Stanisław Orzechowski (pisarz): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Szoltys-bot (dyskusja | edycje)
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Sprzątam pole url w Szablon:Cytuj stronę
Linia 52:
 
=== Wykształcenie i kariera ===
Od młodych lat wyznaczony przez rodzinę do stanu duchownego. W wieku 12 lat otrzymuje kanonię przemyską, a 5 lat później probostwo w [[Żurawica (województwo podkarpackie)|Żurawicy]]<ref name="Korespondecja">{{Cytuj książkę | autor = Władysława Jabłońska | tytuł = Korespondencja Józefa Maksymiliana Ossolińskiego | wydawca = PAN | miejsce = Wrocław | data = 1975 | strony = 316}}</ref>. Po pierwszych naukach w szkole katedralnej w Przemyślu, udaje się na studia do [[Kraków|Krakowa]], wpisując się w poczet żaków 5 sierpnia 1526. W 1528 udaje się na dalsze studia do [[Wiedeń|Wiednia]]. Z powodu zagrożenia tureckiego w 1529 opuszcza miasto i kontynuuje naukę w [[Wittenberga|Wittenberdze]], gdzie poznaje [[Marcin Luter|Marcina Lutra]]. W 1532 udaje się na dalsze studia do Włoch, gdzie studiuje na uniwersytetach w [[Uniwersytet Boloński|Bolonii]], [[Uniwersytet w Padwie|Padwie]] i [[Wenecja|Wenecji]]. W Rzymie poznał [[Republika Wenecka|weneckiego]] dyplomatę [[Gasparo Contarini]]ego, który wywarł na niego duży wpływ<ref name="Kaim">{{Cytuj stronę | url = [http://www.ptta.pl/pef/pdf/o/orzechowski.pdf | tytuł = Stanisław Orzechowski | nazwisko = Kaim | imię = Andrzej | opublikowany = Polskie Towarzystwo św. Tomasza z Akwinu | data dostępu = 2014-05-22}}</ref>. We Włoszech zaprzyjaźnił się również z [[Marcin Kromer|Marcinem Kromerem]]. W 1540 z [[Prezenta (prawo kanoniczne)|prezenty]] [[Piotr Kmita Sobieński|Piotra Kmity]] otrzymuje probostwo w [[Pobiednik Wielki|Pobiedniku]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Thumenówna | imię = Julia | tytuł = Rodzina X. Stanisława Orzechowskiego | wydawca = Kwartalnik Historyczny, rocznik 31 | miejsce = Lwów | data = 1917 | strony = 43}}</ref> (które zamienia w 1547 na [[Sanok]]<ref name="Ossoliński">{{Cytuj książkę | autor = Józef Maksymilian Ossoliński | tytuł = Żywot i sprawy Stanisława Orzechowskiego | miejsce = Kraków | data = 1851 | strony = 12}}</ref>). Po powrocie do Polski w 1541, pod naciskiem ojca, przyjmuje święcenie kapłańskie z rąk znajomego biskupa lwowskiego [[Piotr Starzechowski|Piotra Starzechowskiego]]. W 1543 roku jako kanonik przemyski został [[ekskomunika|ekskomunikowany]] przez biskupa [[Stanisław Tarło (biskup)|Stanisława Tarłę]] za posiadanie wielu niezgodnych ze sobą [[beneficjum|beneficjów]] bez dyspensy [[Watykan|Stolicy Apostolskiej]] oraz za nieobecność na [[synod]]zie diecezjalnym<ref>Julian Bukowski, [http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=2441 ''Dzieje reformacyi w Polsce od wejścia jej do Polski aż do jej upadku. T. 2''], Kraków [[1886]], s. 34.</ref>. Wyrok został później cofnięty, dzięki wstawiennictwu prymasa [[Piotr Gamrat|Piotra Gamrata]]). W 1547 nowy biskup przemyski [[Jan Dziaduski]] oskarżył Orzechowskiego o ''utrzymywanie błędów Rusi, gorszącego życia, książki na bezżeństwo kapłańskie''. W tym czasie jego nieformalną żoną była niejaka Anna Zaparcianka, z którą miał potomstwo. Po pisemnym oświadczeniu wierności nauce Kościoła, wrócił chwilowo do łask. W 1549 zrzeka się probostwa w Żurawicy<ref name="Korespondecja">{{Cytuj książkę | autor = Władysława Jabłońska | tytuł = Korespondencja Józefa Maksymiliana Ossolińskiego | wydawca = PAN | miejsce = Wrocław | data = 1975 | strony = 316}}</ref>, rok później probostwa w Sanoku oraz kanonii przemyskiej. W 1550 urządza wesele w rodzinnej posiadłości ks. [[Marcin Krowicki|Marcinowi Krowickiemu]]. W zapusty 1551 sam żeni się w [[Lścin]]ie z 16-letnią szlachcianką Magdaleną Chełmską. Pomimo wcześniejszego zrzeczenia się tytułów kościelnych, biskup Dziaduski ekskomunikuje Orzechowskiego, skazując na utratę dóbr oraz wygnanie z diecezji. Dzięki znajomości z Kmitą wyrok pozostaje w zawieszeniu aż do obrad [[Sejm piotrkowski|Sejmu w Piotrkowie Tryb.]] Mając poparcie ze strony kilku magnatów oraz mas szlacheckich wyrok został uchylony 17 lutego 1552, a sprawa przekazana do [[Rzym]]u. Papież [[Juliusz III]], pod wpływem wydarzeń i nastrojów społeczeństwa w [[Korona Królestwa Polskiego|Królestwie Polskim]] zadecydował się na zwołanie [[synod]]u dla rozpatrzenia jego sprawy. W 1561 roku kazus księdza Orzechowskiego był tematem obrad synodu warmińskiego, który zdecydował o przekazaniu sprawy bezpośrednio do rozpatrzenia [[Pius IV|Piusowi IV]]. Papież uwolnił Stanisława Orzechowskiego od ciążącego na nim zarzutu [[herezja|herezji]], jednak kwestię ważności zawartego małżeństwa poddał pod obrady [[sobór trydencki|soboru trydenckiego]]. Sobór nigdy jednak tego problemu nie rozpatrzył.
 
Jako ojciec rodziny gospodarzył w rodzinnym majątku w Żurowicach Długich (dziś [[Żurawiczki]] k. [[Przeworsk]]a), tu też powstało wiele z jego pism. Wypowiadał się nadal politycznie i działał jako szlachecki aktywista. Był przeciwnikiem haseł głoszonych przez [[Andrzej Frycz Modrzewski|Andrzeja Frycza Modrzewskiego]] i [[bracia polscy|braci polskich]]. Po pogodzeniu się z Kościołem katolickim stał się zwolennikiem [[kontrreformacja|kontrreformacji]]. Nie oddalił od siebie Magdaleny Chełmskiej, z którą żył do końca życia oraz doczekał się pięciorga dzieci. Zmarł kilka miesięcy po żonie w 1566.