Emirat Kordoby: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Bunt: lit., int.
Linia 175:
Przyczyny buntu jak i sama postać Umara ibn Hafsuna są bardzo niejasne i na domiar złego są często mitologizowane. Rebelię opisywano, zależnie od poglądów, na wiele różnych sposobów, na przykład: próbę realizacji wybujałych ambicji lokalnego watażki, zryw muwalladów przeciwko Arabom czy też przejaw walki chrześcijan przeciwko muzułmańskim panom<ref>Acien Almansa Manuel, ''Entre el feudalismo y el Islam: 'Umar Ibn Hafsun' en los historiadores, en las fuentes y en la historia'', Universidad de Jaén, 1994</ref>. Historia Umara ibn Hafsuna i jego rodziny nie różni się znacząco od losów innych rebeliantów i ich środowisk, choć trzeba przyznać, że pewne różnice jednak występują. Zastanawiający jest przede wszystkim fakt, iż często otrzymywał on pomoc od wspólnot chrześcijańskich z Malagi, [[Jaén (Hiszpania)|Jaén]] oraz [[Grenada (miasto w Hiszpanii)|Grenady]], jak i z regionów, w których miasta te się znajdowały. Źródła twierdzą nawet, że Umar ibn Hafsun przeszedł w 899 roku na chrześcijaństwo, po czym, w 910 roku, został [[Szyizm|szyitą]]. Informacje te są jednak traktowane z dużą ostrożnością<ref name=king/> z uwagi na fakt, iż w myśl ideologii propagowanej przez Umajjadów, bunt przeciwko emirowi był równoznaczny z aktem [[Apostazja|apostazji]].
 
Jest pewne, że Umar ibn Hafsun rozpoczął swoją karierę buntownika od walki przeciwko gubernatorowi Malagi, którego pokonał, potem jednak ukorzył się przed emirem i w 883 roku był przetrzymywany w Kordobie. Rok później zbiegł ze stolicy do Bobastro, gdzie zawarł sojusz z Banu Rifa, lokalnym plemieniem Berberów, rezydujących w twierdzy zwanej Alhama. Potem, bardzo szybko, zajął wiele pomniejszych ufortyfikowanych osad w regionie. Wieści o jego poczynaniach doszły do emira, który w 888 roku osobiście stanął na czele ekspedycji mającej rozbić buntowników. Wyprawa zakończyła się jednak porażką, gdyż w czasie oblężenia Bobastro Al-Muznir zmarł. Władzę po nim objął Abd Allah, który zawarł z Umarem ibn Hafsunem pokój i mianował go gubernatorem regionu. Jako gubernator Umar zaczął rozszerzać swoją kontrolę na ziemie położone na wschód i na zachód od Malagi, sprzymierzając się po drodze z miejscowymi klanami Berberów. W 889 roku zajął Osunę, Estepę i Eciję, zagroził także Algeciras. Abd Allah zrozumiał swój błąd i od 889 roku wyprawiał się przeciwko Umarowi ibn Hafsunowi, ale kampanie ta nie przyniosły spodziewanych rezultatów. Tymczasem pod kontrolę Umara dostała się Grenada i Jaén. To pierwsze miasto Umajjadowie szybko odzyskali, ale Jaén pozostało pod jego władzą. Dążenie do niezależności było bardzo mocne, a stronnictwa, które je popierały, musiały być poważne, skoro Umarowi ibn Hafsunowi udało się w 891 roku nawiązać kontakty dyplomatyczne z Aghlabidami rządzącymi Ifrikiją w celu obalenia Umajjadów. W 910 roku w tym samym celu nawiązano rozmowy z Fatymidami, dwór w Kordobie podejrzewał nawet, że Umar ibn Hafsun został szyitą, aby zapewnić sobie poparcie nowej potęgi w świecie islamu. Jest to raczej mało prawdopodobne, ale wiemy, iż do 914 roku otrzymywał posiłki i zaopatrzenie z Afryki, przesyłane drogą morską przez Cieśninę Gibraltarską. Umar próbował również współpracować z innymi lokalnymi liderami, zawarł na przykład sojusz z Ibrahimem ibn Hadżdżadżem, który rządził Sewillą. Jego działania przynosiły efekty, skoro do 915 roku kontrolował 162 fortecfortece<ref name=abd/>.
 
Z drugiej jednak strony bunt Umara ibn Hafsuna nigdy tak naprawdę nie zagroził władzy Umajjadów nad Al-Andalus<ref name=king/>. Rebelianci nie dysponowali siłami zdolnymi do wyparcia dynastii z Kordoby, nie potrafili również opanować większej liczby dużych miast. Grenadę, którą udało im się podbić, szybko stracili. Skuteczne działania zbrojne byli w stanie prowadzić w zasadzie tylko w górskich regionach na południu, rzadko udawało im się pokonać wojska rządowe w otwartym polu. Nie potrafili również zachęcić do sojuszu wielu przedstawicieli lokalnych elit. Cieszyli się wprawdzie poparciem wsi i małych miasteczek na ziemiach, na których panowali, ale nie byli w stanie nimi skutecznie zarządzać. Ich zwierzchność ograniczała się często do pobierania opłat w zamian za ochronę przed rabusiami czy mieszkańcami konkurencyjnych osad. Wydaje się niemal pewne, że Umar ibn Hafsun nie był w stanie stworzyć niezależnego organizmu państwowego z terenów, które sobie podporządkował<ref name=king/>. Jego działalność polegała raczej na zdominowaniu kilku południowych ''kuras'', które w zamian za pomoc i ochronę płaciły mu [[Danina|trybut]]. Można ją porównać z działalnością niezależnych osad [[Moryskowie|Morysków]], którzy w [[XVI wiek]]u, na tym samym terenie, przez długi czas skutecznie opierali się presji rządu hiszpańskiego<ref>Mármol Carvajal Luis del, ''Historia del rebelión y castigo de los moriscos del reino de Granada'', Malaga, 1600</ref><ref>Carr Matthew, ''Blood and Faith: the Purging of Muslim Spain'', New York, 2009</ref>.
 
W 912 roku władzę w Kordobie objął [[Abd ar-Rahman III]], który dwa lata później rozpoczął energiczną kampanię przeciwko Umarowi ibn Hafsunowi. Doszło do serii najazdów na twierdze zajęte przez buntowników. Nie wszystkie ataki zakończyły się sukcesem, zwłaszcza że ich obrońcy czasami woleli zniszczyć fortyfikacje, niż oddać je w ręce wojsk emira. Niektóre ekspedycjęekspedycje kończyły się całkowitymi klęskami i utratą wielu oddziałów. Wiele osad zostało jednak zdobytych w wyniku walk, znaczna część kapitulowała bez stawiania oporu. Abd ar-Rahmanowi udało się także zniszczyć flotę buntowników w Algeciras i za pomocą swoich własnych okrętów przejąć kontrolę nad akwenami między Hiszpanią a Afryką Północną. Nowy emir przywrócił również kontrolę nad częścią doliny Gwadalkiwiru, opanowaną dotychczas przez rebeliantów. Wobec miażdżącej przewagi Kordoby Umar ibn Hafsun zdecydował się na negocjacje i w 915 roku uznał zwierzchność Abd ar-Rahmana<ref name=abd/>, godząc się na areszt w stolicy. Nie oznaczało to jednak przywrócenia kontroli Umajjadów nad południem, gdyż znaczna część ziem zajętych przez Umara pozostała w rękach jego synów, którzy nie zawsze byli gotowi uznać się za poddanych emira.
 
=== Hafsunidzi ===