Ideologia języka standardowego: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
drobne redakcyjne
Linia 1:
'''Ideologia języka standardowego''' ({{ang.|standard language ideology}}) – pojęcie wprowadzone przez [[James Milroy|Jamesa]] i Lesley Milroyów na określenie zespołu [[Preskryptywizm (językoznawstwo)|preskryptywnych]] [[Postawy wobec języka|postaw językowych]] i poglądów społecznych będących wynikiem procesu [[Standaryzacja językowa|standaryzacji językowej]]{{odn|Swann|2004|s=296}}. Ich trzon tworzą z jednej strony powszechne koncepcje [[Poprawność językowa|poprawności językowej]], z drugiej – przekonanie o istnieniu jednej, „najlepszej” [[odmiana językowa|odmiany języka]] i nietolerancyjny stosunek do form od niej odbiegających{{odn|Swann|2004|s=296}}{{odn|Vogl|2012|s=13}}{{odn|Dołowy-Rybińska|2017|s=133}}. [[Rosina Lippi-Green]] definiuje to pojęcie jako: „stronniczość na rzecz abstrakcyjnego, wyidealizowanego, homogenicznego języka, który jest dyktowany i podtrzymywany przez instytucje o dominującej pozycji i który jako swój model określa język pisany, choć w największej mierze opiera się na języku mówionym wyższej klasy średniej”{{odn|Lippi-Green|1997|s=64}}. Ideologia języka standardowego podkreśla słuszność normalizacji językowej, często wiążąc to z pewnym imperatywem moralnym, nakazującym stosowanie jednolitego [[kod językowy|kodu]] we wszystkich sytuacjach społecznych{{odn|Llamas|Mullany|Stockwell|2007|s=230}}, budując przy tym zniekształcony obraz języka i jego [[wariacja (językoznawstwo)|wariantywnej natury]]{{odn|Kapović|Starčević|Sarić|2016}}.
 
[[Anđel Starčević]] rozumie ideologię języka standardowego jako upowszechnioną postawę typowych użytkowników języka, która zakłada istnienie jednej „poprawnej” i „prawdziwej” odmiany języka, często w sensie absolutnym{{odn|Starčević|2016|s=70–71}}. Formą tą jest z założenia [[język standardowy|dialekt standardowy]], utożsamiany popularnie z całością języka{{odn|Starčević|2016|s=71}} i postrzegany jako lepszy od [[dialekt niestandardowy|form obiegowych]] (pod względem walorów logicznych, estetycznych i komunikacyjnych{{odn|Starčević|2016|s=71}}). W kulturachspołeczeństwach językakierujących standardowegosię tą ideologią panuje negatywny stosunek wobec najbardziej minimalnych [[wariacja (językoznawstwo)|różnic językowych]]{{odn|Starčević|2016|s=71}}, obiegowe formy języka są postrzegane jako zniekształcone wersje języka standardowego{{odn|Starčević|2016|s=71}}, a [[grafolekt|pisana postać języka]] uchodzi za bardziej prawowitą od [[język mówiony|mówionej]]{{odn|Starčević|2016|s=71}}. Idee te bywają traktowane jako część tzw. [[kultura języka|kultury języka]]{{odn|Starčević|2016|s=73}}.
 
Ideologia języka standardowego jest charakterystyczna dla społeczeństw europejskich; pewne jej wpływy zauważa się również w dyskursie profesjonalnych językoznawców{{odn|Vaicekauskienė|2012|s=78–80}}{{odn|Kapović|2011|s=46–48}}, zwłaszcza w regionie [[Europa Wschodnia|Europy Wschodniej]]{{odn|Vaicekauskienė|2012|s=78–80}}. W społeczeństwach tych, zwanych kulturachkulturami języka standardowego, [[regulacja językowa|autorytatywni regulatorzy]] promują homogeniczność języka, stawiając sobie za cel ochronę mowy przed niepożądanymi odchyleniami{{Odn|Tamaševičius|2012|243–244}}. Kwestionowanie zasadności tej ideologii lub tradycyjnych autorytetów jest natomiast postrzegane jako pogwałcenie narodowej tożsamości, gdyż ideałom poprawności językowej przypisuje się status wartości narodowej{{Odn|Tamaševičius|2012|s=244}}.
 
== Założenia ==