Francesco Petrarca: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
dodany podrozdział |
||
Linia 80:
Dom – muzeum Petrarki znajduje się w [[Arquà Petrarca]], nazwanej tak na cześć poety i położonej pośród powulkanicznych [[Wzgórza Euganejskie|Wzgórz Euganejskich]], niedaleko [[Padwa|Padwy]]
.
=== Wycieczka na Mont Ventoux ===
W czasach Petrarki wspinania się na szczyty gór nie uznawano za zajęcie celowe i wszelką taką aktywność traktowano nieufnie<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Jakub Burckhardt |tytuł = Kultura Odrodzenia we Włoszech. Próba ujęcia |data = 1965 |wydanie = II |inni = Maria Kreczowska (tłum.) |miejsce = Warszawa |wydawca = Czytelnik |s = 158-9}}</ref>, a artystyczna wrażliwość na krajobraz i umiejętność jego perspektywicznego przedstawienia zaczynała rozpowszechniać się dopiero w renesansie.<ref>{{Cytuj |autor = Jan Białostocki |tytuł = Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej naszej ery |data = 2006 |isbn = 9788301143015 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN}}</ref> Petrarkę, jak sam to przyznał<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Jan Parandowski |tytuł = Petrarka |data = 1975 |wydanie = III |miejsce = Warszawa |wydawca = Czytelnik |s = 37-45}}</ref>, nęciła chęć górskiej wycieczki na [[Mont Ventoux]] w pobliżu Awinionu, ponieważ ta góra była dla niego codziennym widokiem, od kiedy rodzina Petrarków osiedliła się w [[Carpentras]]<ref name=":2">{{Cytuj |autor = Marcin Pliszka |tytuł = Podróże z Petrarką. Notatki z marginesów |czasopismo = Do Źródeł. ROCZNIK HUMANISTYCZNY” |data = 2016 |numer = zeszyt 12/14 |url = https://repozytorium.uph.edu.pl/bitstream/handle/11331/1149/Pliszka.M_Podroze_z_Petrarka.pdf?sequence=1}}</ref>, w tej części [[Prowansja|Prowansji]], gdy on miał osiem lat. Ponad dwie dekady później poeta pisze<ref name=":0" />, że lektura Liwiusza opisującego wejście na szczyt pewnej greckiej góry w kontekście militarnym była nie tylko ostateczną podnietą ale i potwierdzeniem jego własnego zamiaru górskiej eskapady: „Wydawało mi się usprawiedliwione u prywatnego młodzieńca to, co u króla, i to w podeszłym wieku, nie spotkało się z naganą”<ref name=":0" />. Trudnością okazało się znalezienie towarzysza wyprawy na niemal dwutysięczny szczyt (1910 m n.p.m.), w końcu młodszy brat Gherardo zgodził się z nim pójść, towarzyszyło im też paru służących. Wyruszono 24 kwietnia 1336 roku, by po całodniowym marszu spędzić noc i jeden dzień w miejscowości [[Malaucène]] u podnóża góry. Następnego dnia, 26 kwietnia, wszyscy weszli na szczyt, „nie bez znacznego trudu, jest to bowiem urwisty i prawie niedostępny ogrom skał”<ref name=":0" />, przy czym sam Francesco wspinał się wolniej od brata, nie wspomina jednak, by dołączył do towarzyszy na wierzchołku jako ostatni. Jeszcze w trakcie podejścia spotkali pasterza, który usiłował odwieźć ich od zamiaru dotarcia na sam wierzchołek, gdyż on sam dokonując tego pięćdziesiąt lat temu doznał jedynie „żalu i mitręgi, (...) i nigdy ani przedtem, ani potem nie słyszano, żeby się ktoś na podobną rzecz odważył”<ref name=":0" />. Podczas pobytu na szczycie Petrarka oddaje się rozmyślaniom inspirowanym nowym oglądem otoczenia z tak znacznej wysokości, a widok sięgał od Alp „prowincji lyońskiej”<ref name=":0" /> po [[Marsylia|Marsylię]] i [[Rodan]], a następnie lekturze [[Wyznania|Wyznań]] [[Augustyn z Hippony|św. Augustyna]]. Wieczorem dotarli z powrotem do wiejskiej gospody, a czekając na wieczerzę poeta napisał po łacinie list o wydarzeniach ostatnich dwóch dni adresowany do przyjaciela, augustianina Dionizego da Borgo San Sepolcro<ref name=":0" /> <ref>{{Cytuj |tytuł = Internet History Sourcebooks Project |data dostępu = 2020-05-11 |opublikowany = sourcebooks.fordham.edu |url = https://sourcebooks.fordham.edu/source/petrarch-ventoux.asp}}</ref>.
Datowanie tego listu Petrarki<ref>{{Cytuj |autor = Francesco Petrarka |tytuł = Pisma podróżnicze |data = 2009 |isbn = 9788323504405 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego}}</ref>, bodaj najsłynniejszego i najczęściej omawianego<ref>{{Cytuj |autor = Juliusz Domański |tytuł = Rozmyślania podróżne Petrarki - spadkobiercy starożytnych Rzymian, rzecznika życia wewnętrznego |czasopismo = Meander |data = 2007 |issn = ISSN 0025-6285 |wolumin = 62 |wydawca = Komitet Nauk o Kulturze Antycznej Polskiej Akademii Nauk |url = https://www.czasopisma.pan.pl/meander/118338}}</ref>, jak i sam fakt jego wejścia na szczyt Mont Ventoux, pozostają przedmiotem spekulacji<ref name=":2" />. Według stanowiska niektórych badaczy alegoryczna i religijna zawartość listu jest tak głęboka i jednoznaczna, że epistolarną relację z jego górskiego dokonania należy traktować jako retrospektywę, w której fikcja przesłania fakty.<ref>{{Cytuj |autor = Thomas E. Peterson |tytuł = Petrarch's Fragmenta. The Narrative and Theological Unity of Rerum vulgarium fragmenta |data = 2016 |isbn = 9781487500023 |miejsce = Toronto |wydawca = University of Toronto Press |s = 104-5}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Unn Falkeid |tytuł = Petrarch, Mont Ventoux and the Modern Self |czasopismo = Forum Italicum. A Journal of Italian Studies |data = 2009 |issn = 0014-5858 |wolumin = 43 |miejsce = New York |wydawca = Stony Brook University |s = 5-28}}</ref> Dla innych badaczy tekst Petrarki jest przede wszystkim nowym przeżyciem estetycznym krajobrazu<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Jacek Woźniakowski |tytuł = Góry niewzruszone. O różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej |data = 1995 |isbn = 8370062156 |wydanie = III zmienione |miejsce = Kraków |wydawca = znak |s = 67-71}}</ref> – nowatorskim, w porównaniu z mentalnością średniowieczną, spojrzeniem na „piękno krajobrazu niezależnie od jego strony użytkowej”<ref name=":1" />. Inaczej patrzy na wyczyn Petrarki, któremu jednak przeważnie daje się wiarę<ref name=":2" />, historia turystyki doceniając sam sportowy wyczyn i jego motywację. Mniej ważne jest tutaj, czy rzeczywiście osiągnął wierzchołek Mont Ventoux w opisany przez siebie sposób<ref>{{Cytuj |autor = Peter H. Hansen |tytuł = The Summits of Modern Men. Mountaineering after the Enlightenment |data = 2013 |isbn = 9780674047990 |miejsce = Cambridge, MA |wydawca = Harvard University Press}}</ref>, ale raczej to, że wyraźnie sformułował swoją intencję osiągnięcia wierzchołka góry „wiedziony jedynie chęcią zobaczenia tak wyniosłego szczytu”<ref name=":0" />. Można by postrzegać Petrarkę jako „prekursora alpinizmu z mozołem pokonującego szczyt”<ref name=":2" />, choć według niektórych autorytetów byłaby to raczej turystyka górska, gdyż alpinizm musi być „wzbogacony o elementy współzawodnictwa”<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Mała Encyklopedia Sportu. A-K |data = 1984 |isbn = 8321725651 |wydanie = II |miejsce = Warszawa |wydawca = Sport i Turystyka |s = 32 |odpowiedzialność = Leszek Bednarski}}</ref>. Nie jest też z pewnością jego list o wycieczce na Mont Ventoux początkiem literatury alpinistycznej<ref name=":3" />.
== Przypisy ==
| |||