Kultura popularna: Różnice pomiędzy wersjami

Teoria kultury popularnej należy do zakresu zainteresowania [[kulturoznawstwo|kulturoznawstwa]] (także [[medioznawstwo|medioznawstwa]], [[filmoznawstwo|filmoznawstwa]], [[Literaturoznawstwo|literaturoznawstwa]]), [[antropologia kulturowa|antropologii kulturowej]], [[socjologia|socjologii]], [[językoznawstwo|językoznawstwa]], dziennikarstwa i innych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych.

 

Pojęcia kultury masowej i kultury popularnej w wielu kontekstach bywają używane zamiennie, jak synonimy. W pewnym sensie oba stanowią odzwierciedlenie tych samych zjawisk, ale w nieco odmienny sposób, gdyż sformułowanie ''kultura masowa'' ma pewne zabarwienie pejoratywne, a sformułowanie ''kultura popularna'' jest co najmniej neutralne, a nawet pozytywne. Mówiąc o kulturze masowej, podkreśla się bardziej jej powtarzalność, standaryzację, prostotę (z czym wiąże się pewna domyślna deprecjacja) natomiast mówiąc o kulturze popularnej, uwypukla się jej otwartość, dostępność, [[demokracja|demokratyczność]] i uniwersalność (co niesie ze sobą pewną cichą gloryfikację i uznanie). Ponadto pojęcie kultury popularnej bywa używane w szerszym sensie niż kultura masowa (niektórzy autorzy, np. [[Marian Golka]], [[John Fiske (medioznawca)|John Fiske]], zdecydowanie rozgraniczają znaczenie obu terminów). Popularna oznacza tyle, co powszechna, praktykowana przez niemal wszystkich, zarówno współcześnie jak w dawnych czasach. Kultura masowa natomiast kojarzona jest szczególnie z kulturą powstałą na tzw. ''progu umasowienia'' – w latach 20. i 30. XX wieku, kiedy to zaistniały społeczno-cywilizacyjne (postępująca [[urbanizacja]] i [[industrializacja]]), jak i techniczne możliwości powielania i rozpowszechniania dzieł, utworów i różnych wzorców zachowania, w niespotykanej nigdy dotąd skali. Mówi się więc też na przykład o umasowieniu lub odmasowieniu kultury popularnej. ''Kultura masowa'' jest więc określeniem, które lepiej oddaje dawniejsze postrzeganie kultury popularnej jako kultury jednorodnej, z licznymi biernymi odbiorcami i nielicznymi miejscami „produkcji” kultury – tworzonej masowo niczym w fabryce. Termin ''kultura masowa'' był używany częściej w przeszłości, choć nawet i wówczas pojawiał się w literaturze naukowej niezbyt często<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Kowalski |imię = Piotr |autor link = Piotr Kowalski (folklorysta)| tytuł = Popkultura i humaniści. Daleki od kompletności remanent spraw, poglądów i mistyfikacji |wydawca = Wydawnictwo UJ |miejsce = Kraków |rok = 2004 |strony = 206 |cytat = Unikanie terminów „literatura masowa”, „kultura masowa” było przez lata [w PRL] sprawą ideologicznie ważną. Odnosi się to (...) do „socjalistycznej” kultury współczesnej, którą trzeba było radykalnie separować od, godnej pogardy, zachodniej kultury masowej. O manipulacjach terminologią zob. J. Jastrzębski, ''Spór o kulturę masową'', [w:] tenże, ''Czas relaksu''}}</ref>. W nowszej literaturze przedmiotu termin ten pojawia się coraz rzadziej, gdyż wyparty został przez termin ''kultura popularna'', który lepiej oddaje nowoczesne ujęcie takiej kultury – rozumianej jako współczesna kultura powszechna, ale w ogólności niejednorodna (odmasowiona), a więc raczej jednak nie masowa. Krytycy, którzy kulturę popularną analizują w kontekście jej tworzenia, posługują się częściej terminem ''kultury masowej'' autorzy, którzy skupiają uwagę na jej odbiorze wolą posługiwać się terminem ''kultura popularna''<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Barker |imię = Chris |autor link = |tytuł = Studia kulturowe. Teoria i praktyka |wydawca = WUJ |miejsce = Kraków |rok = 2005 |strony = 77}}</ref>.