Ethelfrith z Nortumbrii: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WP:SK, zbędne powtórzenie
JCRZ (dyskusja | edycje)
m drobne techniczne
Linia 43:
'''Etelfryd''', '''Ethelfrith''', '''Aethelfrith''', '''Aedilfrid''', '''Æðelfrið''', '''Æþelfrið''', '''Æþelferð''', '''Æþelferþ''', '''Æðelferð''', '''Æðelferþ''' (zm. [[616]]) – władca średniowiecznego [[Anglosasi|anglosaskiego]] [[Bernicja|królestwa Bernicji]] w latach 593-616. W 604 roku opanował sąsiednią [[Deira|Deirę]] i doprowadził oba kraje do unii pod swoimi rządami{{r|b}}<ref>[http://www.fordham.edu/halsall/basis/nennius-full.asp Neniusz: ''Historia Brittonum''] rozdz. 63</ref>. W późniejszych czasach stworzyły one zalążek [[Nortumbria|Nortumbrii]].
 
Etelfryd był synem [[Etelryk z Bernicji|Etelryka]], a więc wnukiem [[Ida z Bernicji|Idy]] - pierwszego władcy Bernicji<ref>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=[[Barbara Yorke]]|tytuł=Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN]]|miejsce=Warszawa|data=2009|stronys=110|isbn=978-83-01-16169-9}}</ref>. Jego pierwszą i według [[Beda Czcigodny|Bedy Czcigodnego]], najważniejszą żoną była Bebba. Na jej cześć zmienił nazwę miasta Din Guaire (stolicy Bernicji) na [[Bamburgh]]{{r|b}}.
 
Bede sporo czasu poświęca opisowi sukcesów Etelfryda nad [[Brytowie|Brytami]], jednocześnie zauważając, że był poganinem - chrześcijaństwo zawitało do Nortumbrii dopiero dziesięć lat po jego śmierci. Faktem jest, że Etelfryd znacznie rozszerzył granice Bernicji, podbijając nie tylko Deirę, ale i innych sąsiadów. W roku 600 w bitwie pod Katraeth ([[Catterick]], hrabstwo Yorkshire) doprowadził do klęski 300 wojów z plemienia [[Gododin]] (z okolic dzisiejszego Edynburga). W 603<ref>{{cytuj książkę |nazwiskoautor= Praca zbiorowa|imię= |autor link= |inni= |tytuł= Oxford - Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Na Wyspach Brytyjskich. Karolingowie|wydanie= |tom= 16|wydawca= Polskie Media Amer.Com|miejsce= Poznań|data= |rok= 2006|isbn= 83-7425-568-4|strony= 36}}</ref>, w [[Bitwa pod Degsastan|bitwie pod Degsastan]], odparł najazd [[Aidan (król Dalriady)|Aidana]], władcy [[Dalriada|Dalriady]]. W bitwie tej zginął brat Etelfryda, [[Teobald z Bernicji|Teobald]] wraz z całą swoją świtą{{r|b}}<ref>[[Beda Czcigodny]] ''[[Historia ecclesiastica gentis Anglorum]]'' ks. 1, rozdz. 34</ref>. Historycy zwracają uwagę na to, że Beda wśród stronników Aidana wymienia [[Hering z Bernicji|Heringa]], syna poprzednika Etelfryda, [[Hussa z Bernicji|Hussy]], co sugeruje tarcia dynastyczne w Bernicji{{r|b}}.
 
W 604 roku Etelfryd najechał Deirę, zabił rządzącego nią wówczas [[Etelryk z Deiry|Etelryka]], skazał jego następcę [[Edwin (król Nortumbrii)|Edwina]], syna [[Ella z Deiry|Elli]]{{r|a}} oraz Hererica, wnuka Elli{{r|b}}, na wygnanie i poślubił córkę Elli, [[Acha|Achę]]{{r|a}}. Małżeństwo to miało zapewnić przychylność mieszkańców Deiry do jego osoby jako władcy<ref name=a>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=[[Barbara Yorke]]|tytuł=Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN]]|miejsce=Warszawa|data=2009|stronys=112|isbn=978-83-01-16169-9}}</ref>. W tym samym roku urodził się ich syn - [[Oswald z Nortumbrii|Oswald]].
 
W 614 pokonał Walijczyków z królestwa [[Powys]] pod Chester i wymordował modlących się za nich mnichów z [[Bangor-Czy-Coed]]<ref>[[Beda Czcigodny]] ''[[Historia ecclesiastica gentis Anglorum]]'' ks. 2, rozdz. 2</ref>.
 
Z kolei w 616 roku odniósł zdecydowane zwycięstwo nad iryjskim królem Dalariady oraz sprzymierzonymi z nim plemionami zachodniobrytyjskimi pod Chester, zmuszając przeciwników do płacenia sobie trybut<ref>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=[[Barbara Yorke]]|tytuł=Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN]]|miejsce=Warszawa|data=2009|stronys=121|isbn=978-83-01-16169-9}}</ref>.
 
Według relacji Bedy Etelfryd walczył o władzę przy użyciu "niegodnych" środków. Prawdopodobnie był odpowiedzialny za śmierć Hererica na dworze [[Ceretik]]a z [[Elmet]]{{r|b}}<ref>[[Beda Czcigodny]] ''[[Historia ecclesiastica gentis Anglorum]]'' ks. 4, rozdz. 23</ref>. Próbował również pozbyć się Edwina z Deiry, który schronił się na dworze [[Raedwald z Anglii Wschodniej|Raedwalda z Anglii Wschodniej]]. Próbował przekupić Raedwalda, by zabił Edwina, a gdy ten odmówił, zagroził mu wojną{{r|a}}{{r|b}}. Raedwald ubiegł go, powołał armię i w 616 roku ruszył z nią przeciw Etelfrydowi i pokonał go nad rzeką Idle{{r|a}}.