandii]] (''Under Secretary for Ireland''), szef służby cywilnej
* Lordowie Sprawiedliwości (''Lord Justices''), trzech urzędników działających w imieniu wicekróla podczas jego nieobecności. Powstali w 1800 r., ich wcześniejsze tytuły to lord kanclerz Irlandii, Speaker irlandzkiej Izby Gmin oraz protestancki prymas Irlandii, arcybiskup Armagh.
Linia 23:
 
== Kto mógł sprawować urząd ==
Przed 1500 r. na stanowisko nominowani byli głównie przedstawiciele anglo-irlandzkiej arystokracji. Z biegiem czasu urząd coraz częściej był przekazywany Anglikom i protestantom. Ostatnim irlandzkim katolikiem na stanowisku Lordalorda Namiestnikanamiestnika był [[Richard Talbot, 1. hrabia Tyrconnell]] w latach 1685–1691. Później wicekrólami mogli być tylko Brytyjczycy wyznania anglikańskiego. Dopiero w 1921 r. wicekrólem ponownie został katolik.
 
Od lat 80. XVIII w. wicekrólowie rzadko przebywali w Irlandii, głównie byli obecni podczas sesji irlandzkiego parlamentu.