|
[[Plik:Atari 1200XL.jpg|thumb|Atari 1200XL (1982 r.)]]
<br />
'''Rodzina 8-bitowych Atari'''. W roku [[1978]], po sukcesie konsoli [[Atari 2600]], firma [[Atari (amerykańskie przedsiębiorstwo)|Atari Inc.]] postanowiła spróbować swych sił na rodzącym się dopiero rynku [[komputer domowy|komputerów domowych]]. W lutym [[1979]] roku wypuszczono dwie wersje – tańszą i droższą – tej samej maszyny, zwane Coleen i Candy, a znane szerzej jako Atari 400 i Atari 800.
== Lista 8-bitowych [[Komputer osobisty|mikrokomputerów]] Atari ([[MOS Technology 6502|6502]]) ==
* Atari 400 (1979)
* Atari 800 (1979)
* Atari 1200XL (1982)
* Atari 1450XLD (1982)
* Atari 600XL (1983)
* Atari 800XL (1983)
* Atari 65XE (1985)
* Atari 130XE (1985)
* Atari 800XE (1985)
* Atari XEGS (1987)
== Atari 400/800 ==
[[Plik:Atari 400P8.jpg|thumb|Atari 400 (1979 r.)]]
[[Plik:Atari 800 2008 new.png|thumb|Atari 800 (1979 r.)]]
* mikroprocesor [[MOS Technology 6502|MOS 6502]] taktowany zegarem 1,792 MHz (wersja [[NTSC]]) i 1,77 MHz (wersja [[PAL]])
* pamięć ROM: 16kB (z czego wykorzystane było tylko 10)
* pamięć RAM: 16kB (model 400) i 48kB (model 800)
* grafika: układy [[ANTIC]] i [[CTIA]]
** 5 trybów tekstowych o rozdzielczości od 20x12 do 40x24 znaków w 2 lub 5 kolorach
** 8 trybów graficznych o rozdzielczości od 40x24 do 320x192 pikseli w 2 lub 4 kolorach
** paleta barw: 128 kolorów (16 kolorów po 8 odcieni)
** do ośmiu "[[sprite|duszków]]", zwanych w terminologii Atari "graczami i pociskami"; w istocie dostępne są 4 duszki większe (gracze) oraz 4 duszki mniejsze (pociski), które można opcjonalnie połączyć w piątego "gracza"; każdy z graczy i pocisków ma niezależny kolor, a układy graficzne wykrywają i sprzętowo sygnalizują kolizje między nimi oraz pomiędzy każdym z obiektów a tłem (zwanym w terminologii Atari "polem gry")
* dźwięk: układ [[POKEY]], cztery ośmiobitowe kanały syntezy generujące obwiednię w teorii prostokątną, w istocie zaś falę o dość skomplikowanym przebiegu; każdy z kanałów ma niezależny rejestr głośności, trójzakresowy generator zakłóceń losowych (szumu); istnieje też możliwość wyboru jednej z trzech częstotliwości bazowych dla wszystkich generatorów, to jest 15 kHz, 64 kHz oraz 1,77 MHz; ponadto pary generatorów (1+2 oraz 3+4) można niezależnie połączyć w jeden generator szesnastobitowy
Peryferia:
* układ PIA 6520: 4 porty joysticków, każdy po 4 linie programowalne niezależnie jako wejście albo wyjście
* układ [[POKEY]]: 56-klawiszowa klawiatura [[QWERTY]]
* układ [[POKEY]]: pamięci masowe i inne peryferia obsługiwane przez złącze szeregowe, do ośmiu (w praktyce do czterech) stacji dysków (prędkość transmisji 19200 bitów na sekundę), jeden [[magnetofon kasetowy]] (600 bitów na sekundę), modem itd.
W roku [[1981]] pojawiła się ulepszona wersja układu [[CTIA]] zwana [[GTIA]]. Paleta barw została w min rozszerzona do 256, a liczba trybów graficznych zwiększona o trzy nowe, o rozdzielczości 80x192 pikseli w 16 odcieniach jednego koloru, 80x192 pikseli w 16 barwach o jednym odcieniu lub 80x192 pikseli w 9 barwach dowolnie wybranych z palety 128 barw (układ CTIA/GTIA miał tylko 9 rejestrów kolorów, stąd ta dziwna liczba).
== Seria XL ==
[[Plik:Atari-600xl.png|thumb|Atari 600XL (1983 r.)]]W 1982 roku Atari napotykając rosnącą konkurencję cenową rozpoczęła prace nad serią komputerów znacznie tańszych w założeniu w produkcji. Miały to być komputery oparte na pojedynczej płycie głównej zawierającej całą niezbędną elektronikę, ze znacznie zredukowaną liczbą układów scalonych (połączenie kilku układów w jeden). Efektem tych prac było wprowadzenie w grudniu 1982 roku modelu 1200XL. Był to komputer nieudany, z szeregiem błędów konstrukcyjnych (brak wyprowadzonego napięcia 12V na porcie rozszerzeń, brak wyprowadzenia sygnału chrominancji na port monitora itp.) oraz już na starcie zbyt drogi jak na oferowane możliwości. Jego przyjęcie rynkowe było bardzo chłodne. [[Plik:Atari 800XL Plain White.jpg|thumb|Atari 800XL (1983 r.)]]
W roku [[1983]] firma Atari wprowadziła na rynek ulepszoną wersję Atari 800 nazwaną Atari 800XL. Model ten zastąpił zarówno Atari 800 jak i Atari 1200XL (wycofany po zaledwie kilku miesiącach produkcji), wykorzystując doświadczenia z obydwu tych platform.
Dane techniczne:
* mikroprocesor MOS 6502C taktowany zegarem 1,792 MHz (wersja NTSC) i 1,77 MHz (wersja PAL)
* pamięć ROM: 24kB (z czego 16kB zajmował system operacyjny, a 8kB wbudowany interpreter języka BASIC)
* pamięć RAM: 64kB (w rzeczywistości dostępne 62kB)
* grafika: ukady [[ANTIC]] i [[GTIA]]
** 5 trybów tekstowych o rozdzielczości od 20x12 do 40x24 znaków w 2 lub 5 kolorach
** 11 trybów graficznych o rozdzielczości od 40x24 do 320x192 pikseli w 2, 4 lub 16 kolorach
** paleta barw: 256 kolorów (16 kolorów po 16 odcieni)
Pozostałe dane komputera pokrywały się z Atari 800.
W Atari 800XL sprzęt nie uległ większym zmianom, rozwinięty natomiast został system operacyjny. Oprócz poprawienia błędów poprzedniej wersji wprowadzono nową klasę urządzeń zewnętrznych podłączanych do szyny równoległej. Opracowano standardowy sposób wywoływania tych urządzeń przez system operacyjny oraz wymagania, jakie powinny one spełniać, by być automatycznie rozpoznane i zainicjowane przez OS. Takie urządzenie miało dysponować własną pamięcią [[ROM]] z programem obsługi, który miał się w sposób standardowy rejestrować w systemie.
Koncepcja ta mocno przypomina wynalezione 12 lat później w świecie [[Komputer osobisty|PC]] urządzenia "Plug&Play". Pozwoliło to na bezkonfliktowe podłączenie do ośmiobitowego Atari twardych dysków bez konieczności modyfikowania systemu operacyjnego oraz istniejącego oprogramowania.
600XL było to 800XL w nieco mniejszej obudowie oraz 16Kb pamięci operacyjnej
800XLF to 800XL ze zmienioną płytą główną i nowym układem o nazwie Freddie, układ ten zastąpił kilka mniejszych układów, wyeliminował linię opóźniającą oraz ograniczył koszty produkcji.
== Seria XE ==
[[Plik:65xe.jpg|thumb|Atari 65XE (1985 r.)]]
[[Plik:Atari 130XE Reshot.jpg|thumb|Atari 130XE (1985 r.)]]
W roku 1985 wprowadzono na rynek modele Atari 65XE oraz Atari 130XE. Pierwszy z modeli to praktycznie Atari 800XL w nowej, dostosowanej wzorniczo do serii [[Atari ST|ST]], obudowie. Jedyną ważniejszą innowacją była wymiana interpretera [[Atari BASIC]] z wersji B na pozbawioną najbardziej uciążliwych błędów wersję C.
130XE – sprzedawany w Polsce od 1986 roku, był to komputer 65XE z rozszerzeniem pamięci do 128 kB i dodanym złączem ECI (Enhanced Cartridge Interface) – późniejsze wersje Atari 65XE były montowane na płycie 130XE i również zawierały to złącze. Ponieważ ośmiobitowy mikroprocesor 6502 może zaadresować jedynie 64kB pamięci, dodatkowa pamięć w 130XE była dostępna w postaci wymiennych banków pamięci po 16k każdy, przełączanych w obszarze $4000–$7FFF.
800XE – ostatni model z serii. Stylistycznie taki sam jak 65XE. Był to komputer zbudowany na płycie 130XE bez dodatkowych kości pamięci i ich kontrolera przeznaczony na rynek europejski. Produkowany był z niskich jakościowo elementów, często z fabrycznie wadliwym układem GTIA, przez co część trybów graficznych jest nieużyteczna - wyświetlane są z błędami.
{{Clear}}
== XE Game System ==
[[Plik:Xegs-transparent.png|thumb|[[Atari XE Game System]]]]
[[Plik:Atari XG-1 light gun.jpg|thumb|left|150px|[[Pistolet świetlny]] [[XG-1]] do konsoli XEGS]]
Konsola do gier sprzedawana od [[1987]] roku. Jest to wariacja 65XE w obudowie z oddzielaną klawiaturą i wbudowaną grą [[Missile Command]], uruchamianą poprzez uruchomienie komputera bez podłączonej klawiatury lub z wciśniętym klawiszem SELECT. W komplecie z konsolą sprzedawano [[dżojstik]] oraz [[kartridż]]e z grami [[Microsoft Flight Simulator|Flight Simulator II]] i ''[[Bug Hunt]]'' wraz z [[Pistolet świetlny|pistoletem]] XG-1. W Wielkiej Brytanii można było nabyć samą konsolę bez akcesoriów, które można było później dokupić oddzielnie. Maszynę wyposażono w wyjścia [[composite video]] oraz audio w standardzie [[Cinch|RCA]] w miejsce stosowanych w serii XL i XE złączy monitora typu [[Złącze DIN|DIN]].
{{Clear}}
== Urządzenia peryferyjne ==
[[Plik:Atari xc12 cassette data recorder.jpg|thumb|Magnetofon XC 12]]
[[Plik:Atari 1027 Printer.jpg|thumb|Drukarka ATARI 1027]]
[[Magnetofon kasetowy|Magnetofony kasetowe:]]
* ATARI 410 – przeznaczony dla serii 400/800
* ATARI 1010 – produkowany w dwóch odmianach C i S, przy czym wersja S ma lepsze rozwiązania techniczne. Wymaga użycia zewnętrznego zasilacza.
* XC 11 – wysokiej klasy – dostosowany stylistycznie do modeli XE.
* XC 12 – niskiej jakości – produkowany także przez inne firmy pod podobnymi oznaczeniami, np. XCA 12 czy CA 12
[[Stacja dyskietek|Stacje dyskietek 5 1/4 cala:]]
* ATARI 1050 – napęd pracujący w pojedynczej (90 KB) oraz rozszerzonej (130 KB) gęstości przeznaczony dla serii XL. Stacja była także poddawana przeróbkom umożliwiającym zwiększenie gęstości zapisu.
* ATARI XF551 – pracująca w gęstościach pojedynczej, rozszerzonej oraz podwójnej (180 KB) - również dwustronnie. Dostosowana stylistycznie do serii XE.
* ATARI 810 – obsługująca wyłącznie pojedynczą gęstość. Stylistycznie należy do rodziny 400/800.
[[Drukarka|Drukarki:]]
* ATARI 1025 – mozaikowa, starszy model.
* ATARI 1029 – mozaikowa, nowszy model. Posiada matrycę 5x7 punktów, drukuje 80 lub 40 kolumn, prędkość 50 znaków na sekundę, możliwość stosowania papieru perforowanego lub w arkuszach.
* ATARI 1027 – znakowa. Drukuje 12 znaków na cal (80 kolumn), prędkość 20 znaków na sekundę.
* ATARI 1020 – drukarka/[[ploter]]. Może pracować w trybie tekstowym i graficznym posługując się czterema kolorami.
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę | nazwisko = Migut | imię = Wiesław| tytuł = ATARI BASIC | url = | wydanie = 2 | wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza | miejsce = Warszawa | data = | rok = 1987 | miesiąc = | strony = | rozdział = | adres rozdziału = | nazwisko r = | imię r = | autor r = | autor r link = | nazwisko2 r = | imię2 r = | autor2 r = | autor r2 link = | nazwisko3 r = | imię3 r = | autor3 r = | tom = | tytuł tomu = | część = | tytuł części = | seria = | id = | isbn = 83-03-02049-8 | oclc = | doi = | cytat = | język = pl | data dostępu =}}
== Linki zewnętrzne ==
{{Commonscat|Atari_8-bit_computers}}
* [http://atariki.krap.pl Atariki – wiki o tematyce komputerów Atari]
* [http://stare.e-gry.net/atari-xl/art/emulatory-atari-xl-xe Emulatory 8-bitowego Atari]
* [http://atarionline.pl Polska strona poświęcona grom na 8-bitowe komputery Atari]
{{Produkty elektroniczne firmy Atari}}
[[Kategoria:Komputery Atari|8-bitowa rodzina]]
| 