Alfabet łaciński: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Anulowanie wersji 61605054 autorstwa 5.60.97.110 (dyskusja) trywialne Znacznik: Anulowanie edycji |
|||
Linia 80:
[[Alfabet#Porządek alfabetyczny|Kolejność liter]] w [[Alfabet#Alfabet narodowy|alfabetach]] opartych na piśmie łacińskim jest różna:
* W [[język azerski|języku azerskim]] jest 7 dodatkowych liter (4 samogłoski: '''[[I (mała litera)|ı]], [[ö]], [[ü]], [[ə]]''' i 3 spółgłoski: '''[[ç]], [[ş]], [[ğ]]'''). Alfabet jest taki sam jak w [[język turecki|języku tureckim]] z wyjątkiem trzech liter ('''[[q]], [[x]], [[ə]]'''). Litery te umieszczone są w alfabecie po literach im zbliżonych. I tak '''[[q]]''' jest po '''[[k]]''', '''[[x]]''' (wymawiane jak ''[[ch (dwuznak)|ch]]'') po '''[[h]]''', a '''[[ə]]''' po '''[[e]]'''.
* W [[język bretoński|języku bretońskim]] nie używa się osobnej litery '''[[c]]''', ale są używane dwuznaki '''[[ch (dwuznak)|ch]]''', '''[[c'h (dwuznak)|c’h]]''', które są umieszczane pomiędzy '''[[b]]''' a '''[[d]]''', np. ''buzhugenn, chug, c’hoar, daeraouenn'' (''dżdżownica, sok, siostra, łza'').
* W [[język czeski|języku czeskim]] litery '''[[á]]''', '''[[é]]''', '''[[ě]]''', '''[[í]]''', '''[[ó]]''', '''[[ú]]''', '''[[ů]]''', '''[[ý]]''', '''[[ď]]''', '''[[ť]]''', '''[[ň]]''' są traktowane jako warianty liter odpowiednio '''[[a]]''', '''[[e]]''', '''[[i]]''', '''[[o]]''', '''[[u]]''', '''[[y]]''', '''[[d]]''', '''[[t]]''', '''[[n]]'''. Dopiero gdy uporządkuje się dwa wyrazy różniące się jedynie wyżej wymienionymi literami, wtedy litery bez znaków diakrytycznych poprzedzają diakrytyzowane. Przykładowy porządek leksykograficzny: ''baa, baá, báa, bab, báb, bac, bác, bač, báč''. Pozostałe litery diakrytyzowane, a więc: '''[[č]]''', '''[[š]]''', '''[[ž]]''', a także [[dwuznak|digraf]] '''[[ch (dwuznak)|ch]]''' są traktowane jako osobne litery w następującej kolejności: '''[[c]]''', '''[[č]]''', ..., '''[[h]]''', '''ch''', '''[[i]]''', ..., '''[[s]]''', '''[[š]]''', ..., '''[[z]]''', '''[[ž]]'''.
Linia 104:
* W [[język słoweński|języku słoweńskim]] występują trzy dodatkowe litery: '''[[č]]''', '''[[š]]''' oraz '''[[ž]]'''. W porządku alfabetycznym umieszczane są, odpowiednio, po '''c''', '''s''' i '''z'''.
* [[Język szwedzki]] ma dodatkowe trzy litery umieszczane na końcu alfabetu: ..., '''[[x]]''', '''[[y]]''', '''[[z]]''', '''[[Å (litera)|å]]''', '''[[ä]]''', '''[[ö]]'''. Litera '''[[w]]''' była do niedawna uważana za wariant litery '''[[v]]'''. W 13. wydaniu ''[[Svenska Akademiens Ordlista]]'' (2006) '''[[w]]''' jest traktowane jako osobna litera.
* [[Język turecki]] ma sześć dodatkowych liter, umieszczonych po literach podstawowych (3 samogłoski: '''[[I (mała litera)|ı]], [[ö]], [[ü]]''' i 3 spółgłoski: '''[[ç]], [[ş]], [[ğ]]'''). [[Â]], [[Î]] i [[Û]] są traktowane jako warianty liter A, İ i U. Po zmianie alfabetu z [[alfabet arabski|arabskiego]] w [[1928]] r. Q, W i X, do [[30 września]] [[2013]] r., były nielegalne w Turcji.<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.mentalfloss.com/article/561860/why-letters-q-w-and-x-were-once-illegal-turkey | tytuł = Why the Letters Q, W, and X Were Once Illegal in Turkey | praca = Mental Floss | język = en | data dostępu = 2021-02-03}}</ref>
* [[Język turkmeński]] ma kilka dodatkowych liter, które występują po literach, od których pochodzą (oprócz Ä, które jest umieszczone po E, i Ž, które jest umieszczone po J). Alfabet nie zawiera liter C (chociaż istnieje pochodna, Ç), Q, V i X. Alfabet ma postać: A, B, Ç, D, E, Ä, F, G, H, I, J, Ž, K, L, M, N, Ň, O, Ö, P, R, S, Ş, T, U, Ü, W, Y, Ý, Z.
* W [[język walijski|języku walijskim]] [[dwuznak|digrafy]] '''[[ch (dwuznak)|ch]]''', '''dd''', '''[[ff]]''', '''[[ng]]''', '''[[ll]]''', '''[[ph]]''', '''[[Rh (dwuznak)|rh]]''' i '''[[Th (dwuznak)|th]]''' są uznawane za odrębne litery i porządkowane są po literze, która jest pierwszą w digrafie (np. '''ph''' po '''[[p]]''') z wyjątkiem '''ng''', które jest umieszczane po literze '''[[g]]'''. Należy pamiętać, że w słowach złożonych może się zdarzyć, że litera kończąca pierwsze słowo i zaczynająca drugie mogą utworzyć jedną z powyższych kombinacji, jednak nie jest to wtedy [[dwuznak|digraf]].
* W [[język węgierski|języku węgierskim]] litery '''[[á]]''', '''[[é]]''', '''[[í]]''', '''[[ó]]''', '''[[ú]]''', '''[[ö]]''', '''[[ő]]''', '''[[ü]]''' i '''[[ű]]''' są traktowane jako osobne litery. Jako odrębne litery są także uważane [[dwuznak|digrafy]]: '''[[Alfabet węgierski|cs]]''', '''[[Dz (dwuznak)|dz]]''', '''[[Alfabet węgierski|gy]]''', '''[[ly]]''', '''[[Ny (dwuznak)|ny]]''', '''[[Sz (dwuznak)|sz]]''', '''[[Ty (znak)|ty]]''', '''[[zs]]''' i [[trójznak|trigraf]] '''[[Alfabet węgierski|dzs]]'''. Litera '''[[y]]''' występuje tylko w [[dwuznak|digrafach]]. Alfabet węgierski ma więc postać: '''[[a]]''', '''[[á]]''', '''[[b]]''', '''[[c]]''', '''cs''', '''[[d]]''', '''dz''', '''[[Alfabet węgierski|dzs]]''', '''[[e]]''', '''[[é]]''', '''[[f]]''', '''[[g]]''', '''gy''', '''[[h]]''', '''[[i]]''', '''[[í]]''', '''[[j]]''', '''[[k]]''', '''[[l]]''', '''ly''', '''[[m]]''', '''[[n]]''', '''[[Ny (dwuznak)|ny]]''', '''[[o]]''', '''[[ó]]''', '''[[ö]]''', '''[[ő]]''', '''[[p]]''', '''[[q]]''', '''[[r]]''', '''[[s]]''', '''[[Sz (dwuznak)|sz]]''', '''[[t]]''', '''[[Ty (znak)|ty]]''', '''[[u]]''', '''[[ú]]''', '''[[ü]]''', '''[[ű]]''', '''[[v]]''', '''[[w]]''', '''[[x]]''', '''[[y]]''', '''[[z]]''', '''zs'''.
| |||