|
|nazwa = Prus I
|grafika = POL COA Prus.svg
|typ herbu =
|alternatywne nazwy =
|zawołania = Słubica, Wagi (?), Wiskałła (?)
|projektant =
{{heraldyka}}
__notoc__
[[Kategoria:Odmiany herbu Prus| ]]
== Opis herbu ==
''W polu czerwonym [[Krzyż heraldyczny|półtorakrzyża]] srebrnego. W [[Klejnot herbowy|klejnocie]] ramię zbrojne z mieczem, srebrne.''
== Najwcześniejsze wzmianki ==
Po męczeńskiej śmierci [[Święty Wojciech|św. Wojciecha]] w [[997]] r. wielu [[Prusowie|Prusów]] przybyło do Polski i przyjęło [[chrześcijaństwo]]. Wśród pierwszych przybyłych byli trzej książęta pruscy, którym król [[Bolesław II Szczodry|Bolesław Śmiały]] nadał dobra w pobliżu [[Kraków|Krakowa]] wieś [[Prusy (województwo małopolskie)|Prusy]] oraz nadano im herby szlacheckie – Prus. Zmiana nazwy na Prus nastąpiła w początkach XV wieku{{odn|Celichowski|1885|s=24}}.
Pierwszy raz pojawia się w źródłach pisanych: 1389 – zawołanie i herb Turzyna; 1407 – proklamacja Wiskała.
Znane są następujące pieczęcie średniowieczne: 1456 – Tomasz Strzempiński, [[biskup]] [[Kraków|krakowski]]; 1459 i 1468 – Jan z Pielgrzymowic, [[podsędek]] ziemski krakowski.
Najwcześniejsze źródło heraldyczne wymieniające herb to datowane na lata 1464–1480 [[Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae]] polskiego historyka [[Jan Długosz|Jana Długosza]]. Zapisuje on informacje o herbie wśród 71 najstarszych polskich herbów szlacheckich we fragmencie: "Prussowye in campo rubeo crucem unam et semissam defert. Prutenorum antiquorum genus ex tribus principibus, qui in Poloniam ex Prussia facinore admisso profugientes familiam suam propagauerunt."{{odn|Celichowski|1885|s=24}}.
== Znani herbowni ==
* [[Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisław ze Szczepanowa]] [[biskup]], [[męczennik]], główny [[Patron (chrześcijaństwo)|patron]] [[Polska|Polski]]{{odn|Bar, Przybyszewski|1985|s=12}}
* [[Bolesław Prus]] (Aleksander Głowacki)
* [[Cecylia Niewiadomska]] nauczycielka, tłumaczka, pisarka, działaczka oświatowa
* [[Eligiusz Niewiadomski]] [[malarz]], [[publicystyka|publicysta]] i [[Krytyka literacka|krytyk]] sztuki, zabójca pierwszego prezydenta RP [[Gabriel Narutowicz|Gabriela Narutowicza]], uczestnik walk o niepodległość Polski, sympatyk ruchów nacjonalistycznych
* [[Stanisław Niewiadomski (poeta)|Stanisław Niewiadomski]] [[Poezja|poeta]],[[pisarz]] i [[plastyk]] warszawski, [[pedagog]] szkolny
* [[Zygmunt Kurczyński]] [[Rzeźba|rzeźbiarz]] lwowski
* [[Henryk Niewodniczański]] [[fizyk]] wileński i krakowski{{fakt|data=2013-04}}
* [[Henryk Przeździecki (biskup)|Henryk Przeździecki]] biskup podlaski oraz biskup siedlecki
* [[Michał Wiszniewski]] filozof, psycholog oraz historyk literatury
* [[Tadeusz Stanisław Wiśniewski]] polityk, [[hrabia]], [[szambelan]].
== Rodziny arystokratyczne ==
* Książęta Jabłonowscy
== Odmiany herbu ==
* [[Prus II]]
* [[Prus III]]
== Zobacz też ==
* [[rycerstwo]]
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Linki zewnętrzne ==
* {{cytuj stronę |autor=J. Lyczkowski|tytuł= Herby szlacheckie|url= http://www.lyczkowski.net/pl/herby-szlachty-litewskiej/litery-p-r.html}} Herb Prus i herbowni {{lang|pl}}
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Celichowski| imię = Zygmunt| tytuł = Jan Długosz, "Insignia seu clenodia regis et regni Poloniae.Z kodeksu kórnickiego." | data = 1885| wydawca = Zygmunt Celichowski| miejsce = Poznań|odn=tak}}
* Szymański, Józef ''"Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego"'', Warszawa 1993
* Bobrowicz, Jan Nepomucen ''"Herbarz polski [[Kasper Niesiecki|'''Kaspra Niesieckiego''']] S.J. powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopisów, dowodów urzędowych"'', Tom I, Lipsk 1839-1846
* Chwalibińska, Jadwiga ''"Ród Prusów w wiekach średnich"'', Toruń 1948
* Wittyg, Wiktor ''"Nieznana szlachta polska i jej herby"'', Kraków 1908
* Dariusz Kosieradzki [http://zsokolowa.com/index.php?option=com_content&task=category§ionid=2&id=3&Itemid=46 "ŚLADAMI TAJEMNIC ZIEMI SOKOŁOWSKIEJ I OKOLICY"]
* {{cytuj książkę |nazwisko= ks. Bolesław Przybyszewski |imię=o. Joachim Roman Bar OFMConv., |tytuł=Polscy Święci. Święty Stanisław Biskup. t. 7. |wydawca=ATK |miejsce=Warszawa |rok=1985 |id= |isbn= |odn=tak}}
{{Herby szlacheckie w Polsce}}
{{Odmiany herbu Prus}}
{{heraldyka}}
[[Kategoria:Odmiany herbu Prus| ]]
| 