Andrzej Opaliński (marszałek wielki koronny): Różnice pomiędzy wersjami

'''Andrzej Opaliński''' herbu [[Łodzia (herb szlachecki)|Łodzia]] (ur. [[25 listopada]] [[1540]], zm. [[8 marca]]<ref>według innych opracowań 3 marca</ref> [[1593]] roku<ref name=chłapowski118>Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 118.</ref>) – [[marszałek wielki koronny]] w [[1574]] roku, [[marszałek nadworny koronny]] w [[1572]] roku, kasztelan śremski w latach [[1569]]-1572, kasztelan przemęcki w latach [[1560]]-1569, starosta generalny Wielkopolski w latach [[1578]]-[[1593]]<ref>Urzędnicy Wielkopolscy XV-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Adam Bieniaszewski, 1987, s. 220.</ref>, starosta [[leżajsk]]i 1587-1593<ref>[http://www.fara.lezajsk.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=38], 6 akapit</ref>, starosta kopanicki w [[1563]] roku<ref>Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 105.</ref>, starosta śremski w [[1565]] roku<ref>Krzysztof Chłapowski,name=chłapowski118 Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 118.</ref>, starosta kcyński w [[1563]] roku<ref>Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 151.</ref>, starosta kolski w [[1592]] roku<ref>Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 154.</ref>.

Andrzej Opaliński urodził się 25 listopada 1540 jako syn Macieja i Jadwigi Lubrańskiej. W 1556 został starostą śremskim, w 1560 kasztelanem przemęckim, w 1569 śremskim i w 1572 [[marszałek nadworny koronny|marszałkiem nadwornym koronnym]]. Podczas bezkrólewia poparł kandydaturę [[Henryk III Walezy|Henryka Walezego]], którego elekcję potwierdził w [[1573]] roku<ref>Świętosława Orzelskiego bezkrólewia ksiąg ośmioro 1572-1576, Kraków 1917, s. 150.</ref>. Na sejmie koronacyjnym 1574 został marszałkiem wielkim koronnym. Był jednym z przywódców obozu austriackiego po ucieczce króla. Pobrał 6000 zł od Habsburgów i zaciągnął ponad 2000 niemieckiej piechoty. Na elekcji głosował za [[Władcy Niemiec|cesarzem]] i obwołał [[Maksymilian II Habsburg|Maksymiliana II]] królem oraz posłował do niego zapraszając na tron, a kiedy zwolennicy Batorego wzięli górę, rozpuścił zaciągi i na zjeździe w [[Łowicz]]u w 1576 był rzecznikiem ugody. Wierność swą Batoremu oświadczył w Rawie i witał go w [[Kraków|Krakowie]]. Uczestnik wyprawy gdańskiej, brał udział w walkach o latarnię. Starostwo generalne wielkopolskie dostał w 1578, co ostatecznie poróżniło go z Górkami i odtąd był w [[Wielkopolska|Wielkopolsce]] rzecznikiem polityki króla i [[Jan Zamoyski|Jana Zamoyskiego]]. Trzymał z Zamoyskim i prymasem po śmierci Batorego, a więc w Wielkopolsce i przeważnie proaustriackiej oraz był dość odosobniony. Do ostrego starcia między nim i Górką doszło na sejmie konwokacyjnym 1587. Opowiedział się za „Piastem” lub królewiczem szwedzkim na sejmie elekcyjnym. W [[1587]] roku podpisał reces, sankcjonujący wybór [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]]<ref>Reces Warszawski Około Elekciey nowey krola Je[go] M[i]ł[o]ści Zygmunta trzeciego Roku Pańsk[iego] M. D. LXXX VII – Wyd. B, s. [b.n.s.]</ref>. W [[Malbork]]u witał Zygmunta III i począł zaraz budzić w nim nieufność w stosunku do kanclerza. W [[1589]] roku był sygnatariuszem [[Traktat bytomsko-będziński|traktatu bytomsko-będzińskiego]]<ref>Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. I, Wilno 1758, s. 232.</ref>. Względy elekta zaskarbił sobie umiarkowanym stanowiskiem w sprawie [[Estonia|Estonii]]. Stał się w Wielkopolsce zdecydowanie niepopularny. Był wrogi Zamoyskiemu, a, gdyby triumfowała partia austriacka zabezpieczył się umową z J. Zborowskim, kasztelanem gnieźnieńskim, która asekurowała każdego z nich, gdyby strona przeciwna wzięła górę. Zamoyskiego ostro krytykował na sejmie koronacyjnym, a względem pokonanych zalecał łaskawość. Opaliński był w 1598 jednym z komisarzy traktujących w [[Będzin]]ie i [[Bytom]]iu o pokój z Habsburgami i tegoż roku na zjeździe senatorów w Piotrkowie razem z prymasem bronił króla przed atakami Zamoyskiego{{odn|Gąsiorowski, Topolski|1981|s=528}}. Walnie przyczynił się do tego, że posłowie odrzucili na sejmie pacyfikacyjnym 1589 przygotowany przez Zamoyskiego projekt reformy elekcyjnej i teraz miał mocną pozycję na dworze. W 1592 Wielkopolanie dzięki jego zabiegom wypowiedzieli się przeciw detronizacji, a [[Sejm inkwizycyjny 1592|sejm inkwizycyjny]] tego samego roku zamiast osłabić, pozycję króla umocnił{{odn|Gąsiorowski, Topolski|1981|s=529}}.