Mokrosęk: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Oświata i kultura: sztuka ludowa
m drobne merytoryczne: historia, oświata
Linia 45:
 
== Nazwa miejscowości ==
W spisie miejscowości w [[Polska|Polsce]] w [[Historia Polski (1918–1939)|latach międzywojennych]] wieś występowała jako dwie [[jednostka osadnicza|jednostki osadnicze]]: Mokronosek Nowy i Stary<ref name="Skorowidz miejscowości">{{cytuj książkę | nazwisko = Bystrzycki | imię = Tadeusz | autor = [[Tadeusz Bystrzycki]] (red.) | tytuł = Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniami terytorialnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych | wydawca = Wydawnictwo Książnicy Naukowej | miejsce = Przemyśl – Warszawa | rok = 1933 | strony = 1074 | język = pl}}</ref>. W literaturze nazwa wsi występuje w jeszcze kilku innych formach: Mokrosink{{r|Herbarz XIV}}, Mokrosiek<ref name="Atlas">{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | autor = [[Władysław Pałucki]] (red.) | tytuł = Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku | rok = 1993 | wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN]] | miejsce = Warszawa | strony = 148 | tom = | tytuł tomu = Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku | część = II | tytuł części = Komentarz. Indeksy | seria = | isbn = 83-01-09842-2 | język = pl}}</ref>, Mokrosszak{{r|Źródła dziejowe IV|Hydronimia}}, Mokroszak<ref name="Nazwy miejscowe">{{Cytuj książkę | nazwisko = Rymut | imię = Kazimierz | autor link = Kazimierz Rymut | tytuł = Nazwy miejscowe Polski: historia, pochodzenie, zmiany | wydawca = [[Polska Akademia Nauk]] | miejsce = Warszawa | rok = 2007 | strony = 223 | tom = VII | tytuł tomu = Mą-N | isbn = 9788385579298 | język = pl}}</ref>, Mokrossank{{r|Hydronimia|Onomastyczne}}, Mocrossank{{r|Archiwum}}<ref name="Dawność mazurzenia">{{Cytuj książkę | nazwisko = Rospond (red.) | imię = Stanisław | autor link = Stanisław Rospond (językoznawca) | tytuł = Prace językoznawcze | wydawca = [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]], [[Polska Akademia Nauk]] | miejsce = Wrocław | rok = 1957 | strony = 283 | tom = 15 | tytuł tomu = Dawność mazurzenia w świetle grafiki staropolskiej | isbn = | język = pl}}</ref><ref name="Słownik nazw">{{Cytuj książkę | nazwisko = Taszycki (red.) | imię = Witold | autor link = Witold Taszycki | tytuł = Słownik staropolskich nazw osobowych | wydawca = [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]] | miejsce = Wrocław | rok = 1980 | strony = 450 | tom = 5 | isbn = 9788304004757 | język = pl}}</ref><ref name="Archiwum komisji historycznej">{{Cytuj książkę | tytuł = Archiwum komisji historycznej | wydawca = [[Akademia Umiejętności]] | miejsce = Kraków | rok = 1913 | strony = 59 | tom = 11 | isbn = | język = pl | język2 = la }}</ref>, Mokrosank{{r|Archiwum|Nazwy miejscowe}}, Mokrosancz{{r|Hydronimia|Archiwum|Nazwy miejscowe|Onomastyczne}}, Mokrosang {{r|Nazwy miejscowe}}{{r|Stosunki kredytowe}}, Mokrossek, Mokrosęki{{r|Źródła dziejowe III}}<ref name="Potkański">{{cytuj książkę | nazwisko = Potkański | imię = Karol | autor link = Karol Potkański | tytuł = Pisma pośmiertne | wydawca = [[Polska Akademia Umiejętności]] | rok = 1922 | strony = 129 | tom = I | język = pl}}</ref><ref name="Puszcza">{{Cytuj książkę | nazwisko = Potkański | imię = Karol | autor link = Karol Potkański | tytuł = Puszcza Radomska. Studium osadnicze | wydawca = Fundacja Kultury Jana Kochanowskiego w Radomiu | miejsce = Radom | rok = 1997 | strony = 31 | seria = Radom i region radomski w dobie szlacheckiej Rzeczypospolitej | isbn = 83-908854-1-7 | język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Tabella Miast, Wsi, Osad, Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyji Rządowey Spraw Wewnętrznych i Policyi |data = 1827 |wolumin = II. M. – Z. |miejsce = Warszawa |s = 30 |język = pl}}</ref>. [[Etymologia]] nazwy miejscowości jest niejednoznaczna. Przypuszcza się, że może się ona wywodzić od wyrażenia ''mokre sęki'' opisującego teren bagnisty, wilgotny. Możliwe także, że nazwa pochodzi od słowa ''Mokronos'', będącego imieniem staropolskim lub nazwą osobową typu przezwiskowego{{r|Plan Odnowy|Monografia}}.
 
== Historia ==
Linia 55:
|Plik:Jastrzębiec herb.svg|[[Jastrzębiec (herb szlachecki)]] - herb Domaszewskich
|}}
Pierwszy raz nazwa wsi jest wspominana w księgach sądowych sandomierskich z 1411 r. Nazwa miejscowości brzmiała wtedy ''Mocrossank''<ref name="Archiwum">{{Cytuj książkę | tytuł = Archiwum komosyi prawniczej | wydawca = [[Akademia Umiejętności]] | miejsce = Kraków | rok = 1907 | strony = 110, 111, 148, 149, 206, 228 | rozdział = Zapiski sądowe województwa sandomierskiego z lat 1395–1444. Terminy sądów ziemskich województwa sandomierskiego z lat 1395–1420 | nazwisko r = Piekosiński | imię r = Franciszek | autor r link = Franciszek Piekosiński | tom = VIII | część = 1 | cytat = s. 110: "513. Termini in ''Radom'', qui fuerunt feria tercia in vigilia sanctorum Symonis et Iude apostolorum (27 października) anno Domini MCCCCXI. Presentibus: Bernhardo de ''Nemyanouice'', Iohanne de ''Radwani'', Hyncza de ''Zelazovicze,'' Iacobo de ''Paccoslaw'', Nicolao de ''Bucuwno'', Paccosio de ''Pastow'', Nicolao de ''Ruscouicze'', Thoma Darzecz de ''Mocrossank''. (Radom 2, f. 25)."; s. 141: "764. Iacussius de ''Blotnicza'' cum Nicolao de ''Mokrosancz'' terminum habent curie ad terminos proximos pro eo, quia sibi violenter interdicere voluisset scindi ligna alias ''birzven'' et ''przeczesi'' ad edificandum in ''Sopocze'' et in hereditate ''Mokrosancz''; in hoc dampni pati decem marcas (s) et recepisti violenter easdem." | język = pl | język2 = la}}</ref>. Kolejny znany zapis o wsi pochodzi ze spisu [[podatek pogłówny|podatku pogłównego]] z 1508 r.<ref name="Źródła dziejowe IV">{{cytuj książkę | nazwisko = Pawiński | imię = Adolf | autor link = Adolf Pawiński | tytuł = Źródła dziejowe| wydawca = Gebethner i Wolff | miejsce = Warszawa | rok = 1886 | strony = 473 | tom = XV | tytuł tomu = Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym | część = IV | tytuł części = Małopolska | seria = Źródła dziejowe | cytat = "'''Kobylnik''', '''Mokrosszak''', n. Janusius Gosczky m. 3 gr. 6 d 9" | język = pl | język2 = la}}</ref>. Równie wczesną wzmianką o miejscowości jest ''[[Liber beneficiorum]]'' [[Jan Łaski (prymas)|Jana Łaskiego]] spisywany w latach 1511-1523{{r|Łaski}}. Do XVII w. majątek znajdował się w posiadaniu Mokrosęckich (inna forma nazwiska – Mokrosański<ref name="Encyklopedia Szlachectwa VIII">{{Cytuj książkę | nazwisko = Starykoń-Kasprzycki | imię = Stefan Janusz | nazwisko2 = Dmowski | imię2 = Michał | tytuł = Polska Encyklopedia Szlachectwa | wydawca = | miejsce = Warszawa | rok = 1937 | strony = 322 | kolumny = 1 | tom = VIII | cytat = "MOKROSAŃSKI v. MOKROSĘCKI h. —, 1500; Mokrosęk radomski (Br.)." | język = pl}}</ref>){{r|Plan Odnowy}}. Źródła wspominają z tylko kilku szlachciców pochodzących z tej rodziny – braci Tomasza i Piotra<ref name="Akta">{{Cytuj książkę | tytuł = Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie | wydawca = [[Wydział Krajowy|Galicyjski Wydział Krajowy]]| miejsce = Lwów | rok = 1888 | strony = 347 | tom = XIII | cytat = "*'''4566'''. Nobil. Thomas de Mokrosank recognovit, quia ipsum nobilis Petrus eciam de Mokrosank, frater suus germanus, exemit de obligacione, quam habuit ab ipso in villa Schannicze.<br />*'''4567'''. Nobil. Petrus de Mokrosank vendidit totam villam suam Schannicze perpetue pro ducentis marcis gso. dom. Iohanni Czurilo de Stoyanicze, pro quibus pecuniis Czurilo iam sibi satisfecit. Super quo Czurilo memoriale posuit, quod iudicium recepit.<br />*'''4568'''. Nobil. Petrus de Mokrosank recognovit, quia si aliquas literas aut inseripeiones seu munimenta super bna Schannicze ipse haberet vel aliquis fratrum suorum, mortificat." | język = la | język2 = pl}}</ref><ref name="Wędrówki">{{Cytuj książkę | nazwisko = Dąbkowski | imię = Przemysław | autor link = Przemysław Dąbkowski | tytuł = Wędrówki rodzin szlacheckich. Karta z dziejów szlachty halickiej | wydawca = | miejsce = Lwów | rok = 1925 | strony = 14 | cytat = "Z [[Radomskie|ziemi radomskiej]] z Mokrosęku przyszli do [[Ziemia halicka|ziemi halickiej]], częściowo i [[Trembowla|trembowelskiej]], ojciec z dwoma synami, Tomaszem i Piotrem, Mokrosęccy. Nie poszczęściło się im jednak w nowej siedzibie. Ojciec i brat starszy Tomasz (1462—1470) zginęli śmiercią gwałtowną z ręki Feliksa z [[Niżniów|Niżniowa]] (1470), pozostał tylko syn młodszy Piotr (1470—1479), który też dochodził głowy ojca i brata na drodze polubownej i wreszcie uzyskał [[Główszczyzna|głowszczyznę]] od Pawła Marca z Nizowa" | język = pl}}</ref>, ich nieznanego z imienia ojca{{r|Wędrówki}}, Tomasza (prawdopodobnie tożsamego ze wspomnianym wcześniej bratem Piotra)<ref name="Stosunki kredytowe">{{Cytuj książkę | nazwisko = Ungeheuer | imię = Marian | autor = Marian Ungeheuer | tytuł = Stosunki kredytowe w ziemi przemyskiej w połowie XV wieku | wydawca = [[Kasa im. Józefa Mianowskiego|Kasa im. rektora J. Mianowskiego]] | miejsce = Lwów | rok = 1929 | strony = 213 | cytat = "De Szamicze Mokrosang Tomasz: ręk. –, weirz. 1 r. na 55, dłuż. –; zap. 4445, 4566."| język = pl}}</ref>, Piotra (najpewniej brat Tomasza)<ref name="Herbarz polski">{{cytuj książkę|nazwisko=Boniecki|imię=Adam|autor link=Adam Boniecki (heraldyk)|tytuł=Herbarz polski: Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich|wydawca=Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda Synów|rok=1906|strony=72|tom=IX|język=pl|miejsce=Warszawa|isbn=|cytat="Mikołaj, syn Andrzeja z Jodłówki, ma sprawę 1464 r. w Przemyślu z Piotrem z Mokrosęku."}}</ref> oraz Wawrzyńca, który w 1569 r. był właścicielem wsi<ref name="Źródła dziejowe III">{{cytuj książkę | nazwisko = Pawiński | imię = Adolf | autor link = Adolf Pawiński | tytuł = Źródła dziejowe | wydawca = Gebethner i Wolff | miejsce = Warszawa | rok = 1886 | strony = 310 | tom = XIV | tytuł tomu = Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym | część = III | tytuł części = Małopolska | seria = Źródła dziejowe | cytat = "'''Mokrossek''' (Mokrosęki), Wawrzyniec Mokrosseczki, lan 4½, inq. 3" | język = pl | język2 = la}}</ref>. Niepewna jest przynależność rodowa kolejnego szlachcica, mieszkającego w majątku bądź będącego jego właścicielem na początku XV w., wymienianego w źródłach jako Mikołaj{{r|Archiwum}}. Natomiast przytoczone jest nazwisko Tomasz Darzecz{{r|Archiwum}}, herbu [[Kuszaba (herb szlachecki)|Kuszaba]]<ref name="Materiały">{{cytuj książkę | nazwisko = Polaczkówna | imię = Helena | autor link = Helena Polaczkówna | tytuł = Materiały do heraldyki polskiej | wydawca = [[Akademia Umiejętności]] | miejsce = Kraków | rok = 1909 | strony = 28 | cytat = "''Sand.'' de Mocrossank Darzecz Thomas 1411." | język = pl | język2 = la}}</ref>, który również był właścicielem lub mieszkańcem Mokrosęka na początku XV w. [[Franciszek Siarczyński|Ks. Franciszek Siarczyński]] w swoim ''Opisie powiatu radomskiego'' odnotował, że miejscowość była własnością rodziny [[Gozdzcy|Gozdzkich]]<ref name="Opis">{{cytuj książkę | nazwisko = Siarczyński | imię = Franciszek | autor = | autor link = Franciszek Siarczyński | tytuł = Opis powiatu radomskiego | wydawca = [[Tymoteusz Lipiński]] | miejsce = Warszawa | rok = 1847 | strony = 85 | cytat = "'''MOKROSĘK''' – d. 15, grunta mierne, w nizinie, bez lasu, łąk mało; do par. Jedlińskiej; od Radomia m. 2, od Przytyka 1/2. Długo była w dziedzictwie Gozdzkich i z niej się pisali; od 1741 r. Potkańskich." | język = pl}}</ref> [[Doliwa (herb szlachecki)|herbu Doliwa]]<ref name="Obraz">{{cytuj książkę | nazwisko = Szefliński | imię = Sylwester | autor = Sylwester Szefliński | tytuł = Zarys Historyczny "Obrazu Matki Bożej Pocieszenia Pani i Królowej Ziemi Radomskiej" dla uczczenia XV rocznicy koronacji | wydawca = maszynopis | miejsce = Stara Błotnica | rok = 1992 | strony = 2 | cytat = "Wnosząc z danych o prawie patronatu, fundację kościoła w Błotnicy przeprowadził Doliwa, czy też niewielka grupa możnych Doliwów, posiadająca poza Błotnicą sąsiednie wsie: Kadłub, Ryki, Kiełbów, Gózd, Mokrosęk, Czyżówka, Kobylnik, Siemieradz, przy czym pleban otrzymał wówczas dział ziemi Ossów." | język = pl}}</ref> (inne formy nazwiska: Gojski, Godzki<ref name="Herbarz IV">{{cytuj książkę | nazwisko = Uruski | imię = Seweryn | autor link = Seweryn Uruski | nazwisko2 = Kosiński | imię2 = Adam Amilkar | autor link2 = Adam Amilkar Kosiński | autor2 = Adam Amilkar Kosiński (współaut.) | nazwisko3 = Włodarski | imię3 = Aleksander | autor3 = Aleksander Włodarski (współaut.) | tytuł = Rodzina. Herbarz szlachty polskiej | wydawca = Gebethner i Wolff | miejsce = Warszawa | rok = 1907 | strony = 230 | tom = IV | cytat = "'''GOJSKI v. GODZKI v. GOZDZKI [[Doliwa (herb szlachecki)|h DOLIWA]]''' (...) Z tej familii, Janusz, dziedzic Mokrosęku, w pow. radomskim 1508 roku, (Ks. poborowe). (...) Po Andrzeju z Mokrosęku syn Maciej 1570 roku. (...)." | język = pl}}</ref>, Goscki<ref name="StudiaIX">{{Cytuj książkę | nazwisko = Kozierowski | imię = Stanisław | autor link = Stanisław Kozierowski | tytuł = Studja nad pierwotnem rozsiedleniem rycerstwa wielkopolskiego | wydawca = Drukarnia Handlowa | miejsce = Poznań | rok = 1923 | strony = 46 | rozdział = Rozsiedlenie Doliwów w XIV i XV w. | tom = IX | tytuł tomu = Ród Doliwów | cytat = "(...) r. 1508 dzierżył Kobylnik i Mkorosęk Janusz Goscki, prawdopodobnie Doliwczyk." | język = pl}}</ref>). Znanymi [[Szlachta|dziedzicami]] tego majątku z rodu Gozdzkich byli: Janusz{{r|Herbarz IV}}, (w 1508 r. był właścicielem Mokrosęka i [[Stary Kobylnik|Kobylnika]]{{r|Źródła dziejowe IV}}{{r|StudiaIX}}), Andrzej oraz syn Andrzeja, Maciej{{r|Herbarz IV}}. Prywatna wieś szlachecka, położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie radomskim [[województwo sandomierskie (I Rzeczpospolita)|województwa sandomierskiego]]<ref>Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego</ref>. Przez pewien okres wieś znajdowała się także w posiadaniu zastawnym [[Kościół Świętej Trójcy w Radomiu|klasztoru benedyktynek z Radomia]]<ref name="Dekanat">{{cytuj książkę | nazwisko = Wiśniewski | imię = Jan | autor link = Jan Wiśniewski (ksiądz)| tytuł = Dekanat radomski | miejsce = Radom | rok = 1911 | strony = 23 | cytat = "''Mokrosęk'' był w zastawnem posiadaniu P. P. Benedyktynek Radomskich, następnie od Gozdzkich nabyty był przez pp. Potkańskich w r. 1741." | język = pl}}</ref><ref name="Tygodnik">{{Cytuj pismo | nazwisko = Zieliński | imię = Stanisław | tytuł = Benedyktynki radomskie | czasopismo = Nowy Tygodnik Radomski | wolumin = 7 (15) | wydanie = | strony = 8 | data = 1991-02-31 | odpowiedzialność = Jan Wojszko (red. nacz.) | wydawca = Petit Sp. z o.o. | miejsce = Radom | issn = 0867-3039 | język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Franciszek Tadeusz Borowski |redaktor = |rozdział = |tytuł = Dekret kasacyjny z roku 1819 i jego wykonanie w stosunku do zakonów diecezji sandomierskiej |czasopismo = Studia Sandomierskie. Teologia – Filozofia – Historia |data = 2011 |issn = 0208-7626 |wolumin = tom XVIII |numer = 1 |miejsce = Sandomierz |wydawca = Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu |s = 152 |cytat = "W r. 1803 benedyktynki posiadały 68021 złp kapitałów, od których miały pobierać procent, 27300 złp ulokowanych na wsiach Lesiów i Wólka Lesiowska, 34200 złp na wsi Mokrosęk, ale zamiast pobierania procentu zakonnice użytkowały wioski." |język = pl}}</ref>. W 1741 r. wieś od Gozdzkich została nabyta przez rodzinę [[Potkańscy|Potkańskich]] [[Brochwicz (herb szlachecki)|herbu Brochwicz]]{{r|Opis|Dekanat}}.
 
Na przełomie XVIII i XIX w. właścicielką wsi była [[podkomorzy]]na [[Województwo sandomierskie (I Rzeczpospolita)|sandomierska]] [[Ludwika Rostworowska|Ludwika z Rostworowskich Potkańska]]<ref name="Tygodnik_Ilustrowany">{{cytuj pismo | nazwisko = Sobieszczański | imię = Franciszek Maksymilian | autor link = Franciszek Maksymilian Sobieszczański | tytuł = Kościół Śto-krzyzki w Warszawie | url = http://www.biblioteka.warszawa1939.pl/tygodniki.php?rok=1863&numer=216 | czasopismo = [[Tygodnik Ilustrowany]] | oznaczenie = T. VIII | wolumin = Nr 216 | data = 1863-11-14 | miejsce = Warszawa | język = pl | data dostępu = 2017-05-05}}</ref><ref name="Herbarz XIV">{{cytuj książkę | nazwisko = Uruski | imię = Seweryn | autor link = Seweryn Uruski | nazwisko2 = Kosiński | imię2 = Adam Amilkar | autor link2 = Adam Amilkar Kosiński | autor2 = Adam Amilkar Kosiński (współaut.) | nazwisko3 = Włodarski | imię3 = Aleksander | autor3 = Aleksander Włodarski (współaut.) | tytuł = Rodzina. Herbarz szlachty polskiej | wydawca = Gebethner i Wolff | miejsce = Warszawa | rok = 1917 | strony = 277-278 | tom = XIV | cytat = "'''POTKAŃSKI [[Brochwicz (herb szlachecki)|h. BROCHWICZ II]]'''. Herb – brochwicz zwyczajny, lecz w koronie pięć piór strusich. Senator w rodzinie, [[Józef Potkański|Józef]], kasztelan radomski 1757 r., ustąpił 1772 r. Dawna w wojew. sandomierskiem rodzina, wzięła nazwisko od majątku [[Potkanów|Potkany]]; pisano ją też mylnie Podkański i Podkoński. (...) ''Linia Antoniego''. [[Antoni Potkański|Antoni]] z Potkany, dziedzic [[Potworów (województwo mazowieckie)|Potworowa]], podczaszy urzędowski, elektor 1733 r. z wojew. sandomierskiego, chorąży stężycki 1755 r., podkomorzy sandomierski 1772 r., podpisał elekcyję 1764 r. z wojew. sandomierskiem; starosta brzeziński, pułkownik pancerny, kawaler [[Order Świętego Stanisława|orderu św. Stanisława]] 1774 r., żonaty z [[Ludwika Rostworowska|Ludwiką Rostworowską]], podczaszanką podlaską, miał córki: Anielę za Justynem Sztembergiem, generałem austryjackim, Maryannę za [[Paweł Biernacki|Pawłem Biernackim]], kasztelanem sieradzkim, Barbarę Michałowską, starościnę osiecką, i czterech synów: Hyacyntego, Franciszka, Wincentego i Stanisława, kanonika krakowskiego 1787 r., zm. 1793 r. Hyacynt, ochrzczony 1768 r. w Potworowie, dziedzic [[Bliżyn|Blizina]] i Mokrosinka, rotmistrz kawaleryi narodowej, wylegitymowany w Galicyi Zachodniej 1804 r., miał dwie żony, Wiercieńską i Baczyńską i pozostawił córkę Anielę za Aleksandrem Wielogłowskim." | język = pl}}</ref><ref name="Herbarz XV">{{cytuj książkę | nazwisko = Włodarski | imię = Aleksander | autor = Aleksander Włodarski (oprac.) | nazwisko2 = Uruski | imię2 = Seweryn | autor link2 = Seweryn Uruski | tytuł = Rodzina. Herbarz szlachty polskiej | wydawca = Gebethner i Wolff | miejsce = Warszawa | rok = 1931 | strony = 264–265 | tom = XV | cytat = "'''ROSTWOROWSKI [[Nałęcz (herb szlachecki)|h. NAŁĘCZ]]'''. (...) Z tej familii: Jacek, elektor 1764 r. z ziemi drohickiej, podczaszy podlaski 1772 r., córka [[Ludwika Rostworowska|Ludwika Potkańska]], podkomorzanka radomska, (...)" | język = pl}}</ref> [[Nałęcz (herb szlachecki)|herbu Nałęcz]] (ur. 1744 r., zm. 2 września 1817 r.)<ref name="Epitafium">Epitafium Ludwiki Potkańskiej w kościele parafialnym w Odrowążu.</ref>, teściowa [[Paweł Biernacki|Pawła Biernackiego]]<ref name="Sejm Ludwika">{{cytuj stronę | url = http://www.sejm-wielki.pl/b/lu.947 | tytuł = Ludwika Rostworowska h. Nałęcz (II) w ''Genealogii potomków Sejmu Wielkiego'' | data dostępu = 2017-05-05 | autor = | nazwisko = Minakowski | imię = Marek Jerzy | autor link = Marek Minakowski | język = pl}}</ref>{{r|Herbarz XIV}}. W testamencie z 29 sierpnia 1817 r. hrabina Potkańska zapisała Bliżyn i Mokrosęk swojemu synowi Hiacyntowi Jackowi{{r|Herbarz XIV}} (zm. 1835 r.<ref name="Monografia">{{cytuj książkę | nazwisko = Piątkowski | imię = Sebastian | tytuł = Jedlińsk. Monografia historyczna miejscowości i jej okolic | wydawca = Urząd Gminy w Jedlińsku | miejsce = Jedlińsk | rok = 2012 | strony = 23, 24, 30, 80, 137, 152, 194, 249, 251, 260, 289, 293, 343, 344, 345, 348, 379, 464}}</ref>), zobowiązując go do ukończenia budowy kościoła parafialnego w Bliżynie<ref name="Bliżyn">{{cytuj stronę | url = http://www.blizyn.pl/rys-historyczny | tytuł = Rys historyczny | data dostępu = 2017-05-05 | opublikowany = Urząd Gminy w Bliżynie | język = pl}}</ref><ref name="Informator Bliżyn">{{cytuj pismo | tytuł = Rys historyczny | czasopismo = Samorządowy Informator Rady Gminy Bliżyn | wolumin = 4 | strony = 9 | data = 2005-12-10 | wydawca = Urząd Gminy w Bliżynie | miejsce = Bliżyn | język = pl}}</ref>. W 1823 r. Hiacynt Potkański objął spadek, w wyniku czego krewni Ludwiki i Antoniego Potkańskich złożyli sądową skargę przeciwko przejęciu przez niego majątku. Wśród potencjalnych spadkobierców znajdowali się m.in. Amelia z Oppeln-Bronikowskich Załuska (ur. 1804 r., zm. 12 marca 1896 r.<ref name"Wielcy Amelia">{{Cytuj | tytuł = Amelia Bronikowska z Bronikowa h. Osęk | opis = [[Marek Minakowski]] | praca = Wielka genealogia Minakowskiego | język = pl}}</ref>, córka [[Mikołaj Oppeln-Bronikowski|Mikołaja]] i Anny z Krasińskich) oraz sukcesorzy kasztelana radomskiego Józefa Potkańskiego (zm. 1782 r.<ref name="Wielcy Józef">{{Cytuj | tytuł = Józef Potkański h. Brochwicz | opis = [[Marek Minakowski]] | praca = Wielka genealogia Minakowskiego | język = pl}}</ref>) i jego żony Marianny z Pawęskich<ref name="Wielcy Marianna">{{Cytuj | tytuł = Marianna Pawęska | opis = [[Marek Minakowski]] | praca = Wielka genealogia Minakowskiego | język = pl}}</ref>. Sąd uznał roszczenia pretendentów w 1824 r., jednak w kilka lat później sąd wyższej instancji unieważnił poprzedni wyrok i jednym właścicielem wsi ponownie został Hiacynt Potkański. Po śmierci Hiacynta właścicielką Mokrosęka została jego córka Aniela (żona Aleksandra Wielogłowskiego{{r|Herbarz XIV}}<ref name="Sejm Aleksander">{{cytuj stronę | url = http://www.sejm-wielki.pl/b/lu.5505 | tytuł = Aleksander Wielogłowski z Wielogłów (de Welglow) h. Starykoń w ''Genealogii potomków Sejmu Wielkiego'' | data dostępu = 2012-04-21 | autor = | nazwisko = Minakowski | imię = Marek Jerzy | autor link = Marek Minakowski | język = pl}}</ref>), która w 1842 r. sprzedała wieś Gregorzowi Franciszkowi Zdrodowskiemu (notariuszowi [[Sędzia pokoju|Sądu Pokoju]] Powiatu Szydłowieckiego<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Nowy kalendarzyk polityczny na rok 1834 |data = |miejsce = Warszawa |wydawca = J. Netto |s = 324 |język = pl}}</ref>) za 66 tys. zł (szacunkowa wartość majątku wynosiła jednak 100 tys. zł). W ramach [[uwłaszczenie chłopów|uwłaszczenia]] z 1864 r. miejscowym włościanom przekazano 237 mórg gruntów. W 1873 r. ówczesny właściciel wsi, Leopold Domaszewski [[Jastrzębiec (herb szlachecki)|herbu Jastrzębiec]] (syn Julianny z Sikorskich i Antoniego Kajetana, dziedzica dóbr [[Korzeń (województwo mazowieckie)|Korzeń]]<ref>{{Cytuj |autor = Elżbieta Sęczys |tytuł = Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-18601 |data = 2007 |isbn = 9788371814501 |wydanie = 2 |miejsce = Warszawa |wydawca = [[Wydawnictwo DiG]] |s = 138–139 |cytat = "Od Jana, który w r. 1700 z braćmi Franciszkiem i Antonim sprzedali odziedziczoną po ojcu Stanisławie wś Dąbrówkę Podłężną, (woj. sandomierskie) – wnuki: Anastazy Stanisław (2im) * 01 IV 1784 i Antoni Kajetan (2im) * 16 VI 1775, dz. d. Korzeń, pow. radomski (''Przeniesiony z ks. szlach. gub. w-wskiej do ks. szl. gub. sandomierskiej.'') oraz Franciszek (s-owie Piotra i Justyny) leg. 1837." |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Elżbieta Sęczys |tytuł = Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861 |data = 2018 |isbn = 978-83-65681-36-2 |miejsce = Warszawa |wydawca = Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych |s = 89 |cytat = "Od Jana, który w r. 1700 z braćmi Franciszkiem i Antonim sprzedał odziedziczoną po ojcu Stanisławie wś Dąbrówkę Podłężną (woj. sand.) – wnuki Anastazy Stanisław (2im) i Antoni Kajetan (2im) oraz Franciszek (s-owie Piotra i Justyny [br. danych]) leg. 1837.<br />
Linia 64:
 
== Oświata i kultura ==
W 1916 r. we wsi została założona jednoklasowa [[szkoła powszechna]]<ref name="Nasze Drogi">{{Cytuj pismo | nazwisko = Szczech | imię = Edward | tytuł = Organizacja Szkolnictwa Powszechnego i komasacja szkół w powiecie radomskim | czasopismo = Nasze Drogi | wolumin = 2 | strony = 49 | rok = 1928 | miejsce = Radom | język = pl}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/sezam.php?l=en&mode=show&zespoly_id=65688 | tytuł = Dokumenty szkolne: księgi i katalogi ocen z lat 1916–1943 | data dostępu = 2012-04-21 | opublikowany = Archiwum Państwowe w Radomiu}}</ref>. W 1934 r. został oddany do użytku budynek świetlicy wiejskiej, w którym siedzibę znalazła szkoła. Poświęcenie budynku nastąpiło 18 lutego 1934 r.<ref>{{cytuj pismo | tytuł = Kronika zamiejscowa | czasopismo = Ziemia Radomska | oznaczenie = Rok 7 | wolumin = Nr 49 | data = 1934-03-01 | miejsce = Radom | cytat = "W dniu 18 lutego br. na terenie gm. Błotnica obchodzono niezwykłą i bardzo miłą uroczystość poświęcenia świetlic w następujących miejscowościach: Żdżary, Gózd, Błotnica, Mokrosęk i Gutów. W każdej z wymienionych miejscowości licznie były reprezentowane organizacje, które obecnie znajdują wspólną siedzibę w świetlicy, a więc oddziały Związku Strzeleckiego, Straży Pożarnej i inne. Oprócz miejscowych przedstawicieli Samorządu Gminnego, Komisji Społeczno-Oświatowej, Zarządu i Komend Organizacyji na uroczystość tą przybyli z Radomia: Obwodowy Kmdt PW. i WF. p. kapt. Jakubiec, Zarząd Powiatowy ZS. w zastępstwie p. płk. Jażdżyńskiego reprezentował ob. Zachowski, Komendę Powiatową ZS. reprezentowali: Kmdt Powiatowy ZS. ob. por. Antosz i ref. Wych. Obyw. ob. A. Drachal." | język = pl}}</ref>, a znalazła w nim także siedziba świetlicy [[Związek Strzelecki|Związku Strzeleckiego]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Kronika – Z Błotnicy |czasopismo = Głos Wsi |data = 15.04.1934 |wolumin = II |numer = 15 |miejsce = Radom |s = 10 |odpowiedzialność = Stanisław Gawroński |cytat = „Dzięki usilnym zabiegom i wytężonej pracy Gminnego Komitetu Społeczno-Oświatowego i Gminnego Zarządu 2 komp. Związku Strzeleckiego, otwarto na terenie naszej gminy 5 świetlic w lokalach wynajętych w następujących wsiach: Błotnica, Gózd, Żdżary, Mokrosęk i Gutów.</br>Świetlice zostały zaopatrzone w stoły, ławy, szafy, godła Państwowe, portrety Pana Prezydenta R.P. i Marszałka J. Piłsudskiego, plakaty oznak strzeleckich i wojsk polskich, oraz w gry i zabawy towarzyskie.</br>Świetlica w Błotnicy posiada nawet radjo trzy-lampowe z głośnikiem, a rozmawiając z Przewodniczącą Gmin. Kom. Społ. Ośw. p. K. Żabicką i Prezesem Gminnego Zarządu Z. S. ob. Stanisławem Pietrzykiem na temat świetlic, dowiedziałem się, że w dalszym ciągu starają się o fundusze na kupno radioodbiorników dla pozostałych świetlic. Każda świetlica otrzymuje następujące pisma: Polska Niepodległa, Strzelec, Przewodnik Gospodarski i Głos Wsi.</br>Poświęcenie odbyło się dnia 18.II. b.r. Na terenie parafii Błotnica, poświęcenia dokonał ks. wikarjusz Wł. Włodarski, a na terenie parafii Jankowice ks. proboszcz Wysocki.</br>(…) Od czasu poświęcenia świetlic prowadzi się w nich 3 razy w tygodniu planową pracę wychowania obywat. i państwowego przez nauczycielstwo pełniące stanowisko referentów oświatowych przy Z. S. a przez komendantów oddziałów Z. S., Naczelników Ochotn. Straży Poż. i prezesów Kołek Rolniczych, pogłębiają wiedzę potrzebną do realizacji celów." |język = pl}}</ref>. Szkoła została zlikwidowana w drugiej połowie XX w. (później budynek mieścił świetlicę wiejską, w ostatnich latach nieużytkowany, w 2018 r. został wyburzony), a uczniowie przeniesieni do nowo wybudowanego budynku [[szkoła podstawowa|szkoły podstawowej]] w [[Ludwików (powiat radomski)|Ludwikowie]].
 
W czerwcu 2012 r. rozpoczęto w miejscowości budowę wiejskiego domu kultury, którą zakończono w lipcu 2013 r.{{r|Plan Odnowy|Inwestycje}}<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.jedlinsk.eu/dom_kultury_mokrosek.php | tytuł = Budowa domu kultury w Mokrosęku | data dostępu = 2017-05-05 | data = 2012-09-21 | opublikowany = Urząd Gminy w Jedlińsku | język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Otwarcie Centrum Kultury | czasopismo = Tygodnik OKO | adres czasopisma = http://archiwum.tygodnikoko.pl/wp-content/uploads/2013/07/26_2013.pdf | oznaczenie = 217/26 | wolumin = | wydanie = | strony = 4 | data = 2013-07-18 | wydawca = Firma Kordas E. Kordas | miejsce = Kozienice | issn = 1642-7580 | język = pl | data dostępu = 2017-05-05}}</ref>. W miejscowości znajdują się cztery przydrożne kapliczki pochodzące z I poł. XX w.<ref name="Zabytki">{{cytuj stronę | url = http://edziennik.mazowieckie.pl/WDU_W/2011/86/-86.pdf | tytuł = Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jedlińsk na lata 2010–2014 (załącznik do uchwały Nr II/12/2010 Rady Gminy Jedlińsk z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Jedlińsk na lata 2010–2014) | data dostępu = 2017-05-05 | opublikowany = Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego z 2011 r | oznaczenie = Nr 86, poz. 2781 | język = pl}}</ref><ref name="Perły">{{Cytuj książkę | nazwisko = Cieślak | imię = Bożena | tytuł = Perły i perełki architektury gminy Jedlińsk | wydawca = Publiczna Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Jedlińsku | miejsce = Jedlińsk | rok = 2010 | strony = 69–71 | język = pl}}</ref>.