Plebejusze: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
EmptyBot (dyskusja | edycje)
m dr .tech.
int., poprawa linków, ilustracje, szablony, drobne redakcyjne
Linia 1:
[[Plik:Secessio plebis.JPG|thumb|Pierwsza secesja plebejuszy]]
'''Plebejusze''' ({{w języku|la|plebes}} - lud) – w [[starożytny Rzym|starożytnym Rzymie]] warstwa społeczna, prawdopodobnie wywodząca się od ludów pobliskich, podbitych terenów lub osiedlających się w Rzymie.
[[Plik:Gaius Gracchus Tribune of the People.jpg|thumb|Trybun ludowy [[Gajusz Grakchus]] przewodniczy zgromadzeniu plebejuszy]]
[[Plik:Twelve Tables Engraving.jpg|thumb|[[Lex duodecim tabularum|Prawo dwunastu tablic]]]]
'''Plebejusze''' ({{w języku|la|plebes}} - lud) – w [[starożytnyStarożytny Rzym|starożytnym Rzymie]] warstwa społeczna, prawdopodobnie wywodząca się od ludów pobliskich, podbitych terenów lub osiedlających się w Rzymie.
 
Plebejusze byli wolni, lecz (do pewnego momentu) nie mieli praw obywatelskich. Zaliczano do nich obywateli nie wywodzących się z rodzin patrycjuszowskich, jak i miejską biedotę. Nie mogli obejmować urzędów państwowych a także zawierać małżeństw z synami lub córkami [[patrycjuszePatrycjusze|patrycjuszy]]. Trudnili się [[rzemiosłoRzemiosło|rzemiosłem]] i kupiectwem[[kupiec]]twem. Pełnili również służbę w wojsku, a za swoje pieniądze musieli kupić uzbrojenie (choć po reformie ze schyłku II w.wieku p.n.e. to zapewniało im państwo). Plebejusze mogli jedynie brać udział w zgromadzeniu ludowym. Ponieważ w tym czasie często panowały nieurodzaje, więc plebejusze popadali w długi, co kończyło się dla nich ciężkim losem [[Niewolnictwo|niewolnika]].
 
Znany z tradycji pierwszy konsul rzymski, [[Lucjusz Juniusz Brutus]], był plebejuszem.
 
== Historia ==
Grupa społeczna plebejuszy zaczęła się wyodrębniać najprawdopodobniej pod koniec okresu [[Rzym królewski|królewskiego Rzymu]], według niektórych historyków podział nastąpił z początkiem [[Republika rzymska|republiki]]<ref name = HSR>{{cytujCytuj książkę | nazwisko = Jaczynowska | imię = Maria | autor link = Maria Jaczynowska | tytuł = Historia starożytnego Rzymu | wydanie = 5 | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | rok = 1983 | strony = 43| | rozdział = Część I, 2. Początki miasta - państwa Rzymu. Ustrój Rzymu królewskiego. | isbn = 83-01-00268-9 | cytat = ''Według poglądu H. Lasta, wysuniętego w 1945, rozróżnienie to nastąpiło dopiero pod koniec monarchii. Teza Lasta została ostatnio przyjęta przez szereg uczonych z niewielkimi modyfikacjami. Tak więc A. Momigliano wykazał, że pewne funkcje, zastrzeżone w republice dla patrycjuszy, musiały powstać już w Rzymie królewskim. Wydaje się, że zaczątki wyodrębniania się genetes patrycjuszowskich przypadają na końcowy okres władzy królów''}}</ref>. W 494 p.n.e. doszło do pierwszej [[secesjaSecesja (politologia)|secesji]] plebejuszy<ref name="kopalinski">{{Cytuj stronę | autor = [[Władysław Kopaliński]] | url = http://www.slownik-online.pl/kopalinski/2E48A299DC6EB482C125658B0074E140.php | archiwum = http://web.archive.org/web/20130702224200/http://slownik-online.pl/kopalinski/2E48A299DC6EB482C125658B0074E140.php | tytuł = secesja | praca = Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych | opublikowany = slownik-online.pl | zarchiwizowano = 2013-07-02}}</ref> , po której powołany został urząd [[Trybun ludowy|trybuna ludowego]]. W latach 485 - 470485–470 p.n.e. najwyższy urząd konsula (zwany wówczas ''[[Pretor|praetor maximus]]'') stał się niedostępny dla plebejuszy. Od 450 p.n.e. związki małżeńskie pomiędzy patrycjuszami a plebejuszami były zakazane<ref name = HSR43_49>{{cytujCytuj książkę | nazwisko = Jaczynowska | imię = Maria | autor link = Maria Jaczynowska | tytuł = Historia starożytnego Rzymu | wydanie = 5 | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | rok = 1983 | strony = 43 -49 49| rozdział = Część I, 2. Początki miasta - państwa Rzymu. Ustrój Rzymu królewskiego. | isbn = 83-01-00268-9 | cytat = }}</ref>. Plebejusze domagali się sprawiedliwego podziału ziemi. Z tej przyczyny między plebejuszami a [[patrycjusze|patrycjuszami]] od VI do III w.wieku p.n.e. trwały walki o dostęp do ziemi.
 
Przyczyną IIdrugiej secesji plebejuszy w 449 p.n.e. był brak postępów w spisywaniu praw zwyczajowych przez powołaną do tego komisję złożoną z samych patrycjuszy. W wyniku protestu i dołączenia przedstawicieli plebejuszy prace komisji zakończyły się [[Lex duodecim tabularum|prawem dwunastu tablic]] (''Lex duodecim tabularum''). 289W r.289 p.n.e. -nastąpiła ostatnia secesja<ref name = "kopalinski"/>. Jednym z broniących praw plebejuszy oraz warstw niższych, był [[trybun ludowy]] [[Tyberiusz Grakchus]]. Domagał się on sprawiedliwego podziału ziemi należącej do patrycjuszy między najbiedniejszych plebejuszy. Przed ukończeniem swego planu został on zamordowany przez skrytobójców na polecenie patrycjuszy, a jego ciało wrzucono do [[Tyber|Tybru]].
 
== Zobacz też ==
* [[Plebs (średniowiecze i nowożytność)|plebs]]
* [[ekwici]]
* [[patrycjusze]]
* [[nobilowie]]
* [[proletariusze]]
Linia 19 ⟶ 21:
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
{{Kontrola autorytatywna}}