Bilateralny system pokrewieństwa: Różnice pomiędzy wersjami

'''Bilateralny system pokrewieństwa''' nawet '''pochodzenie bilateralne''' lub '''kognatyczne''' – w [[Etnologia|etnologii]] typ [[Pokrewieństwo|pokrewieństwa]], w którym związki wywodzone za pośrednictwem kobiet i mężczyzn są sobie równoważne, oparty na zasadzie wyprowadzania pochodzenia zarówno w linii męskiej, jak i żeńskiej<ref name="ReferenceA">Szynkiewicz S., Pokrewieństwo: Studium etnologiczne, strs. 323.</ref>. Tak samo jak unilinearny (wyznaczający linię [[Wstępny|przodków]]) system pokrewieństwa jest częścią [[Dychotomia|dychotomicznej]] klasyfikacji systemów społecznych według typu pochodzenia. Jest to jedyny system, w którym istnieje szansa zademonstrowania własnej wolnej woli w ramach możliwości. Jest to najbardziej [[Demokracja|demokratyczny]] system, ponieważ pozwala podjąć decyzję, których [[antenat]]ów z [[Genealogia|genealogii]] wybierze sobie jednostka. Przedstawiciele szkoły ewolucjonistycznej (głównie [[Lewis Morgan|L.H. Morgan]]) uważali go za ostatnie ogniwo rozwoju systemów pokrewieństwa. Miało się według nich wyłonić z patrylinearnego systemu pochodzenia. Badacze ze szkoły kulturowo-historycznej, a także wielu etnologów amerykańskich, jak np. [[Alfred Kroeber|Alfred Louis Kroeber]] i [[Robert Lowie|Robert Harry Lowie]], uważali go za pierwotną formę pokrewieństwa.

Obok terminu bilateralny używany jest także termin multilinearny (dla podkreślenia różnicy względem unilinearnego), kognatyczny lub nieunilinearny, który ma swoich przeciwników i zwolenników. Termin „bilateralny” nie jest tożsamy z bilinearnością<ref>Szynkiewicz C., Pokrewieństwo: Studium etnologiczne, strs. 257.</ref> zakładającą rozgałęzienie przez ojca i matkę, prowadząc je cały czas według schematu -– jedna linia zawsze przez ojca, druga przez matkę (<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (NIESPAROWANE NAWIASY OKRĄGŁE) -->system podwójny. Bilateralność daje swobodę wyboru -– przez ojca lub matkę i jest zróżnicowany wewnętrznie.

# Pozbawiony grup pochodzeniowych, cechujący się istnieniem kręgów krewniaczych -– zwany bilateralnym. Prowadzi związki w dowolnych kierunkach, lecz urywa się w określonym lub mniej określonym miejscu na kilku lub kilkunastu liniach genealogicznych. Uwzględnia związki kobiet i mężczyzn oraz powinowackie, przewiduje wielu przodków, w związku z czym nie może tworzyć grup pochodzeniowych. Arystokracja europejska lub szlachta polska ( nie da się powiązać wszystkich rodzin odpowiednimi więzami). Posługują się konkretną ideologią pochodzeniową (herb, nazwisko). Związki między nimi (domniemane czy rzeczywiste) można traktować bilateralnie.

# Charakteryzujący się występowaniem nieunilinearnych grup pochodzeniowych -– nazywany systemem ambilateralnym, multilineranym lub kognatycznym. Uznaje tylko ograniczone powiązania powinowackie i wywodzi wszystkie więzi za pośrednictwem obu płci. Grupa ta różni się od bilateralnej tym, że zakłada istnienie tylko jednego przodka, czym przypomina grupy pochodzeniowe. Przynależność do grupy definiuje się urodzeniem, ale nie jest to obowiązkowe, gdyż jednostka może należeć do takiej samej grupy matki, ojca, dziadka czy babki. Pokrewieństwo ambilateralne odnaleźć można wśród klanów szkockich. Pochodzą one od jednego przodka, włączając potomków zarówno ze strony mężczyzn, jak i kobiet. Podobną organizacją charakteryzowała się szlachta hiszpańska, która przeznaczała specjalne miejsce na tradycje pochodzeniowe w linii kobiecej.

Najczęstszą grupą odniesienia do systemów bilateralnych jest luźny zespół osób w potocznym języku nazywany rodziną, familią lub krewnymi, z ang. Kin dred (krąg krewniaczy), otwarty, dowolnie konkretyzowany zespół arbitralny<ref name="ReferenceA" />, stanowiący formę identyfikacji z innymi ludźmi. Z praktyki życia społecznego wynika, że powinowaci wchodzą w skład takiego kręgu na równych prawach z krewnymi liniowymi.