Język ogólnopolski: Różnice pomiędzy wersjami

'''Język ogólnopolski'''{{Refn|grupa = uwaga|nazwa = nota1|W polskim piśmiennictwie językoznawczym pojawiają się również określenia: „'''polszczyzna standardowa'''”<ref name=bd>{{Cytuj |autor = Bogusław Dunaj |tytuł = De sermone polono Cracoviae exculto |data = 1989 |isbn = 9788301094102 |wydawca = Nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego |url = https://books.google.com/books?id=68NKAAAAYAAJ |s=134}}</ref>, „'''polszczyzna ogólna'''”<ref name=rh>{{Cytuj |tytuł = Roczniki humanistyczne |data = 1999 |url = https://books.google.com/books?id=x4ErAQAAIAAJ |s=65 |opis=t. 44, wyd. 6}}</ref>, „'''polszczyzna literacka'''”<ref name=rh />, „'''dialekt literacki'''”<ref name=bd />, „'''polszczyzna kulturalna'''”<ref name=mw />, „'''dialekt kulturalny'''”<ref name=ez>{{Cytuj |autor = Eugeniusz Zwierzchowski |tytuł = Z zagadnień współczesnych społeczeństw demokratycznych |data = 2006 |isbn = 9788389620156 |wydawca = Temida 2 |url = https://books.google.com/books?id=-q8UAQAAIAAJ |s=49}}</ref>, przy czym termin „[[język literacki]]” pokrywa się z „[[język ogólny|językiem ogólnym]]” tylko przy szerszym rozumieniu tego pierwszego oznaczenia<ref name=wa>{{Cytuj |autor = Włodzimierz Appel |tytuł = Literatura i nauka o języku |data = 1995 |wydawca = Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne |url = https://books.google.com/books?id=FKsZAQAAIAAJ |s=246}}</ref>. Również termin „[[język standardowy]]” bywał stosowany przez polskich językoznawców w innym znaczeniu<ref>{{cytuj|url=https://polonica.ijp.pan.pl/downloads/volumes/37/1.pdf|autor=Ewa Siatkowski|tytuł=Standaryzacja po kurpiowsku|czasopismo=Polonica|data=2017|issn=0137-9712|wolumin=37|s=5|doi=10.17651/polon.37.12}}</ref>.}} – [[język standardowy|standardowa]], kanoniczna [[odmiany języka polskiego|odmiana języka polskiego]], nauczana i promowana w szkołach oraz pełniąca funkcję języka administracji, mediów i literatury<ref name=mw>{{Cytuj |autor = Marcin Wągiel |tytuł = Fonematyka języka polskiego w ujęciu funkcjonalizmu aksjomatycznego |data = 2016 |isbn = 9788024449302 |wydawca = Palacký University, Olomouc |url = https://books.google.com/books?id=O7FEDAAAQBAJ |s=32}}</ref>, zwłaszcza w kontaktach publicznych<ref name=ez />. Używana jest na terenie całej Polski w szerokim spektrum domen życia publicznego i kulturalno-oświatowego<ref name=wa />. Od [[dialekt niestandardowy|dialektów obiegowych]] odróżnia ją szeroki zasięg geograficzny i wypracowanie funkcjonalne, a także istnienie formalnie prowadzonej [[kodyfikacja (językoznawstwo)|kodyfikacji]]<ref name="hk">{{cytuj|autor=Halina Karaś|rozdział=[http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=podstawy-dialektologii&l2=dialekty-i-gwary-a-polszczyzna-mwr Dialekty i gwary ludowe a polszczyzna ogólna]|tytuł=Podstawy dialektologii|praca=Dialekty i gwary polskie|opublikowany=Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka|data dostępu=2019-09-07}}</ref>, zarówno w postaci normy użytkowej (potocznej), jak i wzorcowej<ref>{{Cytuj |s=17–28 |autor=Joanna Ginter |tytuł=Rola internetowych poradni językowych w procesie normalizacji pisowni polskiej |wydawca=Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego |miejsce=Gdańsk |data=2016 |isbn=978-83-7865-454-4}}</ref>. Język ogólnopolski stoi w opozycji tak do dialektów terytorialnych, jak i do [[socjolekt|odmian wyodrębnionych socjalnie]]<ref name=wa />, ciesząc się większym [[prestiż (socjolingwistyka)|poważaniem społecznym]] niż [[gwara|gwary wiejskie]]<ref>{{Cytuj |czasopismo = Język polski |wolumin=t. 88 |data = 2008 |wydawca = Wydawnictwo Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego |url = https://books.google.pl/books?id=EvAoAQAAIAAJ |s=215}}</ref>. Popularnie bywa określany mianem „poprawnej” polszczyzny<ref name=wtad />.

 

 

Współcześnie język ogólnopolski zdecydowanie dominuje w polskiej praktyce komunikacyjnej, będąc stosowanym we wszystkich kontekstach językowych na terenie Polski<ref name=pz>{{Cytuj |tytuł = Przegląd zachodni |s=16 |opis=t. 58, wyd. 3-4|data = 2002 |wydawca = Instytut Zachodni. |url = https://books.google.com/books?id=OcBmAAAAMAAJ}}</ref>. Wśród pokolenia młodego i średniego upowszechniły się formy polszczyzny zbliżone do języka standardowego, gwary tradycyjne zaś zachowały się w społeczeństwach wiejskich<ref name=wtad>{{Cytuj |redaktor=Witold Tulasiewicz; Anthony Adams |s=166 |tytuł=Teaching the Mother Tongue in a Multilingual Europe |data=2005 |wydawca=A&C Black |język=en |isbn=9780826470270}}</ref> i małomiasteczkowych<ref name=pz />. Na ten szczególny stan języka polskiego wpłynęły masowe migracje ludności<ref name=:1>{{cytuj książkę |nazwisko = Swan |imię=Oscar E. |tytuł = A grammar of contemporary Polish |data= 2002 |isbn = 0893572969 |miejsce = Bloomington, Ind. |wydawca = Slavica |oclc = 50064627 |język=en |strony=5}}</ref> i powojenne dążności do rugowania [[wariacja (językoznawstwo)|różnic dialektalnych]], a także wprowadzenie polszczyzny standardowej jako języka nauczania, które przyczyniło się do jej ekspansji<ref name=pz />. W Polsce panują ponadto zadomowione postawy [[puryzm (językoznawstwo)|purystyczne]] i [[preskryptywizm (językoznawstwo)|preskryptywistyczne]], nastawione na homogenizację polszczyzny i lingwistyczną waloryzację języka standardowego, powiązane z przeświadczeniem o zachodzącej degradacji mowy<ref>{{Cytuj |autor = Ernst Håkon Jahr |tytuł = Sociolinguistics in Norway |data = 1995 |wydawca = Mouton de Gruyter |url = https://books.google.com/books?hl=pl&id=NadhAAAAMAAJ |s=141 |język = en}}</ref><ref>{{cytuj |czasopismo = Multilingua |redaktor = Miklós Kontra |wolumin = 19 |numer=1–2 |tytuł=Special issue book reviews |opis = Language contact in East-Central Europe |data = 2000 |s = 193 |wydawca = Mouton Publishers |url = https://www.degruyter.com/view/j/mult.2000.19.issue-1-2/mult.2000.19.1-2.169/mult.2000.19.1-2.169.xml |issn=1613-3684 |język = en}}</ref>.