Lew Trocki: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
EmptyBot (dyskusja | edycje)
m int.
→‎Początek działalności w ruchu robotniczym: Drobne uściślenie w kwestii geograficznej i nazewnictwa.
Linia 34:
=== Dzieciństwo ===
[[Plik:Leo Trotzki 1888.jpg|thumb|upright|9-letni Trocki, 1888]]
Urodził się jako Lew (Lejba) Bronstein w 1879 roku (jak wspominał sam Trocki w metryce urodzin występuje rok 1878 co miało umożliwić mu wcześniejsze pójście do szkoły) w Janowce koło [[Chersoń|Chersonia]], na terenie dzisiejszej [[Ukraina|Ukrainy]]. Był piątym z ośmiorga (czworo zmarło w dzieciństwie) dzieci średniozamożnego żydowskiego chłopa Dawida Bronsteina (1847-1922) oraz jego żony Anny (zm. 1910). W rodzinnym domu Bronsteinów nie posługiwano się [[jidysz]], ale [[Surżyk|mieszanką języków rosyjskiego i ukraińskiego]]; Bronsteinowie byli również zdeklarowanymi [[ateizm|ateistami]]<ref>D. Wołkogonow, ''Trocki'', Warszawa, Amber 1996, {{ISBN|83-7245-439-6}}, s. 24-25</ref>. Rodzina zamieszkiwała w lepiance ze słomianym dachem<ref>L. Trocki, ''Moje życie'', Wydawnictwo „Tower Press ” Gdańsk 2001, s. 12</ref> i utrzymywała się z pracy na wydzierżawionym polu<ref>L. Trocki, ''Moje życie'', s. 24</ref>. Przez pierwsze dziewięć lat życia Trocki nie opuszczał w ogóle rodzinnej Janowki<ref>L. Trocki, ''Moje życie'', s. 11</ref>. Jako dziecko widział warunki pracy zatrudnianych przez ojca robotników rolnych, co według niego, razem z ateizmem rodziców, miało istotny wpływ na ukształtowanie się jego przyszłego światopoglądu<ref>L. Trocki, ''Moje życie'', s. 33</ref>, chociaż sam w dzieciństwie nie doświadczył niedostatku będącego udziałem milionów chłopów rosyjskichw carskiej Rosji<ref>I. Deutscher, ''The Prophet Armed'', London-New York, Verso 2003, {{ISBN|1-85984-441-3}}, s. 7</ref>. Bronsteinom zależało na edukacji swoich dzieci; dziewięcioletni Lew przez krótki czas uczył się w lokalnej żydowskiej szkole, a następnie trafił do Szkoły Realnej Św. Piotra i Pawła w [[Odessa|Odessie]], jednej z lepszych szkół w południowej Rosji, gdzie zawsze należał do wyróżniających się uczniów<ref>D. Wołkogonow, ''Trocki'', s. 27</ref>.
 
=== Początek działalności w ruchu robotniczym ===
Ukończył z wyróżnieniem szkołę realną im. Św. Pawła w Odessie, planował studiować matematykę. W 1896 Lew Bronstein musiał przenieść się do [[Mikołajów|NikołajewaMikołajowa]], by zgodnie z zasadami nauki młodzieży żydowskiej ukończyć ostatni rok przed wstąpieniem na uniwersytet. Mieszkając u znajomych rodziców, których dwaj synowie sympatyzowali z [[Narodnicy|ruchem narodnickim]], tylko początkowo był całkowicie obojętny na politykę, planując studia matematyczne w [[Noworosyjsk]]u<ref>D. Wołkogonow, ''Trocki'', s. 29-30</ref>. Jak sam wspominał, któregoś dnia dał się jednak wciągnąć w dyskusję i w rezultacie sam dołączył do radykalnego ruchu<ref>L. Trocki, ''Moje życie'', s. 111-112</ref>. Zaczął uczęszczać na spotkania rewolucyjnych kółek (których nie znał z Odessy) i kosztem nauki brać udział w debatach z [[marksizm|marksistami]], których w tym okresie ostro atakował, a ponadto, ku przerażeniu rodziców, zamieszkał z grupą przyjaciół i socjalistą Szwigowskim w samowystarczalnej komunie<ref>I. Deutscher, ''The Prophet Armed'', s. 25</ref>. Wkrótce porzucił narodnictwo (do czego przyczyniła się jego późniejsza żona Aleksandra Sokołowska) i współtworzył oparty na ideach marksizmu Południoworosyjski Związek Robotniczy, używając pseudonimu Lwow. Był jednym z liderów organizacji, choć przyznawał się do swojego niewielkiego jeszcze poziomu wiedzy politycznej<ref>L. Trocki, ''Moje życie'', s. 121-127</ref>. Grupa działała do 1898, kiedy Trocki i 200 innych członków grupy zostało aresztowanych. Uznany za prowodyra i ideowego przywódcę organizacji, Trocki został umieszczony w skrajnie niehigienicznych warunkach w izolowanej celi i dopiero za opłatą przeniesiony w zdrowsze miejsce, do więzienia w Odessie<ref>I. Deutscher, ''The Prophet Armed'', s. 31</ref>. Łącznie przez dwa lata oczekiwał na proces sądowy, który w końcu się nie odbył; niemniej podejrzani otrzymali wyroki kilkuletniego zesłania administracyjnego<ref>I. Deutscher, ''The Prophet Armed'', s. 34</ref>. W więzieniu Trocki na własną rękę poszerzał wiedzę filozoficzną, jak również ożenił się z Aleksandrą Sokołowską<ref>D. Wołkogonow, ''Trocki'', s. 32-33</ref>.
 
Na zesłaniu w Wiercholeńsku i Ust-Kut koło Irkucka<ref name="D.Wołkogonow, Trocki, s. 34">D.Wołkogonow, ''Trocki'', s. 34</ref> Trocki zarabiał jako dziennikarz gazety ''Przegląd Wschodni'', używając pseudonimu Antid Oto<ref name="D.Wołkogonow, Trocki, s. 34"/>, gdzie pisał głównie o literaturze i starał się poruszać tematykę społeczną<ref>I. Deutscher, ''The Prophet Armed'', s. 39-44</ref>. Jego niezwykła płodność pisarska oraz coraz solidniejszy światopogląd marksistowski sprawiły, że został dostrzeżony przez Krzyżanowskiego, agenta Lenina, który ułatwił mu ucieczkę z Syberii<ref name="ReferenceA">I. Deutscher, ''The Prophet Armed'', s. 47</ref>. Próbę ucieczki z zesłania Trocki planował już wcześniej, po lekturze otrzymanej nielegalnie książki Lenina ''[[Co robić?]]''. Jego żona, mimo faktu, że urodziła niedawno drugą córkę, zgodziła się pomóc mu w wydostaniu się z Wiercholeńska<ref name="ReferenceA"/>.