Sprawa Czechowicza: Różnice pomiędzy wersjami

Fundusz dyspozycyjny (pierwotnie 200 tys. zł) zwiększył się ostatecznie o 8 mln zł. Pieniądze te przeznaczone zostały na kampanię wyborczą [[Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem|BBWR]], co nie było tajemnicą<ref>{{cytuj stronę|url = http://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,360043,80-rocznica-sprawy-ministra-skarbu-gabriela-czechowicza.html|tytuł=80. rocznica sprawy ministra skarbu Gabriela Czechowicza|data=2009-03-20|opublikowany=PAP -– Nauka w Polsce|data dostępu=2013-08-30}}</ref>.

23 kwietnia 1928 [[Narodowa Demokracja|endecja]] złożyła w Sejmie wniosek do rządu, o wyjaśnienie dodatkowych wydatków i wystąpienie o kredyty dodatkowe. Rząd jednak tego nie zrobił, z dwóch przyczyn. Pierwszą z nich była problematyczna kwestia 8 mln zł, do publicznej dyskusji nad którą rząd nie chciał dopuścić. Drugi powód wypływał ze słów Piłsudskiego: ''Wydałem rozkaz – wydawać wszystko, choćby na złość, żeby nie oddawać Skarbowi z powrotem''<ref>J. Rakowski, ''Ideologia gospodarcza epoki Józefa Piłsudskiego''. Londyn 1948, s. 6.</ref>. Piłsudski postanowił wykorzystać sprawę przekroczeń w starciu z ówczesną opozycją.

Wniosek [[Związek Ludowo-Narodowy|ZLN]] ponowiony został w listopadzie 1928. Ówczesny premier, [[Kazimierz Bartel]], próbował uspokoić sytuację zapewnieniem, że rząd wniesie ustawę. Tak się jednak nie stało. 12 lutego 1929 [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]], [[Stronnictwo Chłopskie]] i [[Polskie Stronnictwo Ludowe Wyzwolenie„Wyzwolenie”|PSL "Wyzwolenie"]] złożyły wniosek o postawienie Czechowicza przed [[Trybunał Stanu|Trybunałem Stanu]]. Wniosek poparła Komisja Budżetowa Sejmu, wreszcie 20 marca 1929 przegłosował go Sejm. Czechowicza oskarżano o ''niezgodne (…) wydatkowanie kwoty przeszło 500 milionów złotych na cele nieprzewidziane w budżecie i nie mieszczące się w granicach kredytów w rubrykach jego ustalonych, (…) dokonanie otwarcia kredytów nie objętych budżetem, bez złożenia w tym względzie wniosków Sejmowi i bez uzyskania na to przyzwolenia w drodze ustawodawczej''<ref>Z. Landau, B. Skrzeszewska, ''Sprawa Gabriela Czechowicza przed Trybunałem Stanu – wybór dokumentów''. Warszawa 1961, s. 8.</ref>.

W dniach 26-29 czerwca 1929 roku odbyła się rozprawa przed Trybunałem Stanu. Czechowicza bronił znany adwokat, bliski współpracownik Piłsudskiego mec. [[Franciszek Paschalski]]. Funkcję oskarżycieli pełnili [[Herman Lieberman]], [[Jan Pieracki]], [[Henryk Wyrzykowski]]<ref>[http://laurahuta.blogspot.com/2012/05/trybuna-stanu-dzien-iii-oskarzyciele.html Trybunał Stanu -– dzień III -– oskarżyciele Pieracki i Wyrzykowski.]</ref><ref>[http://laurahuta.blogspot.com/2012/02/prezes-supinski-przekazuje-werdykt.html Prezes SUPIŃSKI przekazuje werdykt Trybunału Stanu Sejmowi.]</ref>. Nie rozstrzygnęła ona winy Czechowicza – sędziowie skierowali ją do ponownego rozpatrzenia przez Sejm. Ten jednak przez rok nie zdążył się wypowiedzieć. Sanacja osiągnęła to dzięki odraczaniu sesji Sejmu przez prezydenta oraz wywoływaniu sztucznych przesileń rządowych. Gdy wreszcie 29 marca 1930 zwołano posiedzenie, na którym miała się odbyć dyskusja na temat przekroczeń budżetowych, zastraszony marszałek [[Ignacy Daszyński]] wycofał w ostatniej chwili "sprawę Czechowicza" z porządku obrad. {{Wikiźródła|Dno oka czyli wrażenia człowieka chorego z sesji budżetowej w Sejmie}}