Republika Świętnieńska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
|||
Linia 12:
|minister wojny || [[leśniczy]] Teske
|}
|}'''Republika Świętnieńska''', '''Wolne Państwo Świętno''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Freistaat Schwenten'') – proklamowane w styczniu [[1919]] we wsi [[Świętno (województwo wielkopolskie)|Schwenten (obecne Świętno)]] w pobliżu [[Wolsztyn]]a państwo, o formalnie i międzynarodowo uznanej niepodległości<ref>zob. [http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/publication?id=6098 ''„Republika Świętnieńska”'' w: „Nadodrze”, wydanie specjalne, luty 1958] w Zielonogórskiej Bibliotece Cyfrowej</ref><ref name=":0">{{Cytuj |autor = Tomasz Grzywaczewski |tytuł = Wymazana granica, Śladami II Rzeczpospolitej |data = 2020 |wydawca = Czarne}}</ref>; państwo to zostało uznane przez [[Naczelna Rada Ludowa|Naczelną Radę Ludową w Poznaniu]], reprezentującą Polaków w zaborze pruskim oraz Komisję Aliancką<ref name=":0" />. Przetrwało siedem miesięcy.
Od [[6 stycznia]] [[1919]] do [[10 sierpnia]] 1919 Świętno było państwem z około tysiącem mieszkańców. Powstało z inicjatywy miejscowego duchownego ewangelickiego Hegemanna, który [[1 grudnia]] [[1918]] zwołał zebranie mieszkańców wsi (ludność tej wsi była w owym czasie mieszana, częściowo [[Polacy|polska]], w większości [[Niemcy|niemiecka]]), które wyłoniło miejscową radę zarządzającą. Docierały tam bowiem odgłosy niepokojów zarówno z odległej [[Rosja|Rosji]] (po [[rewolucja październikowa|rewolucji październikowej 1917]]), z terenu rdzennych Niemiec ([[rewolucja listopadowa]] 1918), jak i z [[Wielkopolska|Wielkopolski]] (które doprowadziły pod koniec grudnia do wybuchu [[powstanie wielkopolskie|powstania wielkopolskiego]]). Hegemann chciał zapobiec zarówno wchłonięciu Świętna przez powstającą Polskę, jak i oddania wsi zrewoltowanym grupom robotników i demobilizowanych po właśnie zakończonej [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] weteranom wojennym, tworzącym rady robotnicze i żołnierskie; w swoich pamiętnikach napisał: „musieliśmy się pospieszyć z wybraniem rad, bo zbolszewizowane elementy dążyły do przewrotu”. Kiedy na początku stycznia 1919 powstańcy wielkopolscy zajęli okolice [[Wolsztyn]]a, Hegemann udał się do [[Głogów|Głogowa]], aby stamtąd otrzymać posiłki wojskowe mogące stawić opór powstańcom. Dowódca twierdzy i garnizonu głogowskiego oświadczył mu jednak: „Nie mam ani jednego żołnierza, ani żadnej władzy. O wszystkim decyduje rada robotnicza i żołnierska”. Skierował Hegemanna do głogowskiej rady miejskiej, ale tam także nie uzyskał on żadnego wsparcia, usłyszał jedynie pouczenie o prawie do samostanowienia i o tym, że – po zakończonej wojnie – mieszkańcy powinni żyć bez nadzoru wojskowych.
W tej sytuacji Hegemann powrócił do Świętna i – posługując się modną wówczas, zaczerpniętą od [[Włodzimierz Lenin|Lenina]] retoryką „o prawie do stanowienia narodów o swoim losie” – doprowadził do proklamowania przez lokalną radę Republiki Świętnieńskiej. Było to prawdopodobnie najmniejsze międzynarodowo uznane<ref>przez Polskę (jako pierwszą), także przez Niemcy i przez Komisję Aliancką</ref> państwo świata. Miało swój własny „parlament” i „siły zbrojne” (120 zdolnych do walki ludzi dobrze wyposażonych w broń pozostałą po wojnie światowej); przez 218 dni „niepodległości” ''Freistaat Schwenten'' uprawiało ożywiony „handel międzynarodowy” zarówno z Polską, jak z Niemcami, przy czym [[wiza|wizy]] wjazdowe wydawało miejscowe biuro [[parafia]]lne. Zniesiono tam obowiązkowe dostawy i inne świadczenia wojenne. Na terenie Republiki funkcjonował dworzec kolejowy; rozpoczęto też wydawanie znaczków pocztowych<ref name=":0" />.
Formalnie Republika pozostawała państwem neutralnym, choć przeważały w niej wpływy sąsiada z zachodu. Zarówno Niemcy, jak i Polacy zainteresowani byli inkorporacją jej w swoje granice, w tym działający w pobliskim rejonie dowódca wielkopolskich powstańczych oddziałów obrzańskich, Nawrocki. 10 sierpnia, z obawy przed wkroczeniem do wsi powstańców, miejscowy „parlament” zdecydował o zakończeniu samodzielnego bytu Republiki Świętnieńskiej i włączeniu jej w granice państwa niemieckiego. Natychmiast po tej decyzji Niemcy ustanowili w Świętnie posterunki ''[[Grenzschutz Ost|Grenzschutzu]]''. == Przypisy ==
| |||