Zmiana językowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
drobne redakcyjne
Linia 3:
Zmiany językowe dokonują się na rozmaitych płaszczyznach systemu, a innowacje obserwowane na pojedynczej płaszczyźnie mogą owocować przeobrażeniami na pozostałych poziomach języka<ref name=p/><ref>{{Cytuj |autor = [[Václav Cvrček]], et al |tytuł = Mluvnice současné češtiny I. Jak se píše a jak se mluví |data = 2015 |isbn = 978-80-246-2812-7 |wydawca = Uniwersytet Karola w Pradze, Karolinum Press |s = 36 |url = https://books.google.com/books?id=nQejCgAAQBAJ |język = cs}}</ref>. Zmiany dźwiękowe przejawiają się w postaci innowacji [[fonetyka|fonetycznych]] (takich jak redukcje, [[asymilacja fonetyczna|asymilacja]], [[dysymilacja]]), zmiany [[morfologia (językoznawstwo)|morfologiczne]], konstytuujące się w strukturze fleksyjnej i słowotwórczej, mogą zaś powstawać w odpowiedzi na wyrównania analogiczne lub innowacje fonetyczne<ref name=p/>.
 
Zmiany językowe mogą być umotywowane czynnikami wewnętrznymi (np. ekonomią) bądź zewnętrznymi (np. [[kontakt językowy|wpływem innych języków]] lub [[moda językowa|modą]])<ref name=p/>. Utrwalają się w różnym stopniu – bywają zakorzenione i trudne od zauważenia<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Jan Pokorný |tytuł = Lingvistická antropologie: jazyk, mysl a kultura |data = 2010 |isbn = 978-80-247-2843-8 |wydawca = Grada Publishing a.s. |s = 123–124 |url = https://books.google.com/books?id=jlNbZ-n50ToC |język = cs}}</ref>, ale mogą być także właściwe dla mowy pewnego regionu<ref>{{Cytuj |autor = [[Karel Horálek]] |tytuł = Úvod do studia slovanských jazyků |data = 1955 ||wydawca = Nakl.Nakladatelství ČSAV |s = 36 |url = https://books.google.com/books?id=jGN8AAAAIAAJ |język = cs}}</ref>, mowy określonej grupy wiekowej itp.<ref name=":0" /> Częstym wyjaśnieniem dla zmian językowych jest zjawisko analogii<ref>{{Cytuj |tytuł = Proč se jazyk mění |data = 2015-11-16 |data dostępu = 2020-01-18 |opublikowany = jazykový koutek |url = https://www.jazykovy-koutek.cz/?p=6187 |język = cs-CZ}}</ref>.
 
Zmiany językowe są zjawiskiem naturalnym i typowym dla języków żywych, w tym ich [[Język literacki|form literackich]]. Zachodni językoznawcy, stosujący podejście [[deskryptywizm (językoznawstwo)|opisowe]], odstępują przeważnie od prób ich hamowania<ref name="Lithuanian Language Ideology">{{cytuj|autor=[[Loreta Vaicekauskienė]]|url=http://web.archive.org/web/20191224112309/https://lanchart.hum.ku.dk/research/slice/publications-and-news-letters/newsletters/news-letters-2018/end-february-2018/Lithuanian-language-ideology-Summary.pdf |tytuł=Lithuanian Language Ideology: A History of Ideas, Power and Standardisation|język=en|data dostępu=2019-03-22}}</ref> czy też wartościowania poszczególnych zjawisk jako dobrych lub złych{{r|:1|:2}}. Nie jest prawdziwe przekonanie, jakoby zmiany językowe prowadziły do uproszczenia mowy, zubożenia jej potencjału ekspresyjnego<ref name=mcdm/>. [[John Lyons (językoznawca)|John Lyons]] zaznacza, że każde ewentualne kryterium, którego używa się do ewaluacji zmian, powinno być oparte na świadomości rozmaitych zastosowań, jakie dany język znajduje w posługującym się nim społeczeństwie{{r|:3}}.