Gerward (biskup włocławski): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
źródła/przypisy |
||
Linia 46:
Pochodził z możnego i licznie rozgałęzionego w [[Wielkopolska|Wielkopolsce]] i na [[Kujawy|Kujawach]] rodu [[Leszczyce|Leszczyców]], z jego gałęzi wywodzącej się z Ostrowa, posiadającej znaczne majętności pomiędzy [[Inowrocław]]iem a [[Bydgoszcz]]ą. Miał dwóch braci: Stanisława, [[prepozyt]]a kujawskiego i Przezdrzewa, [[kasztelan]]a [[Kruszwica|kruszwickiego]] oraz siostrę. O młodości i początkach kariery Gerwarda nie ma informacji. Pierwsza pochodzi dopiero z 1293 r. kiedy to był już [[kanonik]]iem kruszwickim. Później został prepozytem kapituły kujawskiej we [[Włocławek|Włocławku]]. W grudniu 1300 r. został wybrany przez kapitułę włocławską biskupem. [[Wacław II]] będący królem [[Czechy|Czech]] i [[Polska|Polski]] wyraził na nominata zgodę i [[Biskupi gnieźnieńscy|arcybiskup gnieźnieński]] [[Jakub Świnka]] dokonał jego konsekracji.
Gerward okazał się dobrym administratorem, dbałym o interesy [[diecezja|diecezji]]. Z licznych dokumentów zakupu i zamiany [[Majątek ziemski|dóbr ziemskich]] wynika, że biskup prowadził szeroką działalność gospodarczą i powiększył znacznie [[Dobra martwej ręki|dobra biskupstwa]]. Zakładał nowe wsie na [[Prawo magdeburskie|prawie niemieckim]]. Lokował miasto [[Wolbórz]] w ziemi [[sieradz]]kiej<ref name="PSB">{{Cytuj książkę | nazwisko = Krystyna | imię = Stachowska | tytuł = Gerward W: Polski Słownik Biograficzny Tom VII | wydawca = PAN | miejsce = Kraków | data = 1948-1958 | strony = 408}}</ref>, które stało się faktyczną drugą siedzibą biskupstwa. Budował zamki obronne, m.in. w [[Raciąż]]u. Udzielał pożyczek pod zastaw majątków klasztorom, rycerzom, książętom, również Władysławowi Łokietkowi. W ten sposób biskupstwo nabywało nieraz nowe majętności, jeżeli pożyczki nie były spłacane. Dbałość o rozwój gospodarczy diecezji prowadziła nieraz do sporów. [[Piotr Święca|Piotrowi Święcy]], namiestnikowi [[Pomorze Gdańskie|Pomorza]] z ramienia Wacława II, zarzucił biskup przejęcie w czasie sprawowania urzędu dochodów biskupstwa. Powołany sąd polubowny nakazał zwrócić oskarżonemu 2 000 [[Grzywna (jednostka miar)|grzywien]] [[toruń]]skich. [[Władcy Kujaw|Książąt kujawskich]]: [[Przemysł inowrocławski|Przemysława]] i [[Kazimierz III gniewkowski|Kazimierza]] oskarżył Gerward o grabienie dóbr biskupstwa. Książęta uwięzili biskupa, a ten nie zawahał się przed rzuceniem na nich [[ekskomunika|ekskomuniki]]. Ostatecznie w 1311 r. doszło do ugody. Z [[biskupi płoccy|biskupem płockim]] Florianem, również Leszczycem ale z innej gałęzi rodu pochodzącej z Kościelca koło [[Pakość|Pakości]], toczył [[Biskupi włocławscy|biskup włocławski]] długotrwały spór o granicę diecezji. Ustalono ją ostatecznie w 1321 r. Nie oznacza to, że Gerward nie dbał o krewnych. Utrzymywał silne więzy z rodzinami Leszczyców należących do jego gałęzi rodu. Energicznie popierał ich przedstawicieli w staraniach o godności kościelne.
Administrowanie diecezją było jednak tylko jedną z dziedzin działalności aktywnego biskupa. Bardzo duże zasługi położył on na polu zjednoczenia Polski pod berłem Władysława Łokietka. Po śmierci Wacława II w 1305 r. związał się z Łokietkiem, cały czas go wspomagając. W 1306 r. brał udział w rokowaniach rozejmowych z Czechami w [[Brześć Kujawski|Brześciu Kujawskim]]. Uczestniczył w opanowaniu przez księcia Władysława Pomorza, będącego częścią diecezji włocławskiej i był świadkiem [[Homagium|hołdu]] rycerstwa pomorskiego. Po podboju Pomorza przez [[zakon krzyżacki|Krzyżaków]], dążenia Łokietka do odzyskania tej ziemi silnie wiązały się z interesem diecezji włocławskiej, a jednocześnie działania Gerwarda, wykonującego bezwzględnie wbrew zakonowi, uprawnienia biskupa na tym terenie, przyczyniały się do utrzymania więzi utraconej prowincji z Polską. Ściąganie [[dziesięcina|dziesięciny]] z Pomorza, wykonywanie tam jurysdykcji kościelnej, wywoływało protesty Krzyżaków i ich akcję dyplomatyczną w kurii [[papież|papieskiej]] przeciw Gerwardowi. Ten okazał się jednak zręcznym [[dyplomacja|dyplomatą]].
Linia 57:
Biskup Gerward był jedną z wybitniejszych postaci Polski swojego czasu. Już współcześni docenili jego zasługi dla odbudowy Królestwa Polskiego. Odnotowując śmierć biskupa kronikarz zapisał, iż zmarł ''fautor et promotor corone Polonice gentis''. Dzięki Gerwardowi ranga biskupstwa włocławskiego wzrosła w hierarchii kościelnej. Stało się ono po [[Archidiecezja krakowska|biskupstwie krakowskim]] drugim co do starszeństwa biskupstwem [[metropolia gnieźnieńska|metropolii gnieźnieńskiej]] i rangę tę zachowało do [[rozbiory Polski|rozbiorów]] Polski. (patrz [[urzędy senatorskie]]).
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* Piotr Pawłowski. ''Katalogi biskupów włocławskich''. Studia Włocławskie. 2006, 9, s. 342-360.
* Krystyna Stachowska. ''Gerward''. W: Polski Słownik Biograficzny Tom VII. Kraków: PAN, 1948-1958, s. 408-409.
== Zobacz też ==
| |||