Diolkos: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Diolkos, Western End. Pic 04.jpg|mały|320x320px|Odkryty fragment ''diolkosa.'']]

[[Plik:Istmo de Corinto ESC large ISS011 ISS011-E-13188.JPG|mały|240x240px|Zdjęcie satelitarne [[Przesmyk Koryncki|Przesmyku Korynckiego]].]]

[[Plik:Battle of Delium general map-es.svg|mały|240x240px|Mapa południowej Grecji.]]

'''''Diolkos''''' – kamienna droga o długości 5,5-95–9 km w pobliżu [[Korynt|Koryntu]] w [[Grecja|Grecji]], która w okresie [[Starożytność|starożytnym]] (od ok. 600 r. p.n.e. do 150 r. n.e.) była używana do transportu statków, okrętów i towarów<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = The father of the railway: The Diolkos {{!}} Railroad History |data dostępu = 2021-02-23 |opublikowany = www.historyofrailroad.comRailroad History |url = https://www.historyofrailroad.com/news/father-railway-diolkos}}</ref> z Kenchreai w [[Zatoka Sarońska|Zatoce Sarońskiej]] do Lechaion w [[Zatoka Koryncka|Zatoce Korynckiej]], w poprzek [[Przesmyk Koryncki|Przesmyku Korynckiego]]<ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Corinth Canal and Diolkos |data dostępu = 2021-02-24 |opublikowany = www.sailingissues.comSailingIssues |url = https://www.sailingissues.com/corinth-canal-diolkos.html}}</ref>.

''Diolkos'' przebiegał w najwęższym miejscu Przesmyku Korynckiego, (w pobliżu nowożytnegojego trasy powstał nowożytny [[Kanał Koryncki|Kanału Korynckiego]],) i był drogą wykonaną z [[Wapień|kamienia wapiennego]], szeroką na ok.około 3,55–6 m<ref name=":2" />–6 m<ref>{{Cytuj |tytuł = Corinth Canal and Diolkos |data dostępu = 2021-02-24 |opublikowany = www.sailingissues.com |url = https://www.sailingissues.com/corinth-canal-diolkos.html}}</ref>, która jedynie na krańcach poszerzała się do ok.około 10 m. Wzdłuż całego ''diolkosa'' przebiegały dwa równoległe, głębokie rowki (bruzdy), położone w odległości 1,5 m<ref name=":2" />. Ze względu na swój charakter ''diolkos'' jest nazywany protoplastą [[Kolej|kolei]]<ref name=":0" />.

Prawdopodobnie konstrukcja nie służyła do transportu [[Statek handlowy|statków handlowych]], a jedynie wyładowywanych z nich towarów, gdyż statki takie jednostki były zbyt ciężkie do transportu<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Diolkos {{!}} Greek history |data dostępu = 2021-02-23 |opublikowany = Encyclopedia Britannica |url = https://www.britannica.com/topic/diolkos |język = en}}</ref>. Możliwe jednak, że były one transportowane po uprzednim opróżnieniu ładowni, których zawartość transportowanoprzewożono oddzielnie<ref name=":3" />. Jednocześnie przez ''diolkos'' przeprowadzano [[Okręt|okręty wojenne]], które miały mniejszą masę niż statki handlowe<ref name=":1" />. Statki najprawdopodobniej były transportowane na ciągniętych przez ludzi lub zwierzęta kołowych platformach<ref name=":3" />, na które trafiały za pomocą toczenia po drewnianych balach<ref name=":2" />.

''Diolkos'' powstał po nieudanych próbach wybudowania w tym miejscu kanału, a jako jego twórcę wskazywanywskazuje jestsię często [[tyranPeriander]] Koryntua, [[Periandertyran]]a Koryntu, gdyż na podstawie wykopalisk czas jego powstania drogi określono na przełom VII i VI w.wieku p.n.e. Już historyk [[Tukidydes]] (V w. p.n.e.) w swoich pracach określał ''diolkos'' jako starodawną konstrukcję<ref name=":3" />.

Znanych jest co najmniej kilka odnotowanych przypadków wykorzystania ''diolkosa'' to przerzutu okrętów wojennych, m.in.między innymi przez [[Sparta (polis)|Spartan]] w 428 r. p.n.e. i 411 r. p.n.e. podczas wojen przeciw [[Ateny|Atenom]], w 220 r. p.n.e. przez [[Demetriusz z Faros|Demetriusza z Faros]], w 217 r. p.n.e. przez macedońskiego króla [[Filip V Antygonida|Filipa V]] ioraz w 31 r. p.n.e. przez [[Oktawian August|Oktawiana Augusta]] podczaspo [[Bitwa pod Akcjum|bitwybitwie pod Akcjum]]. Również [[Cesarstwo Bizantyńskie|bizantyński]] admirał [[Niketas Oryphas]] przeprowadził swoją flotę przez Przesmyk Koryncki, jednak już inną trasą<ref name=":0" />.

Dzięki remontom<ref name=":2" /> pozostawał w użyciu do połowy I w.wieku n.e., kiedy wzmianki o nim przestały się pojawiać<ref name=":3" />. W tym okresie zaczęły być wykorzystywane większe jednostki, co uczyniło ''diolkos'' bezużytecznym. Możliwe również, że było to skutkiem zleconej przez [[Neron|Nerona]] budowy kanału przez Przesmyk Koryncki, podczas której niektóre odcinki ''diolkosa'' mogły zostać zniszczone. Jednocześnie budowa kanału nie została ukończona z powodu śmierci Neronacesarza<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Kaushik Patowary |tytuł = Diolkos: An Ancient Trackway That Carried Ships Over Land |data = 2018-08-12 |data dostępu = 2021-02-24 |opublikowany = www.amusingplanet.comAmusing Planet|url = https://www.amusingplanet.com/2018/09/diolkos-ancient-trackway-that-carried.html |język = en}}</ref>. Jako inną datę zakończenia użytkowania wapiennej drogi podaje się rok 150<ref name=":0"/>.

''Diolkos'' został odkryty w latach 195050. XX wieku, gdy podczas wykopalisk odsłonięto jego kamienną konstrukcję<ref name=":1" />. Prace prowadziło Greckie Towarzystwo Archeologiczne<ref name=":2" />.

{{Przypisy}}