Polityka językowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Linia 1:
[[Plik:Horni Sucha.jpg|thumb|Dwujęzyczna (po [[Język czeski|czesku]] i [[Język polski|polsku]]) tablica w [[Czechy|Czechach]]]]
'''Polityka językowa''' – ogół świadomych działań mających na celu kształtowanie pożądanych indywidualnych i zespołowych zachowań językowych<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1382&Itemid=50| |tytuł = Polityka językowa Rzeczypospolitej Polskiej, państwa członkowskiego Unii Europejskiej| |autor = Walery Pisarek| |autor link = Walery Pisarek |opublikowany = |data = 2010 |język = |data dostępu = 2019-12-12}}</ref>.
 
Według innej definicji polityka językowa to zbiór zasad i założeń przyjęty przez władze danego państwa w stosunku do języka lub języków obowiązujących bądź używanych na jego terenie. Obejmuje ona przyjęcie [[język urzędowy|języka urzędowego]], określenie sposobu jego nauczania, status języków [[Mniejszość narodowa|mniejszości narodowych]], a także stosunek do ochrony języka przed wpływem obcych kultur<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.csx.pl/leksykon/index.php?kategoria=&litera=p&od=0&id=148 |tytuł = Polityka językowa| |autor =| |archiwum = https://web.archive.org/web/20070318160033/http://www.csx.pl:80/leksykon/index.php?kategoria=&litera=p&od=0&id=148|zarchiwizowano = 2007-03-18|opublikowany = |data = |język = | data dostępu = 2011-11-14}}</ref>.
 
Według innej, bardziej ogólnej definicji, polityka językowa jest to ogół środków stosowanych przez państwo, które służą docelowej regulacji procesów językowych<ref>{{cytuj stronę |url = http://ifa.amu.edu.pl/~swlodek/SUSSKIN.htm| |tytuł = Recenzja książki Mariana Susskina „Paninterlingwa. Powszechny język międzynarodowy| |autor =|opublikowany = |data = |język = | data dostępu = 2011-11-14}}</ref>. Polityka językowa może dotyczyć zarówno jednego państwa, jak również organizacji międzynarodowych, np. [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]].
 
== Polityka językowa w Polsce ==
Zwyczajowo, pisząc o polityce językowej w RzeczpospolitejRzeczypospolitej Polskiej, uwzględnia się wyłącznie politykę odnoszącą się do języka większości obywateli RP, czyli [[język standardowy|dialektu standardowego]], zwanego tradycyjnie językiem literackim lub [[język ogólnopolski|ogólnym]]. Zdaniem językoznawcy [[Walery Pisarek|Walerego Pisarka]] tak rozumiana polityka językowa w Polsce polega przede wszystkim na czuwaniu nad rozwojem języka, wydawaniu ustaw językowych, [[standaryzacjaJęzyk językowastandardowy|standaryzowaniu]] i [[kodyfikacja (językoznawstwo)|kodyfikowaniu]] języka. Nadto jej istotą jest rozbudzenie [[świadomość językowa|świadomości językowej]] Polaków i promocja języka polskiego za granicą<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=384:nastpstwa-czonkostwa-ue-dla-maego-jzyka-wystpienie-honorowego&catid=50&Itemid=50| |tytuł = Następstwa członkostwa UE dla małego języka| |autor = Walery Pisarek| |opublikowany = |data = 2001 |język = |data dostępu = 2019-12-12}}</ref><ref>{{cytuj stronę |url = http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=780:pierwszy-rozbior-polszczyzny&catid=46&Itemid=53| |tytuł = Pierwszy rozbiór polszczyzny| |autor = Walery Pisarek| |opublikowany = |data = |język =| |data dostępu = 2011-11-14}}</ref><ref name="Bień2003">{{Cytuj pismo |nazwisko = Bień |imię = Janusz S.|autor link=Janusz Stanisław Bień |tytuł = O „pierwszym rozbiorze polszczyzny”, Radzie Języka Polskiego i normalizacji |url = https://www.researchgate.net/publication/40006327| |czasopismo = [[Prace Filologiczne]] |wolumin = XLVIII |strony = 33–62 |rok = 2003 |issn = 0138-0567 |data dostępu = 2016-11-26}}</ref>.
 
Jednak na terytorium RP występuje wiele grup społecznych, które prowadzą własną politykę językową. Można do nich zaliczyć [[Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce|mniejszości narodowe]] władające odrębnymi językami – białoruską, czeską, litewską, niemiecką, ormiańską, rosyjską, słowacką, ukraińską i żydowską (posługującą się jidysz i hebrajskim), a także mniejszości etniczne – karaimską, łemkowską, romską i tatarską. Odrębnie traktowani są Kaszubi, władający językiem regionalnym [[język kaszubski|kaszubskim]]. Prawa członków tych grup są chronione przez prawo Unii Europejskiej oraz Polski. Swoją politykę prowadzą także obywatele polscy, poczuwający się do przynależności do wyrazistych grup językowo-regionalnych, jak Ślązacy czy górale podhalańscy. Im nie przyznaje się statusu mniejszości, ani nie zalicza ich języków do kategorii języków regionalnych, chociaż [[Etnolekt śląski|Ślązacy]] od dawna ubiegają się o przyznanie takiego statusu<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Czesak | imię = Artur | tytuł = Współczesne teksty śląskie na tle procesów językotwórczych i standaryzacyjnych współczesnej Słowiańszczyzny| |wydawca = Księgarnia Akademicka| |miejsce = Kraków| |rok = 2017| |isbn = 9788376387031 9788376387031}}</ref>. W ich wypadku polityka językowa odnosząca się do dialektu standardowego prowadzi do odbierania prawa do samostanowienia językowego. W znakomitej większości polityka językowa wspomnianych grup nastawiona jest na zachowanie danego języka, a także na zaznaczenie odrębności terytorium RP, na którym żyją jego użytkownicy poprzez używanie podwójnych nazw własnych.
 
W [[Polska|Polsce]] [[język polski]] jest określony jako urzędowy przez [[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|konstytucję]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm| |tytuł = Konstytucja Rzeczypospolitej polskiej, art 27| |autor =|opublikowany = |data = |język = | data dostępu = 2011-11-14}}</ref>, przy zastrzeżeniu, iż zapis ten nie narusza praw mniejszości narodowych wynikających z zawartych i ratyfikowanych umów. Szczegółowe przepisy w tym względzie zawiera [[ustawa o języku polskim]] oraz ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.mswia.gov.pl/portal/pl/1782958Ustawa_o_mniejszosciach_narodowych_i_etnicznych_oraz_o_jezyku_regionalnym.html| |tytuł = Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym| |autor =|opublikowany = |data = |język = | data dostępu = 2011-11-14}}</ref>.
 
== Zobacz też ==
{{Układ wielokolumnowy | szerokość = 550px |
* [[:Kategoria:Rady języka]]
* [[ideologie językowe]]
* [[język narodowy]]
* [[postawy wobec języka]]
* [[preskryptywizm (językoznawstwo)|preskryptywizm]]
* [[regulacja językowa]]
* [[ideologie językowe]]
* [[postawy wobec języka]]
}}