|
=== Argumenty za dialektem ===
Bliskie powiązanie strukturalne z [[język ogólnopolskimogólnopolski|polszczyzną standardową]] ze względu na cechy fleksji<ref name="Śląsk gwary UW">{{Cytuj |autor=Halina Karaś |autor r=Izabela Winiarska |praca=Dialektologia polska |tytuł=Opis dialektów polskich |rozdział=Charakterystyka dialektu śląskiego |opublikowany=dialektologia.uw.edu.pl |url=http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialekt-slaski&l3=dialekt-slaski-charakterystyka |data dostępu=2019-01-07}}</ref>, rdzenie tematyczne części wyrazów świadczą o języku pogranicza polsko-czeskiego. Liczne germanizmy w rdzeniach tematycznych (przy zachowaniu polskich końcówek wyrazów) świadczą o napływowości, a więc wtórności wpływu na dialekt śląski ze strony języka niemieckiego. Brak wpływu niemieckiego na fleksję<ref name="Śląsk gwary UW"/>, szczątkowy wpływ na składnię<ref name="Śląsk gwary UW"/>. W publikacjach z dziedziny [[językoznawstwo|językoznawstwa]] mowa jest raczej o „gwarach śląskich” lub o „dialektach śląskich”<ref>„Gwara Śląska – świadectwo kultury, narzędzie komunikacji”, Aldona Skudrzykowa, Katowice 2002, red. Jolanty Tambor, 2002 {{ISBN|83-7164-314-4}}</ref><ref>Słownik gwar Śląskich. Opole, red. B. Wyderka</ref><ref>Mały słownik gwary Górnego Śląska, Część I., Katowice 2000, red. Cząstka-Szymon, B., J. Ludwig, H. Synowiec</ref><ref>„Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna”,Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2006, Jolanta Tambor</ref><ref>„Dialekt śląski” autor: Feliks Pluta, czasopismo/publikacja: Wczoraj, Dzisiaj, Jutro. – 1996, nr 1/4, s. 5-19 </ref><ref>„Fenomen śląskiej gwary” autor: Jan Miodek czasopismo/publikacja: Śląsk. – 1996, nr 5, s. 52</ref><ref>„Germanizmy w gwarze śląskiej – stopień przyswojenia” autor:Jolanta Tambor , czasopismo/publikacja Prace Językoznawcze. – Nr 25 (1998), s. 210-218</ref><ref> „Status gwary śląskiej w opiniach nie-Ślązaków” Aldona Skurzykowa, Krystyna Urban, czasopismo/publikacja: Prace Językoznawcze. – Nr 25 (1998), s. 174-181</ref><ref> „Wartościowanie gwary śląskiej : mity i rzeczywistość autor”: Antonina Grybosiowa czasopismo/publikacja: Prace Językoznawcze. – Nr 25 (1998), s. 40-47</ref><ref>[http://web.archive.org/web/20071113141426/http://www.pol.uni.opole.pl/zaklad+historii+jezyka+polskiego+i+dialektologii/Podz.htm „Zasięg i podział gwar śląskich”, Krzysztof Kleszcz (Uniwersytet Opolski)]</ref>.
Następujące cechy świadczą o bezpośrednim powiązaniu mowy śląskiej ze standardową polszczyzną, przy równoczesnym kontraście do języka czeskiego, a także innych języków słowiańskich:
* obecność spółgłoski ''ł'', [[wałczenie]]: śl. '''''ł'''ónka'', ''chcia'''ł'''a'' vs. czes. '''''l'''ouka'', ''chtě'''l'''a'' czy słow. '''''l'''úka'', ''chce'''l'''a''.
* w mowie śląskiej [[samogłoska nosowa|samogłoski nosowe]] nie uległy – jak to się często mylnie podaje – zanikowi, a jedynie są wymawiane asynchronicznie, tzn. z rozkładem na samogłoskę ustną + ''n''/''m''<ref>Stanisław Szober, „Gramatyka Języka Polskiego”, M. Arct 1931, s. 106</ref><ref>Piotr Bąk, „Gramatyka języka polskiego”, „Wiedza Powszechna”, 2004, s.21</ref>. Asynchroniczna wymowa nie jest też zjawiskiem wyłącznie śląskim – występuje ona także w innych formach polszczyzny, np. w [[gwara podhalańska|gwarze podhalańskiej]]. Przykłady: śl. ''d'''óm'''b'' – pol. ''d'''ą'''b'' (wym. domp) – czes./ros. ''d'''u'''b''; śl./podh. ''r'''yn'''ka'' – pol. ''r'''ę'''ka'' – czes./ros. ''r'''u'''ka'';
* {{fakt|data=2012-11|obecność wyrazów [[język staropolski|staropolskich]] np. ''brusić'' – ostrzyć, ''przechadzka'' – spacer}}, ''wieczerza/wieczerzo'' (= kolacja), ''jyno/yno'' (= tylko), ''żynich'' (= pan młody);
* odmiana rzeczowników i przymiotników, pomijając drobniejsze różnice fonetyczne, jest na ogół zgodna ze wzorem polskim, a odmienna od czeskiego np. ''o chop-'''ach''''' vs. czes. ''o chlap-'''ech''''', ''o jynzyk'''ach''''', vs. czes. ''o jazyc-'''ích''''', ''s chop'''ami'''/s chop'''óma''''' vs. czes. ''s chlap'''y'''''; ''now'''o''', lepsz'''o''' droga do t'''yj''' star'''yj''' szkoły'' vs. czes. ''nov'''á''', lepš'''í''' cesta do t'''é''' star'''é''' školy'',
* możliwość tworzenia czasu przyszłego według wzoru ''byda godała'' albo ''byda godać''. W języku czeskim funkcjonuje tylko konstrukcja ''budu mluvit'', forma ''(!) budu mluvila'' jest niegramatyczna i dla Czecha może być wręcz niezrozumiała;
|
