Język standardowy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Ss |
|||
Linia 32:
Z punktu widzenia [[socjolingwistyka|socjolingwistyki]] język standardowy stanowi jeden z wielu dialektów składających się na dany język (mowa o tzw. „dialekcie standardowym”). Odróżnia się on jednak od innych odmian tym, że jest akceptowany na szerszym obszarze geograficznym, spełnia więcej funkcji i ma stosunkowo trwały charakter. Dzięki swojemu szczególnemu rozpowszechnieniu umożliwia on swobodną komunikację międzyregionalną, w obrębie większej jednostki terytorialnej{{odn|Sajavaara|2000|s=82}}. Dialekt standardowy reprezentuje także cały język w odniesieniu do innych języków, na przykład gdy teksty o charakterze oficjalnym są tłumaczone z jednej mowy na drugą{{odn|Sajavaara|2000|s=83}}. Jest on zwykle centralnym przedmiotem opisów lingwistycznych, słowników, tekstów edukacyjnych itp. – w pierwszej kolejności pod pojęciem języka rozumie się bowiem jego formę standardową, inne dialekty zaś schodzą w praktyce na dalszy plan, przykłada się do nich mniejszą wagę deskryptywną{{r|mr}}. Pojęcie [[język narodowy|języka narodowego]] bywa wręcz nieściśle utożsamiane z językiem standardowym<ref name=:jk>{{Cytuj | autor=Ján Kačala | czasopismo=[[Kultúra slova]] | wolumin=20 |numer =3 |tytuł=Jazykovopolitický kontext pojmu spisovný jazyk | język=sk |data=1986 |s=73 |url= https://www.juls.savba.sk/ediela/ks/1986/3/ks1986-3.lq.pdf}}</ref>. Wynika to z reprezentacyjnej funkcji standardu językowego oraz społecznego postrzegania tej odmiany jako fundamentalnej formy języka<ref name=:jk/>.
Wyróżnia się dwa ujęcia istoty języka standardowego: z jednej strony standard można określić jako [[socjolekt]] pewnej warstwy społecznej, jako rzeczywisty byt, z drugiej strony zaś jako abstrakcyjny wynik procesów regulacyjnych, istniejący tylko w formie normatywnej idealizacji{{r|Mark van Mol2003-s11}}. Jak zauważają lingwiści, pełna normalizacja języka żywego nie jest w praktyce osiągalna, toteż ustandaryzowany dialekt nie funkcjonuje jako realny twór, lecz stanowi raczej zbiór abstrakcyjnych norm, w różnym stopniu realizowanych w faktycznej mowie{{r|:sr|Starčević Anđel2016-s71}}. Formy zwane językami standardowymi w praktyce nie są tworami jednolitymi ani bytami poddanymi pełnej stabilizacji, zwłaszcza gdy mowa o ich ustnych realizacjach{{r|ff}}{{odn|Starčević|Kapović|Sarić|2019|s=21}}. W realnej produkcji (przede wszystkim w [[Język mówiony|języku mówionym]]) standard podlega personalizacji na poziomie jednostki, która zawsze operuje osobistym [[repertuar językowy|repertuarem językowym]]{{odn|Starčević|Kapović|Sarić|2019|ss=38}}. Z tej perspektywy amerykańska językoznawczyni [[Suzanne Romaine]] porównuje koncepcję języka standardowego do [[wspólnoty wyobrażone|wspólnot wyobrażonych]] opisanych przez [[Benedict Anderson|Benedicta Andersona]]{{r|:sr}}. Standaryzację językową należy bowiem rozumieć jako nieustanny proces, nie zaś jako całkowicie urzeczywistniony fakt{{r|Williams Raymond1983-s296-299}}.
Południowoafrykański językoznawca E. B. van Wyk proponuje rozróżnienie między standardami idealnymi a standardami faktycznymi. Pod pojęciem standardu idealnego rozumie on taką formę języka, która jest promowana jako wzorcowa (np. przez [[Regulacja językowa|instytucje regulacyjne]]){{r|:110}}. Standardowi idealnemu przeciwstawia on standard faktyczny, który tworzy realną normę porozumiewawczą, niekoniecznie zgodną z propagowanymi ideałami{{r|:110}}. Czeski lingwista [[František Čermák (językoznawca)|František Čermák]] opisuje kodyfikowany standard jako nierealizowaną idealizację, której próżno szukać w faktycznej praktyce językowej{{r|Sociální aspekty spisovných-s36-45}}.
| |||