Tetragram: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków |
→Wymowa: sprzeczna chronologia: Szymon I jak i Szymon II wg. podanych dat żyli wcześniej od Antiocha IV Epifanesa |
||
Linia 290:
Wydaje się, że w czasach przed i po [[Niewola babilońska|niewoli w Babilonie]] swobodnie używano imienia Bożego<ref>Opracowano na podstawie: A. Cohen, ''Talmud'', tłum. R. Gromacka, Warszawa 1995, s. 52, 53; R. Wilkinson, ''Tetragrammaton: Western Christians and the Hebrew Name of God. From the Beginnings to the Seventeenth Century'', Leiden 2015, s. 178–181.</ref>. Ograniczenia wymowy prawdopodobnie pojawiły się za czasów [[Antioch IV Epifanes|Antiocha IV Epifanesa]]. W traktacie ''[[Rosz ha-Szana]]'' podano, że Grecy wydali dekret zakazujący wymawiania imienia Boga. Gdy zostali pokonani przez [[Machabeusze|Hasmoneuszy]], zakaz ten zniesiono. Ustanowiono nowy przepis, który udzielał pozwolenia na użycie imienia Boga nawet w spisanych umowach handlowych. [[Rabin]]i zaprotestowali, argumentując: "A jak jutro dłużnik spłaci swój dług, to umowa zostanie wyrzucona na śmietnik i przez to zbezczeszczone zostanie imię Boga?". Dlatego przestano używać imienia Boga w spisanych umowach (''Rosz ha-Szana'' 18b).
Wraz z upływem czasu coraz bardziej ograniczano wymowę imienia. Za czasów [[Szymon Sprawiedliwy|Szymona Sprawiedliwego]]<ref group=uwaga>Może chodzić o Szymona I, którego śmierć nastąpiła w 291 lub 271 roku p.n.e. (zob. ''The Jewish Encyclopedia'', 1901, t. 11, s. 353), albo o Szymona II, który zmarł w 198 r. p.n.e. (G.H. Parker, ''Yahweh: The Divine Name in the Bible'', Ontario 1975, s. 86; zob. też [http://www.jhi.pl/psj/Szymon_Sprawiedliwy tu]).</ref>{{wątpliwe}} arcykapłan przestał używać imienia podczas wypowiadania błogosławieństw ([[Joma (Talmud)|Joma]] 49b). Używano imienia tak, jak jest napisane tylko w obrębie świątyni, natomiast na prowincji jego zamiennika – ''Adonaj'' ([[Sota (Talmud)|Sota]] 7:6). Pod koniec istnienia [[Świątynia Jerozolimska#Historia|Drugiej Świątyni]] nawet kapłani zaczęli niewyraźnie wypowiadać imię Boże. Świadczy o tym relacja [[rabin]]a Tarfona. W latach swej młodości poszedł razem z wujem do świątyni, zbliżył się „do podium i wytężył słuch, aby uchwycić słowa arcykapłana. Posłyszał tylko, że Imię wymówiono tak, że zagłuszył je śpiew pozostałych kapłanów” ([[Kidduszin (Talmud)|Kidduszin]] 71a). O używaniu imienia w świątyni, nawet podczas pozdrawiania, Miszna mówiła: „I nakazali, że człowiek ma witać bliźniego Imieniem, jako napisane jest, I oto sam Boaz przybył z Betlejem i pozdrowił żniwiarzy, mówiąc: Imię niech będzie z wami! A oni odpowiedzieli: Imię niech cię błogosławi!” ([[Berachot (Talmud)|Berachot]] 9.5)<ref>Tłumaczenie za: G. Zlatkes, ''Traktat Miszny Berachot – Błogosławieństwa'', [w:] ''Studia Judaica'', nr 2(28) 2011, s. 364.</ref>.
Innie teksty kategorycznie zakazują wymawiania imienia Boga. Imię Boże nie mogło być wypowiadane w sądzie przez świadka ([[Sanhendrin (Talmud)|Sanhendrin]] 7.5). Ci, którzy wymawiają Imię według jego liter, nie będą mieć działu w przyszłym świecie ([[Sanhendrin (Talmud)|Sanhendrin]] 10.1). Ponadto jedynie zaufani uczniowie mogli przekazywać tetragram – raz lub dwa razy na siedem lat ([[Kidduszin (Talmud)|Kidduszin]] 71a). Ograniczono używanie tetragramu wśród uczonych. Dopiero w przyszłym świecie będzie można to czynić bez przeszkód ([[Pesachim (Talmud)|Pesachim]] 50a). Rabbi Chanina ben Teradion został spalony na stosie w czasie [[Powstanie Bar-Kochby|powstania Bar-Kochby]] z powodu publicznego wymawiania imienia bez żadnej przyczyny ([[Awoda zara (Talmud)|Awoda zara]] 17b).
| |||