Datowanie radiowęglowe: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
akt., kat., wikizacja, źródła/przypisy |
|||
Linia 84:
[[Plik:Radiocarbon dating calibration.svg|thumb|300px|Krzywa kalibracji datowania radiowęglowego. Źródło danych: Stuiver et al. 1998<ref>{{cytuj stronę|url = http://depts.washington.edu/qil/datasets/uwten98_14c.txt|tytuł = High-Precision Radiocarbon Age Calibration for Terrestrial and Marine Samples|autor = M. Stuiver, M., P.J. Reimer and T.F. Braziunas (University of Washington)|data = 1998|praca = Radiocarbon, nr 40|strony = 1127–1151|data dostępu = 2012-07-01}}</ref>.]]
Wiek próbki obliczony na podstawie rozkładu izotopu promieniotwórczego nie jest dokładny, dlatego że zawartość atmosferycznego <sup>14</sup>C nie była stała, lecz zmieniała się w wyniku zmian aktywności słonecznej. Potencjalnie koncentracje <sup>14</sup>C zwiększają odległe zjawiska astrofizyczne, jak wybuchy [[Supernowa|supernowych]] czy [[Rozbłysk gamma|rozbłyski gamma]]. Ilość trwałych izotopów węgla ulega rozcieńczaniu w wyniku uwolnienia węgla z naturalnych starych źródeł na Ziemi np. z osadów oceanicznych, bagiennych, erozji [[węglan wapnia|CaCO<sub>3</sub>]], wybuchów wulkanów itp. Na niektóre procesy uwalniania ma wpływ klimat, a niektóre procesy związane z uwalnianiem wpływają na klimat. Na podstawie licznych pomiarów metodą radiowęglową oraz innymi metodami opracowano krzywą kalibracyjną datowania radiowęglowego (patrz rysunek), umożliwiającą określanie daty kalendarzowej próbki. Jej wiek określany jest wówczas jako [[wiek kalibrowany]]<ref name="LDB">{{Cytuj stronę |url = http://www.c14.pl/kalibracja |tytuł = Kalibracja |autor = Marek Krąpiec |opublikowany = Laboratorium Datowań Bezwzględnych |data dostępu = 2017-01-08}}</ref>.
== Zastosowania w archeologii ==
Archeologia jest jedną z nauk, w której wykorzystanie datowania radiowęglowego jest kluczowe w procesie otrzymywania datowań bezwzględnych<ref>{{Cytuj |autor = Adam Walanus |tytuł = Tajemnice „C14”: po co nam datowanie radiowęglowe? |data = 2017-01-14 |data dostępu = 2020-01-16 |opublikowany = Archeologia Żywa |url = https://archeologia.com.pl/2017/01/14/po-co-datowanie-radioweglowe/ |język = pl-PL}}</ref>. W procesie tym, ważne jest jednak pamiętanie o zależnościach pomiędzy odkrywanymi obiektami. Często zdarza się, że próbkę datowania radiowęglowego można pobrać bezpośrednio z obiektu będącego przedmiotem zainteresowania, ale w wielu przypadkach nie jest to możliwe. Na przykład metalowe przedmioty grobowe nie mogą być datowane radiowęglowo, ale można je znaleźć w grobie z trumną, węglem drzewnym lub innym materiałem, który można założyć, że został złożony w tym samym czasie. W tych przypadkach data trumny lub węgla drzewnego wskazuje datę złożenia grobu ze względu na bezpośredni związek funkcjonalny między nimi. Zdarzają się również przypadki, w których nie ma związku funkcjonalnego, ale związek jest dość silny: na przykład warstwa węgla drzewnego w pojemniku na śmieci stanowi datę, która ma związek z pojemnikiem na śmieci.
Zanieczyszczenie próbek budzi szczególne obawy podczas datowania bardzo starych materiałów uzyskanych z wykopalisk archeologicznych i przy selekcji i przygotowaniu próbek należy zachować szczególną ostrożność. W 2014 r. Thomas Higham i współpracownicy zasugerowali, że wiele dat opublikowanych dla artefaktów neandertalskich jest zbyt nowych z powodu zanieczyszczenia „młodym węglem”<ref>{{Cytuj |autor = Tom Higham, Katerina Douka, Rachel Wood, Christopher Bronk Ramsey, Fiona Brock |tytuł = The timing and spatiotemporal patterning of Neanderthal disappearance |czasopismo = Nature |data = 2014-08 |data dostępu = 2020-01-16 |issn = 0028-0836 |wolumin = 512 |numer = 7514 |s = 306–309 |doi = 10.1038/nature13621 |url = http://www.nature.com/articles/nature13621 |język = en}}</ref>.
== Przypisy ==
| |||