Polska Rzeczpospolita Ludowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
ikonografia |
|||
Linia 424:
=== Koncepcja „polskiej drogi do socjalizmu”, rozłam w kierownictwie PPR ===
Frakcję w PPR, która uważała, że rządy silnej ręki muszą być oparte na szerszej bazie politycznej reprezentował Władysław Gomułka. Uważał, że same represje nie mogą zastąpić społecznego poparcia dla nowej władzy. Uznawał, iż można zbudować w Polsce socjalizm bez dyktatury proletariatu, terroru i unicestwienia zastanych struktur społecznych. Podkreślał różnice między warunkami rewolucji w Rosji i w Polsce. „My zdobyliśmy władzę na tle walki wyzwoleńczej, pod hasłem wypędzenia Niemców. Nie musimy obalać starego aparatu państwowego. (...) My w Polsce założyliśmy możliwość innego niż droga radziecka rozwoju (..) założyliśmy możliwość rozwoju podobnego do rozwoju parlamentarnego, którego namiastką jest KRN”. – stwierdzał. Dopuszczał istnienie opozycji, ale tylko takiej, która nie neguje nowego systemu<ref>{{Cytuj|autor = Krystyna Kersten |tytuł = Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948 |data = 1990 |isbn = 83-85066-09-8 |miejsce = Poznań |wydawca = Kantor Wydawniczy SAWW |s = 212, 239 |oclc = 834533924}}</ref>.▼
[[Plik:Władysław Gomułka 1947.png|165px|thumb|[[Władysław Gomułka]] (1947)]]
We wrześniu 1947 [[Józef Stalin]] zwołał konferencję w odpowiedzi na kontrowersje wśród komunistycznych rządów europejskich, czy wziąć udział w [[Paryż|paryskiej]] konferencji dotyczącej [[Plan Marshalla|planu Marshalla]] w lipcu 1947 roku. Został przeprowadzona w [[Szklarska Poręba|Szklarskiej Porębie]]. Ze strony ZSRR konferencją kierował [[Andriej Żdanow]], który wygłosił referat stwierdzający, że wobec ofensywy „[[Stany Zjednoczone|amerykańskiego]] [[imperializm]]u”, który rzekomo doprowadził do powstania dwóch obozów („imperialistycznego” i „demokratycznego”) należy „zewrzeć szeregi” i powołać stały organ „konsultacyjny” partii komunistycznych – [[Kominform]] (Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych). Na konferencji pomysł utworzenia Kominformu popierali przede wszystkim przedstawiciele [[WKP(b)]] i [[Związek Komunistów Jugosławii|Komunistycznej Partii Jugosławii]], natomiast pozostali uczestnicy zajęli raczej bierne stanowisko; ze strony [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] ideę mocno popierał [[Hilary Minc]], natomiast [[Władysław Gomułka]] był sceptyczny wobec powołania Biura, obawiając się powstania nowego Kominternu, który będzie nadrzędną strukturą nad narodowymi partiami komunistycznymi. Gomułka zagroził dymisją z funkcji sekretarza generalnego PPR, ostatecznie przyjął cele polityki międzynarodowej i wewnętrznej narzucone na konferencji, bronił jedynie specyfiki polskiej drogi. Sprzeciwił się jednak, by siedzibą nowej instytucji była Warszawa<ref>{{Cytuj|autor = Krystyna Kersten |tytuł = Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948 |data = 1990 |isbn = 83-85066-09-8 |miejsce = Poznań |wydawca = Kantor Wydawniczy SAWW |s = 352–357 |oclc = 834533924}}</ref>. Kominform został utworzony 27 września 1947. Siedzibą Biura był [[Belgrad]], po wykluczeniu z Kominformu [[Związek Komunistów Jugosławii|Komunistycznej Partii Jugosławii]] w czerwcu 1948 roku centrala organizacji została przeniesiona do [[Bukareszt]]u.▼
[[Plik:PL Bolesław Bierut (1892-1956).jpg|thumb|165px|[[Bolesław Bierut]]]]
[[Plik:Cyrankiewicz.jpg|thumb|165px|[[Józef Cyrankiewicz]]]]
▲Frakcję w PPR, która uważała, że rządy silnej ręki muszą być oparte na szerszej bazie politycznej reprezentował Władysław Gomułka. Uważał, że same represje nie mogą zastąpić społecznego poparcia dla nowej władzy. Uznawał, iż można zbudować w Polsce socjalizm bez dyktatury proletariatu, terroru i unicestwienia zastanych struktur społecznych. Podkreślał różnice między warunkami rewolucji w Rosji i w Polsce. „My zdobyliśmy władzę na tle walki wyzwoleńczej, pod hasłem wypędzenia Niemców. Nie musimy obalać starego aparatu państwowego. (...) My w Polsce założyliśmy możliwość innego niż droga radziecka rozwoju (..) założyliśmy możliwość rozwoju podobnego do rozwoju parlamentarnego, którego namiastką jest KRN”. – stwierdzał. Dopuszczał istnienie opozycji, ale tylko takiej, która nie neguje nowego systemu<ref>{{Cytuj|autor = Krystyna Kersten |tytuł = Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948 |data = 1990 |isbn = 83-85066-09-8 |miejsce = Poznań |wydawca = Kantor Wydawniczy SAWW |s = 212, 239 |oclc = 834533924}}</ref>.
▲We wrześniu 1947 [[Józef Stalin]] zwołał konferencję w odpowiedzi na kontrowersje wśród komunistycznych rządów europejskich, czy wziąć udział w [[Paryż|paryskiej]] konferencji dotyczącej [[Plan Marshalla|planu Marshalla]] w lipcu 1947 roku. Został przeprowadzona w [[Szklarska Poręba|Szklarskiej Porębie]]. Ze strony ZSRR konferencją kierował [[Andriej Żdanow]], który wygłosił referat stwierdzający, że wobec ofensywy „[[Stany Zjednoczone|amerykańskiego]] [[imperializm]]u”, który rzekomo doprowadził do powstania dwóch obozów („imperialistycznego” i „demokratycznego”) należy „zewrzeć szeregi” i powołać stały organ „konsultacyjny” partii komunistycznych – [[Kominform]] (Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych). Na konferencji pomysł utworzenia Kominformu popierali przede wszystkim przedstawiciele [[WKP(b)]] i [[Związek Komunistów Jugosławii|Komunistycznej Partii Jugosławii]], natomiast pozostali uczestnicy zajęli raczej bierne stanowisko; ze strony [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] ideę mocno popierał [[Hilary Minc]], natomiast [[Władysław Gomułka]] był sceptyczny wobec powołania Biura, obawiając się powstania nowego Kominternu, który będzie nadrzędną strukturą nad narodowymi partiami komunistycznymi. Gomułka zagroził dymisją z funkcji sekretarza generalnego PPR, ostatecznie przyjął cele polityki międzynarodowej i wewnętrznej narzucone na konferencji, bronił jedynie specyfiki polskiej drogi. Sprzeciwił się jednak, by siedzibą nowej instytucji była Warszawa<ref>{{Cytuj|autor = Krystyna Kersten |tytuł = Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948 |data = 1990 |isbn = 83-85066-09-8 |miejsce = Poznań |wydawca = Kantor Wydawniczy SAWW |s = 352–357 |oclc = 834533924}}</ref>. Kominform został utworzony 27 września 1947. Siedzibą Biura był [[Belgrad]], po wykluczeniu z Kominformu [[Związek Komunistów Jugosławii|Komunistycznej Partii Jugosławii]] w czerwcu 1948 roku centrala organizacji została przeniesiona do [[Bukareszt]]u.
Gomułka był zwolennikiem zjednoczenia PPR z PPS. Chciał, by w wyniku zjednoczenia powstała partia, która będzie miała realne zaplecze społecznego poparcia. Dlatego mimo uznawania PPR za partię hegemoniczną uznawał konieczność odwołania się nowej partii również do tradycji niepodległościowej PPS. W nieuzgodnionym z pozostałymi członkami Biura Politycznego referacie wygłoszonym 3 czerwca 1948 r. na plenum KC PPR poświęconym tradycjom polskiego ruchu robotniczego Gomułka bronił w tym kontekście „polskiej drogi do socjalizmu”. Stwierdzał, że aby nowa partia polityczna miała realne poparcie społeczne musi opowiadać się za niepodległością państwową i tej niepodległości bronić. Krytykował KPP, że tego nie rozumiała prowadząc działania polityczne w okresie przedwojennym. „KPP używała hasła samostanowienia narodów w taki sposób, że sama chciała stanowić za naród i klasę robotniczą”. – stwierdzał Gomułka. Referat ten spotkał się z krytyką pozostałych członków BP, którzy w rezolucji odrzucili stanowisko Gomułki. Po raz pierwszy ujawnił się publicznie rozłam w kierownictwie PPR. Mimo nacisku Gomułka nie zrezygnował ze swoich tez, choć zgodził się nie ustępować manifestacyjnie ze stanowiska sekretarza generalnego PPR<ref>{{Cytuj|autor = Krystyna Kersten |tytuł = Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948 |data = 1990 |isbn = 83-85066-09-8 |miejsce = Poznań |wydawca = Kantor Wydawniczy SAWW |s = 380–386 |oclc = 834533924}}</ref>.
| |||