Konstancja wrocławska: Różnice pomiędzy wersjami

Córka [[Książęta_wrocławscy|księcia śląskiego]], [[książęta krakowscy|krakowskiego]] i [[Władcy Wielkopolski|wielkopolskiego]] [[Henryk II Pobożny|Henryka II Pobożnego]] oraz [[Anna Przemyślidka|Anny]], córki [[władcy Czech|króla Czech]] [[Przemysł Ottokar I|Przemysła Ottokara I]]. Żona [[książęta kujawscy|księcia kujawskiego]] [[Kazimierz I kujawski|Kazimierza I]]. Matka książąt: sieradzkiego, łęczyckiego, [[książęta sandomierscy|sandomierskiego]] i [[książęta krakowscy|krakowskiego]] [[Leszek Czarny|Leszka Czarnego]] oraz inowrocławskiego [[Ziemomysł inowrocławski|Ziemomysła]].

Konstancja urodziła się najpóźniej w 1227, ponieważ gdy w 1239 wychodziła za mąż, zgodnie z ówczesnym [[prawo kanoniczne|prawem kanonicznym]], musiała mieć co najmniej 12 lat<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 62. Wcześniej K. Jasiński w książce ''Rodowód Piastów śląskich. Tom I. Piastowie wrocławscy i legnicko-brzescy'', Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 1973, zaznaczył, że Konstancja jako młodsza od Gertrudy urodziła się zapewne po 1220. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 120. W tablicy I/2 na końcu książki: zap. 1221–1227.</ref>. Spośród jej sióstr tylko [[Gertruda wrocławska (1218/1220-1244/1247)|Gertruda]] wcześniej zawarła związek małżeński, stąd Konstancję uważa się za drugą pod względem starszeństwa córkę [[Henryk II Pobożny|Henryka II Pobożnego]] i [[Anna Przemyślidka|Anny czeskiej]]<ref>Z reguły córki wydawano za mąż w kolejności starszeństwa, zaś najmłodsze potomstwo przeznaczano do stanu duchownego. Gertruda w [[1233]] poślubiła [[Bolesław I mazowiecki|Bolesława I mazowieckiego]], [[Elżbieta wrocławska|Elżbieta]] w [[1244]] wyszła za mąż za [[Przemysł I|Przemysła I wielkopolskiego]], natomiast [[Agnieszka wrocławska (1230/1236–po 1277)|Agnieszka]] została cysterką trzebnicką, a [[Jadwiga wrocławska|Jadwiga]] wstąpiła do klasztoru klarysek wrocławskich. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 120.</ref>. Umownie wśród potomstwa książęcej pary jest umieszczana na czwartym miejscu<ref name="Jasiński">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 120.</ref>.

Jej imię nawiązywało do babki ze strony matki – [[Konstancja węgierska (zm. 1240)|Konstancji]], królowej czeskiej, córki [[władcy Węgier|króla Węgier]] [[Bela III|Beli III]]<ref name="Jasiński" />.

Otrzymała być może jeszcze staranniejsze wychowanie niż jej przyszły małżonek, [[Kazimierz I kujawski]], którego preceptorem był [[Jan Czapla (duchowny)|Jan Czapla]]<ref>P. Żmudzki, ''Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny'', Warszawa 2000, s. 58.</ref>. Podobnie jak jej rodzeństwo została umieszczona przez rodziców w [[Sanktuariumbazylika i sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy|klasztorze trzebnickim]], gdzie kształciła się pod czujnym okiem babki [[Jadwiga Śląska|Jadwigi]]. Przebywanie u boku przyszłej świętej wywarło wpływ na Konstancję, dzięki czemu była ona osobą pobożną. Być może podobnie oddziaływała na swojego pierworodnego syna [[Leszek Czarny|Leszka]]<ref name="Żmudzki 61">P. Żmudzki, ''Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny'', Warszawa 2000, s. 61.</ref>.

W 1239 we [[Wrocław]]iu Konstancja poślubiła [[książęta kujawscy|księcia kujawskiego]] [[Kazimierz I kujawski|Kazimierza I]]. W literaturze utrzymują się dwie teorie na temat genezy tego małżeństwa.

Drugi pogląd mówi, że zmagającemu się z wewnętrznymi i zewnętrznymi problemami Henrykowi Pobożnemu zależało na dobrych relacjach z Konradem mazowieckim, a małżeństwo jego córki z synem księcia mazowieckiego miało być skutecznym sposobem na zacieśnienie tej współpracy<ref>T. Żmudzki, ''Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny'', Warszawa 2000, s. 26.</ref>. W posagu Konstancja wniosła mężowi kasztelanię lądzką. Okręg ten stał się przyczyną walk pomiędzy Kazimierzem a [[Bolesław Pobożny|Bolesławem Pobożnym]] toczonych w latach [[1258]]–[[1262]]1258–1262, zakończonych zdobyciem spornej ziemi przez księcia wielkopolskiego<ref>Bolesław Pobożny zgłaszał pretensje do ziemi, którą w [[1237]] stracił jego ojciec, [[Władysław Odonic]], w wojnie z Henrykami śląskimi.</ref>.

Mąż Konstancji urodził się między [[1210]] a [[1213]]<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 57–58. O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 292, kładł narodziny Kazimierza na ok. 1211.</ref>. Był drugim synem Konrada I mazowieckiego i [[Agafia Światosławówna|Agafii Światosławówny]]. Za życia ojca, w [[1230]] lub [[1231]], objął panowanie na Kujawach, a po jego śmierci w [[1247]], wbrew woli zmarłego a kosztem najmłodszego brata [[Siemowit I|Siemowita I]], do swojej domeny dołączył także ziemie łęczycką i sieradzką. Był trzykrotnie żonaty. Przed poślubieniem Konstancji zawarł związek małżeński z Jadwigą, której pochodzenie nie jest znane – prawdopodobnie była ona córką [[Władcy Wielkopolski|księcia wielkopolskiego]] [[Władysław Odonic|Władysława Odonica]]<ref>Jest to pogląd [[Dariusz Karczewski|D. Karczewskiego]] zawarty w pracy ''W sprawie pochodzenia Jadwigi, pierwszej żony księcia kujawskiego Kazimierza Konradowica'', [w:] [[Krystyna Zielińska-Melkowska|K. Zielińska-Melkowska]] (red.), ''Europa Środkowa i Wschodnia w polityce Piastów'', Toruń 1997. Przemawiają za nim: to samo imię żony Odonica, [[Jadwiga (żona Władysława Odonica)|Jadwigi]], a także przyjazne stosunki między księciem wielkopolskim a ojcem Kazimierza, Konradem mazowieckim. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 61–62.</ref>. Małżeństwo to zapewne pozostało bezdzietne<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 63.</ref>. Natomiast po śmierci Henrykówny pojął za żonę [[Eufrozyna opolska|Eufrozynę]], córkę [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I opolskiego]]. Zawarcie tego małżeństwa w połowie roku 1257, a więc zaledwie w kilka miesięcy po śmierci Konstancji zostało zapewne bardzo źle odebrane przez jej dwóch synów, co prawdopodobnie było jedną z przyczyn nie najlepszych stosunków pomiędzy nimi a ojcem w latach następnych<ref name="Żmudzki 61" />. Ze związku z Eufrozyną pochodził m.in. [[władcy Polski|król Polski]] [[Władysław I Łokietek]]. Kazimierz I kujawski zmarł [[14 grudnia]] [[1267]].

W czasie trwającego kilkanaście lat małżeństwa Konstancja urodziła dwóch synów: [[Leszek Czarny|Leszka Czarnego]], [[książęta krakowscy|księcia krakowskiego]] w latach [[1279]]–[[1288]]1279–1288, i [[Ziemomysł inowrocławski|Ziemomysła inowrocławskiego]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 337–339, do dzieci z tego związku zaliczył także Adelajdę, która według niego była dominikanką sandomierską. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 121, przyp. 7, zakwestionował tę hipotezę, zarzucając poglądowi Balzera brak podstaw źródłowych, oparcie się na domysłach i ryzykownych rekonstrukcjach tekstu źródłowego, a także wskazując na brak występowania Adelajdy w ''Genealogii św. Jadwigi''. Sam zaliczył Adelajdę do dzieci [[Kazimierz II Sprawiedliwy|Kazimierza II Sprawiedliwego]] i [[Helena znojemska|Heleny znojemskiej]]. Zob. też K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 19–20.</ref>.

Dwa nekrologi informujące o śmierci Konstancji zawierają różne daty dzienne: ''Nekrolog strzeleński'' podaje, że zmarła [[21 lutego]], według ''Nekrologu opactwa św. Wincentego we Wrocławiu'' jej śmierć nastąpiła [[23 lutego]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 299, opowiedział się za datą wcześniejszą, podaną przez źródło miejscowe. Twierdził, że nekrolog wrocławski podał datę o dwa dni późniejszą, ponieważ wiadomość o śmierci Konstancji z opóźnieniem dotarła na Śląsk. Według niego nekrologi były niezależne od siebie; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 120–121, uznał obydwie daty za równo prawdopodobne. Według niego nekrolog wrocławski mógł zachować pierwotny zapis nekrologu strzeleńskiego, z którego przypuszczalnie przejął informację o śmierci Konstancji. Obydwa nekrologi nie zachowały się do czasów obecnych. ''Nekrolog opactwa św. Wincentego we Wrocławiu'' znany jest z XIII-wiecznego rękopisu, a ''Nekrolog strzeleński'' z późnej kopii.</ref>. W źródłach po raz ostatni jako żyjąca występuje w dokumencie z [[25 maja]] [[1252]], natomiast jako zmarła jest wymieniona w dokumencie z [[3 maja]] 1257. Zmarła zatem 21 lub 23 lutego między [[1253]] a 1257. Z uwagi na to, że jedyne trzy wzmianki o jej śmierci w dokumentach Kazimierza I pochodzą z roku 1257 ([[3 maja]], [[16 września]], [[10 listopada]]), uznaje się, że zmarła w tym samym roku<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 298–299, za nim K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 62–63; Wcześniej K. Jasiński w książce ''Rodowód Piastów śląskich. Tom I. Piastowie wrocławscy i legnicko brzescy'', Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 1973, uznał pogląd Balzera za prawdopodobny, nie za pewny. Opowiedział się za datą 21 lub 23 lutego między 1253 a 1257, najprawdopodobniej 21 lub 23 lutego 1257. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 121.</ref>.

W dokumencie z 16 września 1257<ref>Taką datację podali K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 62, i O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 298. P. Żmudzki, ''Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny'', Warszawa 2000, s. 76, błędnie datował ten dokument na [[16 sierpnia]] 1257, bowiem już wydawca zwrócił uwagę na fakt, że dzień świętej Eufemii przypadał wówczas na 16 września, stąd jego emendacja datacji. Z kolei i u K. Jasińskiego i u O. Balzera wystąpił błąd w odsyłaczu do owego dokumentu, bowiem w wydawnictwie źródłowym ma on numer 51. Por. ''Urkundenbuch des Bisthums Culm'', T. 1, ''Das Bisthum Culm unter dem deutschen Orden 1243–1466'', wyd. C.P. Woelky, Danzig 1885 (wersja elektroniczna: [http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=30721]).</ref>, wystawionym przez jej dwóch synów wraz z ojcem dla [[biskupi chełmińscy|biskupa chełmińskiego]] [[Heidenryk (biskup chełmiński)|Heidenryka]], Leszek i Ziemomysł, chcąc uczcić pamięć matki<ref>P. Żmudzki, ''Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny'', Warszawa 2000, s. 77, uważał, że udział synów Konstancji w czynnościach związanych z tym dokumentem wynikał tak z pobudek politycznych jak i z przyczyn religijnych.</ref>, przykazali kanonikom chełmińskim odprawianie codziennej mszy za jej duszę.