Sztucer: Różnice pomiędzy wersjami

'''Sztucer''' ([[językJęzyk niemiecki|niem.]] ''stutzen''; [[Język staropolski|staropol.]] ''sztuciec''{{r|Kwas}}) –

współcześnie: określenie [[karabin]]ów i [[Karabinek (broń)|karabinków]] [[brońBroń myśliwska|myśliwskich]] z [[Lufa gwintowana|gwintowanymi lufami]], używanych do [[Polowanie|polowania]] na grubą [[Zwierzęta łowne|zwierzynę]]. Dawniej: wojskowa [[broń strzelecka]] powstała poprzez skrócenie karabinu i wyposażenie go w gwintowaną lufę, używana głównie przez oddziały [[Jegrzy|jegrów]].

Sztucery wyodrębniły się w XVIII w. jako uzbrojenie lekkiej piechoty specjalizującej się w prowadzeniu celnego ognia z dużych odległości ([[Strzelec wyborowy|strzelcy wyborowi]] – [[jegrzy]], w Polsce tzw. [[Strzelcy celni|strzelcy celni]]), w odróżnieniu od [[Piechota liniowa|piechoty liniowej]] prowadzącej zmasowany ogień salwowy na krótszych dystansach. Standardowo piechotę liniową wyposażano w długie [[Broń gładkolufowa|gładkolufowe]] karabiny, zapewniające dużą (jak na tamte czasy) [[szybkostrzelność]], jednak niską celność i [[Donośność broni|donośność]]. Ze względu na specyfikę walki jegrzy potrzebowali natomiast broni znacznie celniejszej i o większym zasięgu. Rozwiązaniem okazały się karabiny wyposażone w lufy gwintowane (skrajnie zwiększające osiągi względem broni gładkolufowej). Jednak z powodu kłopotliwego ładowania (do gwintowanej lufy, pocisk należało wbijać za pomocą młotka i [[Stempel (broń)|stempla]]), broń skrócono, tak aby ułatwić strzelcowi tą czynność. Efektem tej koncepcji było powstanie sztucerów a więc gwintowanych i skróconych karabinów.

Wraz z wynalezieniem [[Pocisk typu Minié|pocisków kompresyjnych]] w II poł. XIX w. ładowanie [[Broń odprzodowa|odprzodowej broni]] gwintowanej uległo znacznemu usprawnieniu, co umożliwiło masowe wyposażenie w karabiny gwintowane żołnierzy wszystkich formacji. Od tego momentu różnica pomiędzy sztucerami a karabinami piechoty zaczęła się stopniowo zacierać, a określenie sztucer nabrało bardziej cech formalnych niż praktycznych. Sztucerami zaczęto więc określać albo karabiny skrócone (mające zapewniać większą poręczność np. przy wykonywaniu [[Rozpoznanie (wojsko)|zadań zwiadowczych]]), bądź posiadające cechy [[karabinKarabin wyborowy|karabinów wyborowych]]. Wraz z postępem technologicznym, uzbrojenie żołnierzy zaczęło ulegać coraz większemu ujednoliceniu, co wiązało się pod koniec XIX w. ze stopniowym zanikiem stosowania nazwy „sztucer” w ujęciu wojskowym.