Polski październik 1956: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 1:
[[Plik:Gomulka speech.jpg|thumb|250px|[[Władysław Gomułka]] przemawia na [[Plac Defilad w Warszawie|pl. Defilad w Warszawie]], 24 października 1956]]
'''Polski październik 1956''', in. '''odwilż gomułkowska''', '''Październik ’56''', '''odwilż październikowa''' – zmiana polityki wewnętrznej [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]], rządzącej [[system jednopartyjny|monopartyjnie]] w
== Przyczyny ==
Linia 6:
== Przebieg ==
Od czasu [[Poznański Czerwiec|wydarzeń poznańskich]] (28 czerwca 1956) utrzymywał się w Polsce stan napięcia. Władze partyjne, zdając sobie sprawę z napięć, do których doprowadził [[stalinizm]], [[kolektywizacja]] oraz [[gospodarka planowa]], gorączkowo szukały wyjścia z pogarszającej się sytuacji. Kandydatem możliwym do zaakceptowania przez dwie zwalczające się frakcje partyjne ([[natolińczycy|natolińczyków]] i [[puławianie|puławian]]) był Władysław Gomułka, były I Sekretarz odsunięty od władzy i więziony za „odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne”. 15 października 1956 r. [[Biuro Polityczne KC PZPR|Biuro Polityczne]] obradujące z Gomułką zdecydowało o rozpoczęciu 19 października VIII [[Plenarne posiedzenie Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej|Plenum]] mającego wybrać nowe BP bez [[Konstanty Rokossowski|Konstantego Rokossowskiego]] marszałka Polski i ZSRR<ref name="Nehring">{{Cytuj stronę |
W nocy z 18 na 19 października oddziały [[Północna Grupa Wojsk|Północnej Grupy Wojsk]] [[Armia Radziecka|Armii Radzieckiej]], które opuściły swoje garnizony na Dolnym Śląsku i Pomorzu, rozpoczęły marsz w kierunku [[Warszawa|Warszawy]]. Kolumny piechoty zmotoryzowanej i czołgów [[Ludowe Wojsko Polskie|Ludowego Wojska Polskiego]] z jednostek w [[Legionowo|Legionowie]], [[Kazuń Nowy|Kazuniu]] i [[Modlin]]ie, dowodzone przez oficerów radzieckich, rozwijające się w kierunku na Warszawę, wykonywały ściśle polecenia Rokossowskiego, który zamierzał wesprzeć oddziały Północnej Grupy Wojsk oddziałami polskimi. Ostatecznie jednostki polskie przerwały marsz po kilkunastu kilometrach<ref>Mariusz Lesław Krogulski, ''Okupacja w imię sojuszu'', Warszawa 2000, s. 29.</ref>. W tej sytuacji niedawny więzień polityczny, a teraz dowódca wojsk obrony wewnętrznej gen. [[Wacław Komar]] oraz gen. [[Włodzimierz Muś]], dowódca Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, postawili jednostki KBW w stan pogotowia, zarządzili obsadzenie strategicznych obiektów i patrolowanie ulic. W zakładach pracy zaczęły powstawać grupy samoobrony a KBW wydała im broń, by bronili stolicy przed siłami skierowanymi na stolicę przez gen. [[Zygmunt Huszcza|Zygmunta Huszczę]]{{r|Nehring}}.
Linia 23:
Był to czas, w którym Polacy liczyli na [[liberalizacja|liberalizację]] skostniałego systemu, zwiększenie wolności obyczajowej, a przede wszystkim na zaniechanie terroru ze strony władz. Gomułka był w stanie zrealizować tylko ostatni z tych postulatów. Po październiku 1956, rozpoczęła się w Polsce [[destalinizacja]]. Odwilż trwała krótko. Pierwszym sygnałem zmiany kursu politycznego była likwidacja w roku 1957 tygodnika „[[Po prostu (czasopismo)|Po prostu]]”. W grudniu 1956, po kolejnych demonstracjach w Warszawie, Płocku, Olecku, Bydgoszczy i Szczecinie powołana została nowa formacja milicyjna do zwalczania zamieszek, czyli [[Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej|ZOMO]]<ref name="Eisler" />. Nastąpił okres narastającej stagnacji, trwający aż do przejęcia władzy przez [[Edward Gierek|Edwarda Gierka]] w grudniu 1970 r.
Najbardziej znanym przywódcą środowisk robotniczych podczas Polskiego Października 1956 był [[Lechosław Goździk]] występujący na wiecach w [[Fabryka Samochodów Osobowych|fabryce samochodów na Żeraniu]], a następnie we wszystkich wiecach na Politechnice Warszawskiej<ref>{{Cytuj |tytuł = Rocznica urodzin Lechosława Goździka |data dostępu = 2020-06-16 |opublikowany = dzieje.pl |url = https://dzieje.pl/aktualnosci/rocznica-urodzin-lechoslawa-gozdzika |język = pl}}</ref>.
== Postawa środowisk katolickich ==
| |||