W pustyni i w puszczy: Różnice pomiędzy wersjami

''W pustyni i w puszczy'' jest obecnie przedmiotem sporadycznej krytyki, skupiającej się na obecności tej książki na liście [[lektura szkolna|lektur szkolnych]], mimo nieadekwatności XIX-wiecznych europejskich wyobrażeń Afryki i jej ludności prezentowanych przez pisarza do wiedzy historycznej, [[etnologia|etnologicznej]] i potrzeb współczesnego wychowania<ref name=he>{{Cytuj pismo |nazwisko = Stomma |imię = Ludwik |autor link = Ludwik Stomma |tytuł = He! |url = https://www.polityka.pl/archiwumpolityki/1834848,1,he.read |czasopismo = Polityka |oznaczenie = 15/2001 (2293) |strony = 114 |data = 14 kwietnia 2001}}</ref>. W szczególności [[Ludwik Stomma]] ocenia ją jako „bezkrytyczną apologię dziewiętnastowiecznego [[kolonializm]]u” z jednostronnym przedstawieniem wszystkich poza „białymi panami”<ref name=he />. Zarzuca jej m.in. jednostronnie negatywne i pogardliwe ukazanie postaci Mahdiego, który był przywódcą antykolonialnego ruchu narodowowyzwoleńczego, z pominięciem masowej eksterminacji tamtejszej ludności przez brytyjskie władze kolonialne tłumiące powstanie<ref name=he />. Nadto zarzuca Sienkiewiczowi ukazanie tubylczej ludności jako prymitywnej i wręcz ograniczonej umysłowo, pomimo opublikowania pomiędzy wyprawą Sienkiewicza do Afryki a napisaniem powieści wielu fundamentalnych prac etnologiczych dotyczących tego kontynentu i jego mieszkańców<ref name=he />. Zdaniem Stommy co prawda: „ich powszechnie dostępne dzieła zdezaktualizowały się dzisiaj; między przedstawionymi w nich obserwacjami na temat życia społecznego, wierzeń, obyczajów, wiedzy plemion afrykańskich a fantazjami współczesnego im Sienkiewicza jest jednak ośmieszająca przepaść”<ref name=chałtura>{{Cytuj pismo |nazwisko = Stomma |imię = Ludwik |autor link = Ludwik Stomma |tytuł = Chałtura noblisty |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1742306,1,chaltura-noblisty.read |czasopismo = Polityka |oznaczenie = 12/2018 (3153) |strony = 96 |data = 20 kwietnia 2018}}</ref>. [[Maciej Gdula]] dopowiadał, że ''W pustyni i w puszczy to'' powieść, która „uczy poczucia wyższości wobec ludzi innych ras, pokazuje, jak celebrować własną kulturę i pogardzać kulturą obcą, oraz uzasadnia dominację silnych nad słabymi”. Gdula stwierdzał, że pomimo „Sienkiewicz oferował nam lepsze samopoczucie jako członkom białej rasy ku pokrzepieniu serc podczas zaborów”, przesłania książki nie sposób usprawiedliwić<ref>{{Cytuj |autor = Maciej Gdula |tytuł = Staś i Nel – nasi mali rasiści |data = 2021-03-04 |data dostępu = 2021-03-09 |opublikowany = Krytyka Polityczna |url = https://krytykapolityczna.pl/kraj/maciej-gdula-stas-i-nel-nasi-mali-rasisci/ |archiwum = https://archive.is/Ano75 |zarchiwizowano = 2021-03-09 |język = pl-PL}}</ref>.