Louis Riel: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
infobox
Dla uatrakcyjnienia szaty graficznej artykułu dodałem zdjęcie Louis'a Riela przemawiającego podczas swojego procesu. Poza tym dopisałem, uszczegółowiłem i uźródłowiłem informacje o jego upamiętnieniu. Dodałem jeszcze trochę linków i poprawiłem link od słowa "Metys" tak, żeby prowadził do sekcji o Metysach kanadyjskich.
Linia 19:
|www =
}}
'''Louis „David” Riel''' (ur. [[22 października]] [[1844]], zm. [[16 listopada]] [[1885]]) – przywódca [[MetysMetysi#Metysi kanadyjscy|Metysów]]ów żyjący w drugiej połowie [[XIX wiek]]u w [[Kanada|Kanadzie]].
 
Louis Riel urodził się w [[St. Boniface (Manitoba)|St. Boniface]]. Jego rodzicami byli Louis Riel (Senior) i Julie Lagimodiere. Oboje byli niezwykle pobożnymi katolikami. Po ojcu młody Louis odziedziczył metyskie pochodzenie. Wzrastał w społeczności metyskiej nad [[Red River (rzeka w Kanadzie)|Red River]] (Rzeka Czerwoną). Jako że Louis wykazywał się zdolnościami w nauce oraz pobożnością, wraz z dwoma innymi chłopcami – Danielem McDougallem i Luisem Schmidtem został wysłany przez biskupa [[Alexandre-Antonin Tache|Tache]] na studia do [[Montreal]]u. W 1858 rozpoczął studia na College de Montréal, gdzie otrzymał klasyczne wykształcenie obejmujące łacinę, grekę, angielski, francuski, filozofię i nauki stosowane. Louis był doskonałym studentem i zawsze plasował się w czołówce swej klasy. Gdy w 1864 zmarł jego ojciec, Louis przeszedł okres załamania psychicznego, które wpłynęło na jego wyniki w nauce, jak i podkopały wiarę. Ostatecznie zrezygnował z kariery duchownego.
 
Otrzymawszy solidne wykształcenie powrócił w 1868 do [[Manitoby|Manitoba]] bez większych perspektyw na przyszłość. Niespodziewanie dla samego siebie został przywódcą społeczności metyskiej. Doskonały mówca, posiadał charyzmę, która pociągała za nim innych. Choć sam Louis Riel miał pokojowy charakter, nastroje w metyskiej społeczności skierowały go na drogę przemocy. Najpierw stał się przywódcą [[Rebelia nad Rzeką Czerwoną|rebelii nad Rzeką Czerwoną]] w 1869. Po jej spacyfikowaniu ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem, a następnie zmuszony został do emigracji do [[Stany Zjednoczone|USA]], gdzie pracował jako nauczyciel w [[jezuici|jezuickiej]] misji w [[Minnesota|Minnesocie]]. W 1885, bezpośrednio przed [[Rebelia północno-zachodnia|rebelią północno-zachodnią]], wrócił do Kanady, by wziąć w niej udział jako przywódca polityczny.
 
[[Plik:Riel-o.png|thumb|right|Louis Riel przemawiający na swoim procesie.]]
Po zdławieniu rebelii Riel został ujęty i oskarżony o zdradę stanu. Proces rozpoczął się 20 czerwca 1885. Riel nie przyznał się do zarzuconych win. Obrońcy starali się skierować obronę w kierunku uznania niepoczytalności oskarżonego. Sam Riel jednak w swych zeznaniach zbił argumenty swych obrońców. Przedstawił siebie jako osobę walczącą o sprawiedliwość i w pełni świadomą swych czynów. Został uznanym winnym i skazany na śmierć wyrokiem ogłoszonym 18 września. Natychmiast rozpoczęto proces odwoławczy. Sąd wyższej instancji podtrzymał wyrok. Kolejna apelacja została odrzucona. [[Premier Kanady]] nie był zdecydowany jak postąpić. Ostatecznie wystąpił o odroczenie egzekucji, by dać czas na badania psychiatryczne Riela. Konsylium psychiatrów nie potwierdziło niepoczytalności skazanego. Ostateczny termin egzekucji wyznaczono na 16 listopada. 6 listopada Riel sporządził testament. W nocy z 15. na 16. napisał pożegnalny list do matki i przyjął [[sakrament]]y. 16 listopada o godzinie ósmej rano stanął na szafocie. Został powieszony w [[Regina (Kanada)|Reginie]]. Ciało Riela zostało zwrócone rodzinie 9 grudnia i pozostało dwa dni w domu matki, po czym zostało pogrzebane na cmentarzu przy katedrze w St. Boniface.
 
Linia 31 ⟶ 32:
Louis Riel stał się bohaterem i męczennikiem sprawy Metysów i [[Indianie|Indian]]. Także [[frankofon]]i włączyli go do swojej martyrologii. Choć współcześnie emocje z nim związane opadły, jego sprawa ciągle uznawana jest za niechlubny epizod w historii Kanady.
 
Jego imię nosi [[Instytut Louis'a Riela]] (placówka kulturalna i oświatowa prowadzona przez Metysów z Manitoby)<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.louisrielinstitute.com/background.php |tytuł=Louis Riel Institute Background |opublikowany=louisrielinstitute.com |język=en |data dostępu=2020-06-13}}</ref> oraz pub i dawny budynek kina na terenie kampusu [[Uniwersytetu Saskatchewanu|Uniwersytet Sasketchewanu]]<sup>([[:en:University of Saskatchewan|en]])</sup> w [[Saskatoon]]<ref>{{cytuj stronę |url=http://scaa.usask.ca/gallery/uofs_events/articles/1980.php |tytuł=1980: Place Riel opens |opublikowany=scaa.usask.ca |język=en |data dostępu=2020-06-13 |archiwum=https://web.archive.org/web/20200313203802/http://scaa.usask.ca/gallery/uofs_events/articles/1980.php |zarchiwizowano=2020-03-13}}</ref>. Poza tym od [[2008]] roku w trzeci poniedziałek lutego obchodzony jest w Manitobie [[Dzień Louis'a Riela]]<sup>([[:en:Family Day (Canada)#Louis Riel Day (Manitoba)|en]])</sup>.
Dzisiaj imię Louisa Riela nosi [[Uniwersytet Saskatchewanu]].
 
== Zobacz też ==