769
edycji
merytoryczne
(drobne merytoryczne, drobne techniczne, jęz., int., ort., lit.) |
(merytoryczne) |
||
|
Kardynałów mianuje [[papież]], wybierając ich spośród mężczyzn, którzy mają przynajmniej święcenia [[prezbiter]]atu. Papież dokonuje promocji mianowanych kardynałów na [[konsystorz]]u.
Kardynałowie są mianowani przez papieża według jego własnego uznania,
W przeszłości kardynałami
Polscy biskupi otrzymali w połowie XV wieku zakaz starania się o godność kardynalską bez wyraźniej zgodny senatu oraz króla, ponieważ posiadanie kapelusza kardynalskiego przez któregoś z polskich biskupów było przyczyną bardzo ostrych sporów o [[Precedencja|precedencję]] z [[Prymas Polski|prymasami Polski]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor = [[Jerzy Kazimierz Pietrzak]] |tytuł = Przywileje i godności Prymasów Polski |data = 2011 |praca = Studia Prymasowskie 5}}</ref>. Dodatkowo dawniej godność ta była uważana za obcą i niebezpieczną<ref name=":0" />.
* kardynałowie [[biskup]]i – którym przydzielono (obecnie tytularnie, bez sankcji kanonicznej od lat 60. XX w.) [[diecezja|diecezję]] podrzymską – suburbikalną. Diecezje suburbikalne to: [[Biskup Ostii|Ostia]], [[Biskup Sabiny|Sabina-Poggio Mirteto]], [[Biskup Porto-Santa Rufina|Porto-Santa Rufina]], [[Biskup Velletri-Segni|Velletri-Segni]], [[Biskup Frascati|Frascati]], [[Biskup Albano|Albano]] i [[Biskup Palestriny|Palestrina]]. W czasach starożytnych diecezje te okalały diecezję rzymską. [[Dziekan Kolegium Kardynalskiego]] jest zawsze biskupem tytularnym Ostii, a przy tym zachowuje poprzedni tytuł diecezji podmiejskiej. Od 2018 roku do grona kardynałów biskupów należą także kardynałowie bez przydzielonej diecezji suburbikalnej ani patriarchatu wschodniego (duchowni zachowują wtedy tytuł swojego kościoła prezbiterialnego). Kardynałowie biskupi diecezji podmiejskich i kościołów tytularnych rzymskich mają pierwszeństwo przed kardynałami – patriarchami Kościołów Wschodnich, którzy także należą do tego stopnia. Kardynał, który jest [[patriarcha|patriarchą]] wschodnim, otrzymuje automatycznie godność kardynała-biskupa, przy czym zachowuje jako tytuł swój kościół patriarchalny. Z grona kardynałów biskupów są wybierani Dziekan i Subdziekan Kolegium Kardynalskiego. We włoskich źródłach występuje określenie ''cardinale protovescovo'' (kardynał protobiskup), które oznacza kardynała-biskupa o najdłuższym stażu w kolegium kardynalskim.
* kardynałowie [[prezbiter]]zy – mają przydzielony kościół tytularny w Rzymie. Godność tę otrzymują najczęściej kardynałowie, którzy są ordynariuszami jakiejś diecezji na świecie. Najstarszy stażem kardynał, który przewodniczy grupie, to [[protoprezbiter|kardynał protoprezbiter]],
* kardynałowie [[diakon]]i – mają przydzielony kościół stanowiący diakonię. Najstarszy stażem kardynał, który przewodniczy grupie, to
== Kardynałowie ''in pectore'' ==
== Pretendenci ==
Większość kardynałów stoi na czele ważnych [[archidiecezja|archidiecezji]].
Nie wszyscy ordynariusze ''posto cardinalizio'' zostają kardynałami, a jeśli już dany arcybiskup zostanie kreowany kardynałem, to nie musi to nastąpić od razu po nominacji na daną diecezję. Przykładowo po śmierci kard. [[Adolf Bertram|Adolfa Bertrama]] w 1945 roku [[Bolesław Kominek]] otrzymał nominację kardynalską dopiero w roku 1973, choć w tym przypadku na opóźnienie nominacji wpływało nieuregulowanie do 1972 roku statusu diecezji wrocławskiej i jej rządcy.
Kardynałami mianowani są również wysocy urzędnicy [[Kuria Rzymska|Kurii rzymskiej]] ('''kardynałowie kurialni'''), którzy nie posiadają własnych diecezji i zobowiązani są rezydować w Rzymie. Kardynałowie, którzy kierują diecezjami, powinni przybyć na każde wezwanie [[Papież|biskupa Rzymu]]. Ponadto papieże honorują tą godnością wybitnych [[teologia|teologów]] katolickich oraz – zwyczajowo – byłych rektorów uniwersytetów Gregorianum i Lateranum. Kardynałowie, którzy ukończyli 75. rok życia i stoją na czele [[dykasteria|dykasterii]] Kurii Rzymskiej lub [[Watykan|Państwa Watykańskiego]], proszeni są o złożenie rezygnacji. Są jednak członkami dykasterii na ogół co najmniej do ukończenia 80. roku życia.▼
Kardynałami mianowani są również wysocy urzędnicy [[Kuria Rzymska|Kurii rzymskiej]] ('''kardynałowie kurialni'''), którzy nie posiadają własnych diecezji i zobowiązani są rezydować w Rzymie. Kardynałowie, którzy kierują diecezjami, powinni przybyć na każde wezwanie [[Papież|biskupa Rzymu]].
▲
== Wybór papieża ==
Od 1059 kardynałowie, zebrani na [[Kolegium Kardynałów]], dokonują wyboru nowego papieża podczas [[konklawe]]. Czynne prawo wyborcze w konklawe przysługuje kardynałom, którzy w dniu zaistnienia wakatu Stolicy Apostolskiej nie ukończyli 80 lat (od czasu wejścia w życie 1 stycznia 1971 roku ''motu proprio'' [[Paweł VI|Pawła VI]]
== Kardynał legat ==
Na początku ery nowożytnej tytuł kardynała nosili niektórzy szefowie rządów, najbardziej znanym z nich jest [[Jules Mazarin]] – pierwszy minister Francji. Te osoby nie pełniły funkcji kościelnych, ale były opłacane z kasy Kościoła zamiast [[król]]ewskiej. Rzym zgadzał się na taki stan rzeczy w zamian za ochronę swojego stanu posiadania. W przeszłości także niektórzy kardynałowie nie posiadali święceń kapłańskich. Wynikało to z faktu, że najniższy stopień kardynalski, kardynałowie diakoni, wywodził się od najważniejszych [[diakon]]ów Rzymu, posiadających tylko niższe święcenia, podobnie jak kardynałowie prezbiterzy od najważniejszych prezbiterów (kapłanów) Rzymu, a kardynałowie biskupi od biskupów diecezji podmiejskich Rzymu. (Zob. [[Stopnie kardynalskie|rangi kardynalskie]])
== Uprawnienia kardynałów ==
* wybierają papieża w czasie [[konklawe]] (jeśli mają mniej niż 80 lat)<ref>Kardynałowie-najbliżsi współpracownicy papieża https://ekai.pl/kardynalowie-najblizsi-wspolpracownicy-papieza-2/.</ref>
* spowiadają na całym świecie bez zgody ordynariusza miejscowego
* używają [[pastorał]]u (o ile są biskupami) w czasie mszy św. bez zgody ordynariusza miejscowego
* używają [[Mitra (nakrycie głowy)|mitry]] w czasie czynności liturgicznych (nawet gdy nie są biskupami)
*
* idą w procesji, w której niesie się [[Eucharystia (sakrament)|Sanctissimum]] zawsze za baldachimem, chyba że przewodniczy jej papież
* otrzymują obywatelstwo [[Watykan|Państwa Watykańskiego]] na czas pobytu w [[Rzym]]ie
▲* wybierają papieża w czasie [[konklawe]] (jeśli mają mniej niż 80 lat)<ref>Kardynałowie-najbliżsi współpracownicy papieża https://ekai.pl/kardynalowie-najblizsi-wspolpracownicy-papieza-2/.</ref>.
== Polscy kardynałowie (wg daty nominacji) ==
| |||