Jednoróg (działo): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne
lit., int., poprawa linków, kat., ujednoznacznienie, szablony
Linia 1:
{{inneInne znaczenia|broni artyleryjskiej|[[CechJednoróg|inne Artystówznaczenia Plastykówsłowa Jednoróg„Jednoróg”]]}}
[[Plik:152-мм полевой единорог образца 1838.jpg|thumb|Jednoróg kal.kalibru 152 mm z 1838 r.]]
[[Plik:Fotothek df tg 0006841 Kriegskunde ^ Artillerie ^ Geschütz.jpg|thumb|Przekrój haubicy, widoczna mniejsza komora prochowa]]
[[Plik:Jednoróg 10-funtowy artylerii konnej z lawetą.jpg|thumb|Jednoróg 10-funtowy artylerii konnej z lawetą przed [[Mauzoleum bitwy pod Ostrołęką]]]]
{{Commonscat|Unicorns (howitzers)}}
{{inne znaczenia|broni artyleryjskiej|[[Cech Artystów Plastyków Jednoróg]]}}
'''Jednoróg''' to rodzaj ([[RosjaJęzyk rosyjski|rosyjskiegoros.]] Единорог) – rodzaj rosyjskiego [[działoDziało|działa]] z [[XVIII wiek]]u, odmiana [[haubicaHaubica|haubicy]] konstrukcji M.W. Daniłowa<ref name="angus"/> i S.A. Martinowa<ref name="jedno-1760" />, przyjętego na uzbrojenie decyzją generała artylerii [[Piotr Szuwałow|Piotra Szuwałowa]].
 
Wprowadzone do armii rosyjskiej w 1757 roku jednorogi miały kaliber od 90 do 250 milimetrów i długość lufy od 7,5 do 12,5 [[Kaliber broni|kalibra]]<ref name=men />. Wpierw wprowadzono wersję 8-funtową, następnie 10-, 20-, 40- i 80-funtowe<ref name="angus"/>.
 
Ówczesna artyleria dzieliła się na [[armataArmata|armaty]], strzelające głównie pociskami pełnymi, oraz haubice - o krótszej lufie, większym kącie podniesienia i zwężonej komorze prochowej, strzelające także [[Granat (broń)|granatami]]<ref name="kinard" />.
 
Jednorogi były typem pośrednim między armatą i haubicą (rodzajem wczesnej [[Haubicoarmata|haubicoarmaty]]), o mniej stromej [[Tor ruchu|trajektorii]] pocisku, co dawało większy zasięg<ref name="kinard" />. Od haubic jednorogi różniły się stożkową komorą prochową<ref name="angus"/>: średnica podstawy stożka równała się średnicy [[Kaliber broni|kalibru]] lufy, co ułatwiało ładowanie i umieszczenie pocisku dokładnie na osi lufy<ref name="jedno-1760" />.
 
Pozwoliło to na stosowanie [[kartaczKartacz (pocisk)|kartaczy]], kul pełnych, naboi scalonych, jak i granatów typowych dla haubic. Użyte po raz pierwszy przez [[Imperium Rosyjskie|Rosję]] w czasie [[wojnaWojna siedmioletnia|wojny siedmioletniej]], jednorogi stosowane były aż do połowy [[XIX wiekuwiek]]u. Wykorzystywane były także w artylerii [[Imperium Osmańskie|Turcji]], [[Królestwo Prus|Prus]] i [[Królestwo KongresowePolskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego]].
 
W okresie napoleońskim armia rosyjska używała jednorogów 2-, 10- i 18-funtowych. Cztery 10-funtowe jednorogi (oraz cztery lekkie i cztery średnie armaty 6-funtowe) wchodziły w skład [[kompaniaKompania|kompanii]] [[Artyleria lekka|artylerii lekkiej]], podczas gdy cztery lekkie i cztery ciężkie armaty 12-funtowe oraz cztery 18- i dwa 2-funtowe jednorogi składały się na kompanię [[Artyleria ciężka|artylerii ciężkiej]]. [[Artyleria konna]] posiadała 6 lekkich sześciofuntówek i 6 jednorógówjednorogów 10-funtowych na kompanię<ref name=kevin />.
 
Nazwa wywodzi się od uchwytów do przenoszenia lufy, czyli delfinów, wykonywanych w kształcie [[jednorożecJednorożec|jednorożców]]<ref name="kinard" />. Kształt ten zainspirowany był najprawdopodobniej herbem [[Jednorożec (heraldyka)|Jednorożec]] generała Szuwałowa.
 
== Zobacz też ==
Linia 22 ⟶ 23:
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="angus">{{cytujCytuj książkę | nazwisko = Konstam | imię = Angus | tytuł = Russian Army of the Seven Years War (2) | wydawca = Osprey Publishing | miejsce = Londyn | data = 1996 | seria = Men-at-Arms | strony = 41 | isbn = 978-1855325876}}</ref>
<ref name="jedno-1760">{{cytujCytuj stronę | url = http://kbgrabina.ru/76-mm-unicorn-1760 | tytuł = 76-мм единорог (1760) | data = 2010 | opublikowany = www.kbgrabina.ru | język = ru | data dostępu =2011 2020-0312-29}}</ref>
<ref name=kevin>{{cytujCytuj książkę | nazwisko = Kiley | imię = Kevin | tytuł = Artillery of the Napoleonic Wars | wydawca = Greenhill Books | miejsce = Londyn | data = 2006 | strony = 157 | isbn = 978-1853675836}}</ref>
<ref name="kinard">{{cytujCytuj książkę | nazwisko = Kinard | imię = Jeff | tytuł = An Illustrated History of Its Impact | wydawca = ABC-CLIO | miejsce = Oxford | data = 2007 | strony = 112 i 159 | isbn = 978-1851095568}}</ref>
<ref name=men>{{Cytuj książkę | tytuł = Mała Encyklopedia Wojskowa | rok = 1967 | miejsce = Warszawa | wydawca = Wydawnictwo MON | strony = 590}}</ref>
}}
 
[[Kategoria:Artyleria Imperium Rosyjskiego]]
[[Kategoria:Rosyjskie haubice holowane]]
[[Kategoria:Artyleria Imperium Rosyjskiego]]
[[Kategoria:Historyczna broń palna]]