Reformy rolne w Polsce: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎W okresie Polski Ludowej: drobne merytoryczne
Linia 6:
Kwestia agrarna, a głównie nędza chłopa polskiego i głód ziemi były jednym z najistotniejszych problemów politycznych i gospodarczych Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Szczególnie ostro występował problem głodu ziemi wśród chłopów w byłych zaborach [[Zabór austriacki|austriackim]] i [[Zabór rosyjski|rosyjskim]].
 
Już w 1917 r. na wiecach chłopskich uchwalano rezolucje domagające się parcelacji [[Majątek ziemski|majątków ziemskich]]. Ruch chłopski przybrał na sile w 1918 r. W kilku powiatach robotnicy rolni zajęli [[folwark]]i. Mnożyły się napady na dwory. Chłopi zaorywali grunty folwarczne. W tej sytuacji [[Ignacy Daszyński|rząd Ignacego Daszyńskiego]] zapowiedział w odezwie upaństwowienie wielkiej i średniej własności ziemskiej i oddanie jej w ręce chłopów pod kontrolą państwa<ref>Praca zbiorowa, ''Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku'', Warszawa 1978, s. 290.</ref>.
 
Pod naciskiem partii chłopskich [[Sejm Ustawodawczy (1919–1922)|Sejm Ustawodawczy]] przyjął 10 lipca 1919 r. uchwałę o zasadach reformy rolnej<ref>„Żądamy wywłaszczenia obszarów dworskich bez zapłaty i bez odszkodowania. Godzimy się tylko na dostarczenie wywłaszczonym obszarnikom pensji na pewien czas, aż się nauczą pracować, tudzież na koszta nauki szkolnej ich dzieci. Zapłata za ziemię obszarnikom się nie należy, albowiem najpierw oni w dawnych latach albo za darmo tę ziemię posiedli, albo chłopom wydarli. Następnie chłopi swą pracą na łanach dworskich albo zupełnie bezpłatną za pańszczyzny, albo nisko płatną po zniesieniu pańszczyzny, rzeczywiście wartość owej ziemi już dworom odrobili. Więc dość już zabrali i po sprawiedliwości nie należy się im zapłata. Otrzymają zresztą kawał ziemi na równi z chłopami, więc mogą pracować i zarabiać na życie tak, jak wszyscy inni. Chłopi zapłacą za przydzielone im grunta chętnie w miarę możności, ale do Kasy Państwowej na potrzeby państwa, a nie obszarnikom na zbytki. Państwo nasze potrzebuje teraz i będzie potrzebować wielkich sum na urządzenie państwowe, na budową kolei, dróg lądowych i wodnych, na inwalidów, na odbudowę gospodarstw i fabryk zniszczonych przez wojnę, na spłatę długów itd.”. [[Jan Stapiński]] ''Przemówienie sejmowe w sprawie reformy rolnej.'' 1919.</ref>. Maksimum posiadania ziemi określono na 60 do 180 ha w zależności od warunków lokalnych, z podniesieniem limitu do 400 ha na [[Kresy Wschodnie|Kresach Wschodnich]] i w niektórych byłego częściach zaboru pruskiego<ref>Ustawa z dnia 15 lipca 1920 r. o wykonaniu reformy rolnej ({{Dziennik Ustaw|1920|70|462}}).</ref>. Uchwała nie była ustawą i jedynie wytyczyła kierunek reformy rolnej<ref name="Andrzej Albert 1995">Andrzej Albert, ''Najnowsza historia Polski 1914-1993'', Warszawa 1995, T. I, s. 111.</ref>.