Wittstock/Dosse: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m wstawiam Szablon:Kontrola autorytatywna |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 3:
|nazwa oryginalna =
|zdjęcie = Wittstock Altstadt.jpg
|opis zdjęcia = Widok na Stare Miasto z wieży kościoła Mariackiego
|herb = Wappen Wittstock.png
|flaga =
Linia 13:
|powierzchnia = 417,2
|wysokość = 65
|rok = 31.12.
|liczba ludności = 14 131<ref>[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/Stat_Berichte/2020/SB_A01-07-00_2019m12_BB.xlsx Bevölkerung im Land Brandenburg nach amtsfreien Gemeinden, Ämtern und Gemeinden 31. Dezember 2019]</ref>
|gęstość zaludnienia =
|numer kierunkowy = 03394
|kod pocztowy = 16909
Linia 25:
}}
'''Wittstock/Dosse''' – [[miasto]] w północno-wschodnich [[Niemcy|Niemczech]] w [[kraj związkowy|kraju związkowym]] [[Brandenburgia]], w [[Powiat Ostprignitz-Ruppin|powiecie Ostprignitz-Ruppin]].
== Geografia ==
Wittstock leży nad rzeką [[Dosse]] (''Doszą''), ok. 20 km na wschód od miasta [[Pritzwalk]].
== Nazwa ==
Urzędowa forma nazwy jest dwuczłonowa, przy czym drugi wyraz zapisywany po ukośniku; potocznie nazwę miasta skraca się do samego ''Wittstock''.
W średniowieczu nazwa miasta pojawia się w formie ''Wiztok'' (1271), ''Witzstock'' (1284), ''Witstock'' (1441). [[Etymologia ludowa]] wywodziła ją z [[język dolnoniemiecki|dolnoniemieckiego]] ''witt'' „biały” + ''stock'' „kłącze”, w rzeczywistości nazwa ta ma pochodzenie słowiańskie, od [[język połabski|połabskiego]] ''vysoka'' „wysoka”<ref>Dieter Berger, ''Geographische Namen in Deutschland'', Dudenverlag, Mannheim 1993, s. 279.</ref>. W [[język polski|języku polskim]] notowana jako ''Wysoka''<ref name=Kozierowski>{{Cytuj książkę| autor = ks. Stanisław Kozierowski| tytuł = Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej| tom = Zeszyt IIA| url = http://web.archive.org/web/20140714154235/http://www.mapywig.org/m_documents/PL/ATLAS_NAZW_GEOGRAFICZNYCH_SLOWIANSZCZYZNY_ZACHODNIEJ_ZESZYT_IIA.pdf| miejsce = Poznań| rok = 1937|strony=31}}</ref>.
== Historia ==
[[Plik:Merian-g.jpg|mały|lewo|Panorama miasta na rycinie z XVII wieku]]
Jest to dawna średniowieczna osada [[Słowianie|słowiańska]] ''Wysoka''{{r|Kozierowski}}, wzmiankowana po raz pierwszy w dokumentach w 946<ref name=witts>{{Cytuj stronę | url = https://www.wittstock.de/verzeichnis/objekt.php?mandat=42257| tytuł = Stadt Wittstock/Dosse| język = de| data dostępu = 2020-07-08}}</ref>. W 1248 miejscowość otrzymała prawa miejskie, a w 1251 pieczęć miejską{{r|witts}}. W miejscu dawnego grodu słowiańskiego powstał średniowieczny zamek biskupi i od 1271 do 1548 miasto było rezydencją biskupią{{r|witts}}, w herbie miasta do dziś jest zawarta postać biskupa<ref>{{Cytuj stronę | url = https://service.brandenburg.de/lis/detail.php?template=wappen_text_d&id=17084| tytuł = Wappen der Stadt Wittstock/Dosse| język = de| data dostępu = 2020-07-08}}</ref>. W 1409 miasto nawiedziło trzęsienie ziemi, a w 1495 i 1716 pożary{{r|witts}}.
W czasie [[wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]] w 1636 stoczona została tu [[Bitwa pod Wittstock|bitwa]], w której [[Szwecja]] zwyciężyła połączone siły [[Święte Cesarstwo Rzymskie|cesarsko]]-[[Elektorat Saksonii|saskie]]. Od 1701 miasto znajdowało się w składzie [[Królestwo Prus|Królestwa Prus]], a od 1871 w granicach [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwa Niemieckiego]].
Od kwietnia do lipca 1933 w podmiejskiej osadzie Alt-Daber (obecnie w granicach miasta) mieścił się obóz koncentracyjny KZ Alt-Daber, jeden ze starszych [[Obozy niemieckie (1933–1945)|niemieckich obozów koncentracyjnych]]<ref name=alt>{{Cytuj książkę| autor =Jörg Osterloh| autor2 =Kim Wünschmann| tytuł =... der schrankenlosesten Willkür ausgeliefert: Häftlinge der frühen Konzentrationslager 1933-1936/37|wydawca=Campus Verlag|rok=2017|strony=176}}</ref>. Po likwidacji obozu jego więźniów osadzono w obozie koncentracyjnym [[Oranienburg (KL)|Oranienburg]]{{r|alt}}. W ostatnich tygodniach [[II wojna światowa|II wojny światowej]] – 23 kwietnia 1945 – w lesie w dzisiejszej północnej części miasta Niemcy zorganizowali tymczasowy obóz koncentracyjny dla 16 tysięcy więźniów ewakuowanych w [[Marsze śmierci|marszu śmierci]] z obozu [[Sachsenhausen (KL)|Sachsenhausen]]<ref name=sbg>{{Cytuj stronę | url = https://www.below-sbg.de/en/history/april-1945-death-march-and-forest-camp/| tytuł = April 1945 Death March and Forest Camp| język = en| data dostępu = 2020-07-08}}</ref>. Większość więźniów opuściła obóz 29 kwietnia, natomiast więźniowie pozostawieni w obozowym szpitalu zostali wyzwoleni 1 maja przez wkraczającą [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]]{{r|sbg}}. Dziś w miejscu dawnego obozu znajdują się muzeum oraz pomnik upamiętniający ofiary. Po wojnie miasto weszło w skład [[Radziecka strefa okupacyjna w Niemczech|radzieckiej strefy okupacyjnej]], a od 1949 do 1990 należalo do [[Niemiecka Republika Demokratyczna|Niemiec Wschodnich]]. Do 1994 w mieście był ulokowany garnizon radziecki{{r|witts}}.
== Demografia ==
Wykres zmian populacji miasta w granicach z 2013 r. od 1875 r.:<br />
[[Plik:Bevölkerungsentwicklung Wittstock.pdf|450px]]
== Zabytki ==
Zabytki Starego Miasta<ref>[https://daten.verwaltungsportal.de/dateien/dienstleistung/die-wittstocker-altstadt.pdf ''Die Wittstocker Altstadt'' (plan Starego Miasta)]</ref>:
* Rynek z ratuszem
* Kościół Mariacki
* Zamek biskupi
* Muzeum Wojny Trzydziestoletniej
* Kościół Ducha Świętego
* Mury miejskie
* Brama ''Gröpertor''
* [[Beginaż]]
<gallery mode=packed>
Marienkirche (Wittstock)2.JPG|Kościół Mariacki
Wittstock-Bischofsburg-09-08-2008-125.jpg|Zamek biskupi
Holy Spirit church in Wittstock Dosse (5).jpg|Kościół Ducha Świętego
Alte Stadtmauer (48049823372).jpg|Mury miejskie
Groepertor in Wittstock Dosse 01.jpg|Brama ''Gröpertor''
</gallery>
== Sport ==
W mieście ma siedzibę klub żużlowy [[MSC Wölfe Wittstock]], występujący w [[Drużynowe mistrzostwa Polski na żużlu|polskiej 2. Lidze Żużlowej]]. Mieści się tu stadion [[Heidering Wittstock]].
[[Plik:Bahnhof Wittstock (Dosse) 04.jpg|mały|Dworzec kolejowy]]
== Osoby urodzone w Wittstock/Dosse ==
* [[Hans Erich Kalischer]]
== Współpraca międzynarodowa ==
* {{Flaga|SWE}} [[Höganäs]], [[Szwecja]]
* {{Flaga|DEU}} [[Uetersen]], [[Szlezwik-Holsztyn]]
▲[[Plik:Wittstock town hall.jpg|thumb|right|250px|Ratusz]]
== Przypisy ==
| |||