Wersja z 07:19, 28 lut 2020 edytuj Selso (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 188 493 edycje przywrócenie poprzedniej wersji ← poprzednia edycja		Wersja z 09:21, 4 mar 2020 edytuj anuluj edycję Selso (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 188 493 edycje szczegółowe uźródłowienie, drobne merytoryczne następna edycja →
Linia 2: [[Plik:Dolina Białej Wody a5.jpg\|thumb\|250px\|Dolina Ciężka i wysoka ściana stawiarska u jej wylotu]] [[Plik:Dolina Ciężka a3.jpg\|thumb\|250px\|Dolina Ciężka, widok z podejścia na [[Polski Grzebień]]]] [[Plik:~~Droga~~Młynarz ~~na Rysy, Dolina Ciezka~~G1.jpg\|thumb\|250px\|Widok na Dolinę Ciężką ~~ze szlaku na~~z ~~[[Rysy]]~~Ganku]] {{Commonscat\|Ťažká dolina}} '''Dolina Ciężka''' ({{w języku\|de\|Verborgenes Ta}}, {{w języku\|sk\|Česká dolina}}, {{w języku\|hu\|Cseh-tavi-völgy}}<ref name=slownik/>) – niewielka [[dolina zawieszona]] będąca jednym z górnych pięter [[Dolina Białej Wody\|Doliny Białej Wody w [[Tatry Słowackie\|Tatrach Słowackich]]. Uważana jest za jedną z najbardziej typowych polodowcowych dolin wiszących w [[Tatry Wysokie\|Tatrach Wysokich]]<ref name=nyka/>. '''Dolina Ciężka''', dawniej '''Dolina Czeska''' ([[język słowacki\|słow.]] ''Ťažká dolina'', ''Česká dolina'', [[język niemiecki\|niem.]] ''Böhmischseetal'', ''Verborgenes Tal'', [[język węgierski\|węg.]] ''Cseh-tavi-völgy'', ''Rejtett-völgy''<ref name=wet>{{Cytuj książkę \| nazwisko= Radwańska-Paryska \| imię=Zofia \| autor link= Zofia Radwańska-Paryska \| nazwisko2= Paryski \| imię2=Witold Henryk \| autor link2= Witold Henryk Paryski \| tytuł= Wielka encyklopedia tatrzańska \| data=2004 \| wydawca=Wydawnictwo Górskie \| miejsce=Poronin \| isbn=83-7104-009-1}}</ref>) – niewielka [[dolina zawieszona]] położona w [[Tatry Wysokie\|Tatrach Wysokich]] na terenie [[Słowacja\|Słowacji]]. == ~~Opis~~Nazewnictwo == Pierwotnie dolina nazywała się Ciężkie lub Do Ciężkiego. Nazwa ta pochodzi od tego, że pasterzom z Doliny Białej Wody ciężko było ~~wraz z owcami wspiąć się~~wprowadzić do ~~tej~~niej ~~doliny~~owce przez stromą, 300-metrowej wysokości [[ściana stawiarska\|ścianę stawiarską]]. Potem okoliczna ludność używała nazwy Dolina Ciężka. Przez turystów i taterników została ona zniekształcona na błędną nazwę Dolina Czeska. Ta nazwa i jej tłumaczenia obcojęzyczne utrzymywały się długo, również w piśmiennictwie i na mapach. Dopiero po II wojnie światowej w wyniku żądań ludności [[Jaworzyna Tatrzańska\|Jaworzyny Tatrzańskiej]], którzy cały czas używali nazwy Dolina Ciężka, przywrócono dawną, prawidłową nazwę<ref name=whp/>. Paradoksalnie, Słowacy nadal nazywają ja Czeską Doliną<ref name=cw/>. ▼ Wraz ze swoim bocznym odgałęzieniem [[Dolinka Spadowa\|Dolinką Spadową]] (''Spádová dolinka'') ma długość ok. 2,0 km i powierzchnię ok. 2,5 km². Należy do systemu [[Dolina Białej Wody\|Doliny Białej Wody]] (''Bielovodská dolina''), odchodzi od niej w kierunku południowo-zachodnim na wysokości [[Polana pod Wysoką (Tatry)\|Polany pod Wysoką]] (''Poľana pod Vysokou'') i oddzielona jest od Doliny Białej Wody 300-metrowej wysokości [[ściana stawiarska\|ścianą stawiarską]]. W dolnym piętrze Doliny Ciężkiej znajduje się [[Ciężki Staw]] (''Ťažké pleso''), położony na wysokości 1612 m [[n.p.m.]] Wypływający z niego [[Ciężki Potok]] (''Ťažký potok'') opadając w kierunku Doliny Białej Wody tworzy [[Ciężka Siklawa\|Ciężką Siklawę]] (''Ťažký vodopád'') o wysokości ok. 100 m – najwięcej w [[Tatry\|Tatrach]]. W górnym tarasie Doliny Ciężkiej, wśród osuwiska skalnych głazów, na wysokości ok. 1760 m n.p.m. leży [[Zmarzły Staw pod Wysoką]] (''Zmrzlé pleso''). Wypływający z niego potok spada kaskadą zwaną [[Zmarzła Siklawa]] (''Zmrzlý vodopád''). Najwyżej położone piętro Doliny Ciężkiej zajmuje kocioł Dolinki Spadowej, oddzielają go ściany [[Ciężka Turnia\|Ciężkiej Turni]] (''Ťažká veža'', 2254 m), najwyższego szczytu w bocznej grani odchodzącej od [[Niżnie Rysy\|Niżnich Rysów]] (''Malé Rysy'', ''Nižné Rysy'').▼ Dawniej dolina była wypasana przez pasterzy z Doliny Białej Wody. Nie mieli oni jednak tutaj szałasu, w razie potrzeby korzystali z naturalnych [[koleba\|koleb]].▼ == Topografia == Ograniczenie Doliny Ciężkiej tworzą: ~~Dolina Ciężka wraz z Doliną Spadową graniczą:~~ * od północnego zachodu – grań od [[Żabi Szczyt Wyżni\|Żabiego Szczytu Wyżniego]] po [[Młynarz (Tatry)\|Młynarza]] * od wschodu z [[Dolina Kacza\|Doliną Kaczą]] (''Kačacia dolina''), rozdziela je odchodząca od [[Ganek (Tatry)\|Małego Ganku]] (''Malý Ganek'') w kierunku północnym [[Pusta Grań]] (''Pustý hrebeň'') z [[Kacza Turnia\|Kaczą Turnią]] (''Kačacia veža'') i [[Gankowa Strażnica\|Gankową Strażnicą]] (''Pustá stráž''), * od zachodu i południa – [[północna grań Rysów]] i odcinek [[grań główna Tatr\|grani głównej Tatr]] od [[Rysy\|Rysów]] po [[Mały Ganek]] * od południa z dolinami należącymi do systemu [[Dolina Złomisk\|Doliny Złomisk]] (''Zlomisková dolina''): * od wschodu – północna grań Małego Ganku po [[Gankowa Strażnica\|Gankową Strażnicę]]<ref name=polkart/> od południowego wschodu z [[Dolinka Rumanowa\|Dolinką Rumanową]] (''Rumanova dolinka''), rozdziela je [[grań główna Tatr\|główna grań Tatr]] od szczytu Ganek (''Gánok'') do [[Wysoka (Tatry)\|Wysokiej]] (''Vysoká''), ▲Wraz ze swoim bocznym odgałęzieniem [[Dolinka Spadowa\|Dolinką Spadową]] (''Spádová dolinka'') ma długość ok. 2,0 km i powierzchnię ok. 2,5 km². Należy do systemu [[Dolina Białej Wody\|Doliny Białej Wody]] (''Bielovodská dolina''), odchodzi od niej w kierunku południowo-zachodnim na wysokości [[Polana pod Wysoką (Tatry)\|Polany pod Wysoką]] (''Poľana pod Vysokou'') i oddzielona jest od Doliny Białej Wody 300-metrowej wysokości ~~[[ściana stawiarska\|~~ścianą stawiarską]]. W dolnym piętrze Doliny Ciężkiej znajduje się [[Ciężki Staw]] (''Ťažké pleso''), położony na wysokości 1612 m ~~[[n~~.~~p.m.]]~~ Wypływający z niego [[Ciężki Potok]] (''Ťažký potok'') opadając w kierunku Doliny Białej Wody tworzy [[Ciężka Siklawa\|Ciężką Siklawę]] (''Ťažký vodopád'') o wysokości ok. 100 m – ~~najwięcej~~jest to najwyższy w [[Tatry\|Tatrach]] wodospad. W górnym tarasie Doliny Ciężkiej, wśród osuwiska skalnych głazów, na wysokości ok. 1760 m n.p.m. leży [[Zmarzły Staw pod Wysoką]] (''Zmrzlé pleso''). Wypływający z niego potok spada kaskadą zwaną [[Zmarzła Siklawa]] (''Zmrzlý vodopád''). Najwyżej położone piętro Doliny Ciężkiej zajmuje ~~kocioł~~[[Spadowy ~~Dolinki Spadowej~~Kociołek]], oddzielają go ściany [[Ciężka Turnia\|Ciężkiej Turni]] (''Ťažká veža'', 2254 m), najwyższego szczytu w bocznej, ~~grani~~wschodniej ~~odchodzącej od~~grani [[Niżnie Rysy\|Niżnich Rysów]] (''Malé Rysy'', ''Nižné Rysy'')<ref name=cw/>. od południowego zachodu z [[Dolinka Smocza\|Dolinką Smoczą]] (''Dračia dolina''), rozdziela je odcinek głównej grani od Wysokiej do [[Ciężki Szczyt\|Ciężkiego Szczytu]] (''Ťažký štít''), * od zachodu: z należącą do systemu [[Dolina Mięguszowiecka\|Doliny Mięguszowieckiej]] (''Mengusovská dolina'') – [[Dolina Żabia Mięguszowiecka\|Doliną Żabią]], rozdziela je odcinek głównej grani od Ciężkiego Szczytu do [[Rysy\|Rysów]], leżącą na terenie Polski [[Dolina Rybiego Potoku\|Doliną Rybiego Potoku]], rozdziela je boczna grań Rysów z szczytami: Niżnie Rysy, Spadowa Kopa i [[Żabi Szczyt Wyżni]] (''Veľký Žabí štít''), * od północy z [[Dolina Żabich Stawów Białczańskich\|Doliną Żabich Stawów Białczańskich]] (''Žabia Bielovodská dolina''), rozdziela je masyw [[Młynarz (Tatry)\|Młynarza]] (''Mlynár''). ▲Dawniej dolina była wypasana przez pasterzy z Doliny Białej Wody. Nie mieli oni jednak tutaj szałasu, w razie potrzeby korzystali z naturalnych [[koleba\|koleb]]<ref name=whp/>. ~~== Nazewnictwo ==~~ ▲Pierwotnie dolina nazywała się Ciężkie lub Do Ciężkiego. Nazwa ta pochodzi od tego, że pasterzom z Doliny Białej Wody ciężko było wraz z owcami wspiąć się do tej doliny przez stromą, 300-metrowej wysokości ścianę stawiarską. Potem okoliczna ludność używała nazwy Dolina Ciężka. Przez turystów i taterników została ona zniekształcona na błędną nazwę Dolina Czeska. Ta nazwa i jej tłumaczenia obcojęzyczne utrzymywały się długo, również w piśmiennictwie i na mapach. Dopiero po II wojnie światowej w wyniku żądań ludności [[Jaworzyna Tatrzańska\|Jaworzyny Tatrzańskiej]], którzy cały czas używali nazwy Dolina Ciężka, przywrócono dawną, prawidłową nazwę. == Turystyka == Od około 1860 r. dolinę zaczęli z rzadka odwiedzać polscy turyści, jako pierwszych znanych wymienia się [[Edward Homolacs (junior)\|Edwarda Homolacsa juniora]] i ks. [[Józef Stolarczyk (ksiądz)\|Józefa Stolarczyka]] wraz z towarzyszami i przewodnikiem [[Jędrzej Wala (młodszy)\|Jędrzejem Walą młodszym]] (ok. 1860). Zimą pierwszy był tutaj [[Zbigniew Korosadowicz]] 9 kwietnia 1931 r.<ref name=whp/>~~{{Cytuj~~ ~~książkę~~Dawniej ~~\|nazwisko=Paryski~~przez ~~\|imię=Witold~~Dolinę ~~Henryk~~Ciężką ~~\|autor~~i ~~link=Witold~~przełęcz ~~Henryk~~[[Waga ~~Paryski \|tytuł=~~(Tatry)}Waga]] ~~Wysokie.~~chodzono ~~Przewodnik~~na ~~taternicki~~[[Rysy]] i od polskiej strony był to główny dostęp do Rysów. ~~Część~~Nad IXpółnocnym brzegiem Ciężkiego Stawu znajduje się stara [[koleba]] pasterska, w której często ''na mchu, pod dachem gościnnych kamieni'' biwakowali polscy turyści, m.in. ~~Waga~~ks. –[[Józef ~~Szarpane~~Stolarczyk]], ~~Turnie~~[[Tytus ~~\|data=1992~~Chałubiński]], ~~\|wydawca=Sklep~~[[Leopold ~~Podróżnika~~Świerz]] ~~\|miejsce=Warszawa~~i ~~\|strony=28-29}}~~[[Adam Asnyk]], który biwak w tej kolebie upamiętnił elegią ''Noc pod Wysoką''<ref name=nyka/>. Koleb w Dolinie Ciężkiej jest kilka<ref name=cw/>. Obecnie dolina znajduje się na obszarze [[Tatrzański Park Narodowy (Słowacja)\|TANAP-u]] i nie prowadzi do niej żaden ze znakowanych [[szlak turystyczny\|szlaków turystycznych]]. Możliwe jest jednak przejście w towarzystwie przewodnika na przełęcz [[Waga (Tatry)\|Wagę]] (''Váha'') nieoznaczoną drogą poprowadzoną wzdłuż brzegu Zmarzłego Stawu. Dolina Ciężka od lat była miejscem licznych wspinaczek. Do niej schodzi wysoka (300 m) ściana [[Galeria Gankowa\|Galerii Gankowej]] (''Gánkova Galéria''), którą poprowadzono wiele dróg o różnej skali trudności<ref name=cw/>. == Przypisy == {{Przypisy}}\| <ref name=cw>[[Władysław Cywiński]], ''[[Tatry. Przewodnik szczegółowy\|Młynarz. Przewodnik szczegółowy]]'', tom 6, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 1998, {{ISBN\|83-7104-011-3}}</ref> <ref name=nyka>[[Józef Nyka]], ''[[Tatry Słowackie. Przewodnik]]'', wyd. 2, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 1998, {{ISBN\|83-901580-8-6}}</ref> ~~== Bibliografia ==~~ #<ref ~~{{Cytuj książkę\|tytuł~~name=polkart>''Tatry Wysokie i Tatry Bielskie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000~~\|miejsce=~~'', Warszawa: ~~\|data=2005/06\|wydawca= Wyd.~~Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2006, {{ISBN\|~~isbn=~~ 83-87873-26-8}}</ref> ▼ ~~# {{Cytuj książkę\|imię=Józef \|nazwisko=Nyka \|autor link= Józef Nyka\|tytuł=Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II \|miejsce=Latchorzew \|data=1998 \|wydawca=Wyd. Trawers \|isbn= 83-901580-8-6}}~~ <ref name=slownik>{{cytuj \|url=http://web.archive.org/web/20060924174537/http://www.fsz.bme.hu:80/mtsz/mhk/nevtar/nevtarpl.htm \|tytuł=Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych\|data dostępu =2020-02-21}}</ref> #<ref ~~{{Cytuj książkę \|nazwisko=Paryski \|imię=Witold Henryk \|autor link~~name=whp>[[Witold Henryk Paryski]], ~~\|tytuł=~~''Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część IX. Waga – Szarpane Turnie'', ~~\|data=1992~~Warszawa: ~~\|wydawca=~~Sklep Podróżnika, ~~\|miejsce=Warszawa}}~~1992</ref> ▲# {{Cytuj książkę\|tytuł=Tatry Wysokie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000\|miejsce=Warszawa \|data=2005/06\|wydawca= Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka \|isbn= 83-87873-26-8}} }} {{Współrzędne\|49°10′57″N 20°06′07″E\|region:SK\|umieść=na górze}} {{~~DEFAULTSORT~~SORTUJ:Ciężka Dolina}} [[Kategoria:Doliny Tatr Wysokich]] [[Kategoria:Doliny słowackich Tatr]]

Dolina Ciężka: Różnice pomiędzy wersjami