Dwudziestolecie międzywojenne (historia powszechna): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m dr.
Mix321 (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Linia 55:
 
=== Sytuacja w Ameryce Łacińskiej ===
Na koniec okresu przedwojennego oraz okres międzywojenny przypadły próby demokratyzacji części państw latynoamerykańskich, obejmujące rozszerzenie praw wyborczych, wprowadzanie nowych konstytucji i włączanie ludności [[Chłopi|chłopskiej]] do życia publicznego,. a wW 1929 r. [[Ekwador]] jako pierwszy w tej części świata przyznał prawa wyborcze kobietom, a cztery lata później jego śladem poszły [[Brazylia]], [[Urugwaj]] i [[Kuba]]<ref name=":10" />.
 
Chociaż jedynie [[Brazylia]] wzięła aktywny dział w [[I wojna światowa|I wojnie światowej]], a [[Meksyk]] i [[Argentyna]] rywalizowały o pozycję lidera obozu państw neutralnych, wszystkie kraje [[Ameryka Łacińska|Ameryki Łacińskiej]] odczuły ekonomiczne skutki wojny, w szczególności państwa odnoszące wcześniej największe sukcesy w penetracji rynków europejskich – np. Argentyna. Po wojnie miał miejsce gwałtowny wzrost eksportu, gdy latynoamerykańscy eksporterzy realizowali rosnące zamówienia od uczestników niedawnej wojny. Ten okres wzrostu był jednak krótkotrwały, i wygasł on w miarę odbudowy europejskich gospodarek i przekierowania na cywilny rynek ich mocy produkcyjnych. Pomimo tego, okres lat 1920. był generalnie okresem wzrostu gospodarczego, co wynikało z kombinacji interwencji rządowych oraz inwestycji zagranicznych (głównie z USA)<ref name=":10">{{Cytuj |tytuł = History of Latin America - New order emerging, 1910–45 |data dostępu = 2021-02-21 |opublikowany = Encyclopedia Britannica |url = https://www.britannica.com/place/Latin-America |język = en}}</ref>.
 
Wzrost zależności od zagranicznego kapitału przyczynił się do wzmożenia nastrojów nacjonalistycznych wśród konserwatystów i antyimperialistycznych wśród lewicy, umacnianych dodatkowo interwencjami amerykańskimi na [[Karaiby|Karaibach]] i w Meksyku. Znalazło to wyraz w szeregu strajków organizowanych przeciw zachodnim koncernom. Po wybuchu [[Wielki kryzys|wielkiego kryzysu]] nastąpił odpływ zagranicznych kapitałów, załamanie eksportu i spadek dochodów, skutkujący ograniczeniem importu. Spowodowało to skręt w kierunku polityki protekcjonistycznej i doprowadziło do rozwoju sektorów gospodarki tłamszonych do tej pory importem<ref name=":10" />.
 
W krajach Ameryki Łacińskiej prowadzone były również progresywne reformy, np. Urugwaj jako pierwszy tworzył w latach 1920. rozwiązania z zakresu państwa dobrobytu, w tym minimalną pensję i rozbudowany system opieki socjalnej<ref name=":10" />.
 
Przemiany ekonomiczne i społeczne w Ameryce Łacińskiej doprowadziły do oczekiwania zmian politycznych, choć reformy były zazwyczaj dość ograniczone i obejmowały zazwyczaj dopuszczenie do przywilejów politycznych klasy średniej. W 1920 r. reformiści odnieśli zwycięstwo wyborcze w [[Chile]], ale spory między prezydentem i parlamentem doprowadziły do przejęcie władzy przez siły konserwatywne i krótkotrwałej dyktatury wojskowej, a stabilizację przywrócono w 1932 r. Wraz z powrotem do demokracji w Chile uchwalono nową konstytucję, osłabiającą pozycję oligarchów, i wprowadzono reformy socjalne korzystne dla [[Klasa średnia|klasy średniej]] i [[Proletariat|klasy robotniczej]]. Również kolumbijska Partia Liberalna, obejmując władzę w 1930 r., skierowała się w stronę upodmiotowienia klasy robotniczej<ref name=":10" />.
 
W latach 1930. w Peru [[Víctor Raúl Haya de la Torre]] ogłosił progresywny program inspirowany [[Rewolucja meksykańska|meksykańską rewolucją]], który łączył ekonomiczny nacjonalizm z wszechlatynoską solidarnością, a także postulował włączenie Indian do życia publicznego<ref name=":10" />.
 
=== Konflikty zwiastujące II wojnę światową ===